- Celem ogłoszonego przez Komisję Europejską planu jest wzmocnienie unii celnej, która stanowi podstawę jednolitego rynku europejskiego.
- Plan zakłada m.in. zintegrowane zarządzanie ryzykiem celnym, co ma zwiększyć skuteczność kontroli przeprowadzanych przez państwa członkowskie UE.
- W skład planu wchodzą też nowe rozwiązania związane z zarządzaniem handlem elektronicznym i promowaniem przestrzegania przepisów, a także postulat jednomyślnego działania organów celnych.Funkcjonująca już od ponad 50 lat unia celna wymaga reform, nad którymi pracuje aktualnie Komisja Europejska. Omawiany dokument zawiera nowe rozwiązania w tym zakresie, jakie w najbliższych latach zostaną wprowadzone w Unii Europejskiej, tak aby organy celne państw członkowskich UE, które odpowiadają za przeprowadzanie szerokiego i wciąż rosnącego zakresu kontroli, mogły efektywniej pracować. Tym bardziej obecnie, w obliczu pandemii koronawirusa, ich rola jest nie do przecenienia. Unijne organy celne i ich funkcjonariusze biorą udział m.in. w działaniach, takich jak ułatwianie przywozu sprzętu ochronnego, przy jednoczesnym eliminowaniu na zewnętrznych granicach UE podrobionych produktów, jak choćby podróbki maseczek ochronnych czy sfałszowane leki.
W ostatnich latach dało się jednak zauważyć, że organy celne niektórych państw członkowskich mają trudności z pełnieniem swoich różnych ról. Wpływ na to miały m.in. wspomniana pandemia, skutki wyjścia Zjednoczonego Królestwa z jednolitego rynku i z unii celnej UE, a także coraz większa cyfryzacja i wzrost handlu elektronicznego. Stąd potrzeba gruntownych zmian w przepisach dotyczących unijnej unii celnej.
Poniżej przedstawiono cztery główne obszary zmian.
Zarządzanie ryzykiem
Aktualnie unijne organy celne zarządzają ryzykiem w oparciu o ogólnounijne ramy wspólnego zarządzania ryzykiem obejmujące wspólne kryteria i normy ryzyka, środki wymiany informacji o ryzyku oraz elektroniczną analizę ryzyka. Zdarza się jednak, że zasady zarządzania ryzykiem nie są jednakowo stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Ponadto bywa także, że systemy oceny ryzyka poszczególnych państw członkowskich Unii mogą nie obejmować istotnych informacji, ponieważ nie są gromadzone ani wymieniane między państwami członkowskimi albo ponieważ państwa członkowskie nie dysponują ogólnounijnymi danymi porównawczymi, które umożliwiłyby im interpretację własnych danych krajowych.
Wobec powyższego, Komisja Europejska postanowiła, że należy stworzyć przepisy dotyczące analizy danych na szczeblu Unii, tak aby „lepiej i szerzej wykorzystać dane ze wszystkich źródeł, w tym w ramach międzynarodowej współpracy celnej, oraz aby ułatwić powstawanie współzależności w zarządzaniu ryzykiem, kontrolach celnych i działaniach mających na celu zwalczanie oszustw, niezbędna jest analiza danych na szczeblu UE”.
Zarządzanie handlem elektronicznym
W obszarze handlu elektronicznego Komisja planuje zaostrzenie obowiązków dostawców usług płatniczych i internetowych platform sprzedaży, tak aby łatwiej było zwalczać oszustwa celne i podatkowe w handlu elektronicznym. Organy podatkowe i celne wciąż mają bowiem poważne trudności z zapewnieniem zgodności towarów zakupionych przez internet z przepisami podatkowymi i celnymi.
Plan działania obejmuje także dostosowanie prawa celnego i systemów informatycznych do nowych przepisów w zakresie VAT. Chodzi o pakiet dotyczący VAT w handlu elektronicznym przyjęty 5.12.2017 r., który ma zostać wdrożony od 1.7. 2021 r. Pakiet ten przewiduje zwalczanie oszustw związanych z VAT i zapewnienie równych warunków działania przedsiębiorstwom w UE przy jednoczesnym ułatwieniu handlu transgranicznego.
Promowanie przestrzegania przepisów
Komisja Europejska proponuje nową inicjatywę pod nazwą „punkt kompleksowej obsługi”. Ma ona ułatwi przedsiębiorstwom działającym zgodnie z prawem dopełnienie formalności granicznych w jednym portalu. Umożliwi ona organom celnym wspólne przetwarzanie, przekazywanie i wymianę informacji oraz lepszą ocenę ryzyka.
Jednomyślność w działaniu organów celnych
Komisja chce zapewnić bliższą współpracę między organami celnymi i innymi organami krajowymi, tak aby UE mogła działać jednomyślnie w kwestiach celnych na szczeblu międzynarodowym. W tym celu Unia wspierać będzie szkolenie niezbędnych zasobów ludzkich oraz zakup nowoczesnego i niezawodnego sprzętu do kontroli celnej.
Omawiany plan działania zawiera także plany powołania nowej grupa analityczny złożonej z przedstawicieli państw członkowskich i przedsiębiorców, która pomóc ma w przygotowaniu się na przyszłe kryzysy i wyzwania, takie jak nieoczekiwany rozwój sytuacji na świecie i przyszłe modele biznesowe.
