Miejsce opodatkowania

Zgodnie z art. 89 ust. 1h ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; dalej: VATU), podatnik ubiegający się o zwrot podatku od wartości dodanej w odniesieniu do nabytych przez niego towarów i usług lub w odniesieniu do zaimportowanych przez niego towarów wykorzystywanych do wykonywania czynności dających prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego na terytorium kraju, składa wniosek za pomocą środków komunikacji elektronicznej o dokonanie takiego zwrotu za pośrednictwem właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego do właściwego państwa członkowskiego.

Chodzi o sytuacje, w których podatnik ponosi wydatki związane z prowadzoną przez siebie działalnością opodatkowaną VAT w Polsce zagranicą, w których wysokości uwzględniany jest zagraniczny podatek VAT. Zerkając w unijne pryncypia zasad ustalania miejsca opodatkowania dostaw towarów i świadczenia usług, często są to wydatki związane z transportem pasażerów, zakwaterowaniem, żywnością, paliwem, opłatami drogowymi itp. Ale w praktyce także z zagraniczną dostawą jakiegokolwiek towaru niewysyłanego ani nietransportowanego. Wówczas bowiem miejscem opodatkowania jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie dostawy (art. 22 ust. 1 pkt 3 VATU).

Szczegółowe zasady zwrotu VAT zapłaconego za granicą określają przepisy dyrektywy Rady 2008/9/WE z 12.2.2008 r. określającej szczegółowe zasady zwrotu podatku od wartości dodanej, przewidzianego w dyrektywie 2006/112/WE, podatnikom niemającym siedziby w państwie członkowskim zwrotu, lecz mającym siedzibę w innym państwie członkowskim (Dz.Urz. UE L z 2008 r. Nr 44, s. 23).

Wnioski o zwrot VAT zagranicznego składane są do 30 września roku następującego po roku poniesienia wydatku. Weryfikacja wniosku jest dwustopniowa, przez organ kraju siedziby oraz kraju poniesienia wydatku. Dość często zdarzają się jednak w procesie zwrotu VAT sytuacje rodzące wątpliwości tak po stronie podatnika, jak i organu.

Połączenia, podziały i przekształcenia spółek prawa handlowego. Zagadnienia prawne i podatkowe. Komentarz praktyczny. Skonfiguruj Twój System Legalis! Sprawdź

Czego dotyczyła sprawa

Podatnik z siedzibą w Belgii prowadzi działalność w sektorze logistyki i specjalizuje się w sprzedaży palet. Po nabyciu palet na Węgrzech, złożył on do węgierskich organów podatkowych wniosek o zwrot naliczonego podatku VAT, odpowiadającego towarom i usługom nabytym w okresie, którego zwrot miałby dotyczyć. Organ podatkowy nabrał pewnych wątpliwości co do wysokości zwrotu, o który ubiegał się podatnik i zwrócił się doń o dostarczenie dodatkowych informacji (które podatnik przekazał).

Po zbadaniu dodatkowych dokumentów organ podatkowy uwzględnił wniosek o zwrot co do znacznej części wnioskowanej kwoty. Część kwoty jednak zakwestionował. Odmówił m.in. uwzględnienia wniosku w zakresie czynności, co do których dokonano zwrotu już wcześniej. A także w zakresie rozbieżności między wnioskowaną kwotą a wysokością wynikającą z faktur. Gdy podatnik wnioskował o więcej, niż wynika z faktury – zwrot był do wysokości z faktury. Z kolei w sytuacji gdy podatnik wnioskował o zwrot kwoty niższej niż wynika z faktury, zwrot rzeczywiście dokonany był do kwoty wnioskowanej przez podatnika (a nie wynikającej z faktury).

Ta ostatnia kategoria wzbudziła wątpliwości podatnika. Wyszedł on bowiem z założenia, że skoro faktura zawiera kwotę wyższą, niż wnioskowana, to powinien przysługiwać mu zwrot w wysokości wynikającej z faktury. Niezależnie od formalnych nieścisłości i omyłek w złożonym wniosku. A przynajmniej, że organ rozpatrujący wniosek powinien o taką rozbieżność dopytać w formie dodatkowych wyjaśnień. Organ odwoławczy takie założenie zakwestionował. Podatnik decyzję zaskarżył. Węgierski sąd pierwszej instancji uznał, że prawo do zwrotu zależy od samego podatnika. Skoro wnioskował on o kwoty niższe niż wynikające z faktur, to w tym zakresie należy ów wniosek uznać za wiążący. Kolejna skarga podatnika zaowocowała wreszcie tym, że sprawa zawisła przed TSUE.

