Wniosek o przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki
„M.” sp.j. wystąpiła do Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego o przeniesienie na jej rzecz, udzielonego „N.” sp. z o.o., zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej z uwagi na umowę sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa w trybie art. 551 KC. W odpowiedzi na wezwanie Organu „M.” sp.j. wyjaśniła, że zawarła z „G.” sp. z o.o. umowę franczyzy, na podstawie której uzyskała prawa: do posługiwania się jej znakiem towarowym używanym dla oznaczenia sieci aptek, do wykorzystania innych oznaczeń należących do franczyzodawcy oraz wypracowanego przez nią know-how związanego z prowadzeniem działalności aptecznej. „M.” sp.j. łączy z „G.” sp. z o.o. też szereg innych umów, w tym o świadczenie usług centralnych, czyli: obsługi księgowej, kadrowej, organizacyjno-prawnej oraz operacyjnej a także umowa pożyczki.
Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny odmówił przeniesienia zezwolenia a Główny Inspektor Farmaceutyczny utrzymał tę decyzję w mocy. Zgodnie z art. 99 ust. 3 pkt 3 ustawy z 6.9.2001 r. Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2301; dalej: PrFarm) zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej nie wydaje się, jeżeli podmiot ubiegający się o zezwolenie jest członkiem grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 275; dalej: OchrKonkurU), której członkowie prowadzą na terenie województwa więcej niż 1% aptek ogólnodostępnych. Zgodnie zaś z art. 99 ust. 3a pkt. 3 PrFarm zezwolenia nie wydaje się, jeżeli wnioskodawca, wspólnik lub partner spółki będącej wnioskodawcą jest członkiem grupy kapitałowej w rozumieniu OchrKonkurU, której członkowie prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne. Organ uznał, że „M.” sp.j. poprzez zawarcie z „G.” sp. z o.o. szeregu umów weszła w skład grupy kapitałowej o której mowa w art. 4 pkt. 14 OchrKonkurU. Ponieważ członkowie grupy kapitałowej przekroczyli limit aptek określony w art. 99 ust. 3a pkt. 3 PrFarm brak było możliwości przeniesienia zezwolenia na rzecz „M.” sp.j.
Przejęcie kontroli nad przedsiębiorcą
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargi „M.” sp.j. i Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców podkreślając, że przeniesienie zezwolenia z jednego przedsiębiorcy na drugiego w przypadku, gdy doszło do nabycia apteki, jest uzależnione jest od spełnienia wymagań, o których mowa w art. 99 ust. 3, 3a, 4-4b i art. 101 pkt. 2-5 PrFarm. W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono, że istotą przejęcia kontroli przez jednego przedsiębiorcę nad innym lub innymi, jest uzyskanie możliwości wywierania decydującego wpływu na niezależnie dotychczas operujący na rynku podmiot. Dla przyjęcia istnienia kontroli nie jest konieczne, aby decydujący wpływ odnosił się do bieżącego zarządzania przedsiębiorstwem. Chodzi tu raczej o wpływ na zachowania przedsiębiorcy jako uczestnika procesów rynkowych, i oddziaływanie na te jego zachowania, które mają wpływ na konkurencję.
Poprzez zawarcie przez skarżącą z „G.” sp. z o.o. umowy o świadczenie usług centralnych, franczyzodawca uzyskał możliwość wpływu na funkcjonowanie i organizowanie działalności „M.” sp.j. oraz należących do niej aptek, a tym samym realny wpływ na byt przedsiębiorcy na rynku aptecznym. Z kolei zawarta przez te podmioty umowa pożyczki spowodowała, że „G.” sp. z o.o. uzyskała w znacznym stopniu kontrolę nad „M.” sp.j. poprzez uzależnienie możliwości spłaty pożyczki w ustalonych ratach od pozostawania przez nią partnerem biznesowym, zakazu zbycia całości lub części przedsiębiorstwa oraz od istnienia na rynku aptek. W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę zawartą wcześniej umowę franczyzy, uzależnienie finansowe świadczy o tym, że skarżąca miała być wyłącznie podmiotem, który uzyska zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej, a kapitał na nabycie apteki miał zapewnić franczyzodawca. Również zaopatrzenie apteki w towar odbyć się miało ze środków należących pośrednio do franczyzodawcy, który mając wgląd w księgi rachunkowe i inną dokumentację, miał możliwość korygowania czynności podejmowanych przez skarżącą. Wszystkie te czynniki świadczą o uzyskaniu przez franczyzodawcę decydującego wpływu na skarżącą w myśl art. 4 pkt. 4 OchrKonkurU. W rezultacie Sąd I instancji uznał, że skarżąca jest członkiem grupy kapitałowej, której członkowie prowadzą więcej niż 4 apteki ogólnodostępne, a to powoduje niedozwolone przekroczenie progu określonego w art. 99 ust. 3a pkt. 3 PrFarm i skutkuje brakiem możliwości przeniesienia zezwolenia.
Zarzuty skargi kasacyjnej
„M.” sp.j. wniosła skargę kasacyjną twierdząc, że pozostaje niezależnym przedsiębiorcą i brak jest zarówno faktycznych, jak i prawnych podstaw do uznania, że jest członkiem grupy kapitałowej z franczyzodawcą. Zarówno skarżąca, jak i jej wspólnicy, złożyli wraz z wnioskiem o przeniesienie zezwolenia szereg zgodnych z prawdą oświadczeń, pod rygorem odpowiedzialności karnej, z treści których jednoznacznie wynika, że spółka i wspólnicy są podmiotami niezależnymi. Jak podkreślono, oświadczenia te nie zostały podważone jakimkolwiek orzeczeniem sądu, zaś zaskarżony wyrok nie określił, czy i dlaczego odmawia im wiarygodności. W skardze kasacyjnej zarzucono też zignorowanie przez Sąd I instancji zasady swobody zawierania umów oraz całkowite pominięcie kwestii woli stron umowy i faktycznych intencji, mimo że już sama preambuła analizowanych umów wskazywała na niezależność skarżącej jako franczyzobiorcy.
Stanowisko NSA
NSA oddalił skargę kasacyjną uznając, że analiza treści umów zawartych z „G.” sp. z o.o. wykazuje, że „M.” sp.j. działa w grupie, w której inny podmiot sprawuje kontrolę. NSA podkreślił, że sam fakt zawarcia umowa franczyzy nie prowadzi do przejęcia kontroli przez franczyzodawcę nad franczyzobiorcą. Każdorazowo należy to ocenić na podstawie relacji między tymi podmiotami powstałych na skutek postanowień konkretnej umowy. NSA podkreślił, że w art. 4 pkt. 4 OchrKonkurU przez przejęcie kontroli rozumie się wszelkie formy bezpośredniego lub pośredniego uzyskania uprawnień przez przedsiębiorcę, które umożliwiają wywieranie decydującego wpływu na innego przedsiębiorcę. W rozpoznawanej sprawie taki wpływ wynika z umów dodatkowych do franczyzy. Szczególnie ze względu na dopuszczenie możliwości faktycznych i prawnych działań na rzecz „M.” sp.j. w warunkach umowy o świadczenie usług centralnych związanych z obsługą księgową, kadrową, organizacyjno-prawną oraz operacyjną. Świadczy o tym też umowa pożyczki, która ma charakter celowy, jest bowiem udostępnieniem środków franczyzodawcy na rzecz pokrycia kosztów funkcjonowania apteki.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