Stanowisko TSUE

Wydając wyrok z 21.10.2021 r., C-396/20 TSUE zmierzył się z pytaniem: czy pomimo oczywistych różnic w liczbach (ze szkodą dla podatnika) pomiędzy wnioskiem o zwrot a fakturą, państwo członkowskie zwrotu może przyjąć, że nie ma konieczności występowania o dodatkową informację oraz że uzyskało ono wszystkie informacje potrzebne do podjęcia decyzji w przedmiocie zwrotu.

TSUE dostrzegł, że węgierski organ podatkowy skorzystał z możliwości przedstawienia przez podatnika dodatkowych informacji w postępowaniu zwrotowym. Natomiast po zbadaniu tych informacji organ nie skorzystał z możliwości zażądania dalszych dodatkowych informacji, uznając, że posiada wystarczającą wiedzę, aby rozstrzygnąć w przedmiocie wniosku o zwrot. Przepisy unijne nie zawierają reguł dotyczących możliwości sprostowania wniosku o zwrot VAT. Nie zmienia to faktu, że zasada dobrej administracji wymaga od organu administracyjnego przeprowadzenia w ramach ciążących na nim obowiązków sumiennego i bezstronnego badania wszystkich istotnych aspektów. Jeżeli podatnik popełnia błąd, a ani on, ani zainteresowany organ podatkowy nie stwierdzi następnie tych błędów, nie można obarczać organu za to odpowiedzialnością, chyba że błędy te są łatwo zauważalne, w którym to przypadku organ ten powinien być w stanie je wykryć w ramach obowiązku weryfikacji, który ciąży na nim na mocy zasady dobrej administracji.

Jeżeli zatem w wyniku właściwie wykrytego błędu podatnika dany organ podatkowy mógł ustalić z całą pewnością kwotę podatku VAT, który ma zostać mu zwrócony, zasada dobrej administracji wymaga od tego organu, by z należytą starannością powiadomił o tym podatnika w celu wezwania go do skorygowania jego wniosku o zwrot, tak aby organ ten mógł pozytywnie rozpatrzyć ten wniosek. W konsekwencji, przepisy unijne sprzeciwiają się temu, aby organ podatkowy państwa członkowskiego zwrotu, w przypadku gdy uzyskał pewność, stosownie do okoliczności w świetle dodatkowych informacji przedstawionych przez podatnika, że kwota VAT rzeczywiście naliczona, wskazana na fakturze załączonej do wniosku o zwrot jest wyższa od kwoty widniejącej w tym wniosku, dokonał zwrotu VAT wyłącznie w wysokości odpowiadającej tej ostatniej kwocie, bez zwrócenia się uprzednio do podatnika o skorygowanie jego wniosku o zwrot w drodze wniosku.

TSUE zazwyczaj lubi odwoływać się do zasad ogólnych unijnego systemu VAT. W tym wypadku też tak jest, TSUE nawiązuje do niemalże świętej zasady neutralności podatku. Prawo do zwrotu VAT stanowi podstawową zasadę wspólnego systemu podatku VAT ustanowionego przez prawodawcę unijnego. A zasada neutralności VAT wymaga, aby odliczenie lub zwrot VAT naliczonego zostały przyznane w razie spełnienia przesłanek materialnych.

Powyższe oznacza, że brak spełnienia niektórych wymogów formalnych nie może ograniczać podatnika w realizacji tej zasady. Co jednak ciekawsze, narusza zasadę neutralności także sytuacja, gdy organ w teorii zdaje sobie sprawę, że podatnikowi przysługuje kwota zwrotu podatku w wysokości wyższej, niż wnioskowana. Ale z uwagi na formalne uchybienia, zwraca kwotę niższą nie dając podatnikowi szansy na uściślenie swojego żądania. Takie działanie to zdaniem TSUE „obciążanie” podatników kwotą podatku VAT. I jest niezgodne z inną zasadą unijnego systemu VAT (i nie tylko), a mianowicie zasadą dobrej administracji podatkowej.

Zasada dobrej administracji podatkowej powinna stanowić swoiste memento dla fiskusa. Podobnie, jak zasady ogólne postępowania podatkowego, określone w art. 120–129 ustawy z 29.8. 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.; dalej: OrdPU). Bez ich przestrzegania, nie powstanie w prawie podatkowym żaden realny ład. To jednak melodia przyszłości. A póki co, podatnicy mogą dzięki omawianemu orzeczeniu zyskać w sporach z fiskusem kolejny ciekawy argument (nie tylko w sprawach związanych z wnioskami VAT REF).

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Wypróbuj! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →