Usługi i aplikacje objęte stawką zerową

Stan faktyczny 

Węgierska spółka T m.in. świadczy usługi dostępu do Internetu. Do oferowanych usług należą dwie oferty pakietowe: MC i MM. MC jest ofertą pakietową umożliwiającą klientom, którzy ją wybiorą zakup danych w ilości jednego gigabajtu i korzystanie z nich bez ograniczeń, aż do wyczerpania limitu, poprzez swobodny dostęp do oferowanych aplikacji i usług. Przy czym korzystanie z sześciu szczególnych aplikacji służących do komunikacji online, które zostały objęte „stawką zerową” – nie jest potrącane z oferowanej ilości danych. MM jest ofertą pakietową, na którą składają się trzy różne produkty, które są dostępne dla klientów dysponujących wcześniej pakietem usług dostępu do Internetu i które umożliwiają klientom, którzy je wybrali, przede wszystkim słuchanie muzyki online za pomocą m.in. czterech aplikacji do transmisji muzyki oraz sześciu usług radiowych, przy czym korzystanie z tych aplikacji i usług objętych „stawką zerową” nie jest potrącane z ilości danych zawartych w zakupionym pakiecie. Zarówno w ramach MC jak i MM po wyczerpaniu przewidzianej ilości danych klienci, którzy ją wybiorą, mogą nadal korzystać bez ograniczeń z ww. szczególnych aplikacji, natomiast środki polegające na zablokowaniu lub spowolnieniu transmisji danych są stosowane względem pozostałych dostępnych aplikacji i usług.

Pytanie prejudycjalne 

Czy art. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2120 z 25.11.2015 r. ustanawiającego środki dotyczące dostępu do otwartego Internetu (Dz.Urz. L z 2015 r. Nr 310, s. 1) należy interpretować w taki sposób, że oferty pakietowe stosowane przez dostawcę usług dostępu do Internetu w drodze umów zawartych z użytkownikami końcowymi – zgodnie z którymi użytkownicy ci mogą nabywać pakiety dające im prawo do korzystania bez ograniczeń z określonej ilości danych, przy czym korzystanie z określonych aplikacji i usług szczególnych objętych „stawką zerową” nie jest potrącane z tej ilości danych, a po jej wyczerpaniu mogą oni nadal korzystać bez ograniczeń z tych szczególnych aplikacji i usług, natomiast środki polegające na blokowaniu lub spowalnianiu transmisji danych są stosowane do pozostałych dostępnych aplikacji i usług – są sprzeczne z art. 3 ust. 2 w zw. z art. 3 ust. 1 rozporządzenia 2015/2120 lub z art. 3 ust. 3?

Stanowisko TS

Równe i niedyskryminacyjne traktowanie 

Zgodnie z art. 3 ust. 2 rozporządzenia 2015/2120, z jednej strony umowy zawarte między dostawcami usług dostępu do Internetu a użytkownikami końcowymi, a z drugiej strony, praktyki handlowe stosowane przez tych dostawców – nie powinny ograniczać korzystania przez użytkowników końcowych z ich praw, o których mowa w art. 3 ust. 1 tego rozporządzenia. Prawa te obejmują w szczególności prawo do wykorzystywania treści, aplikacji i usług za pośrednictwem usługi dostępu do Internetu oraz prawo do udostępniania takich treści, aplikacji i usług za jego pośrednictwem. Trybunał podkreślił, że przepisy rozporządzenia 2015/2120 mają na celu zapewnienie równego i niedyskryminującego traktowania transmisji danych w ramach świadczenia usług dostępu do Internetu, a także praw pokrewnych użytkowników końcowych.

Praktyki handlowe

Trybunał wskazał, że art. 3 ust. 2 rozporządzenia 2015/2120 dotyczy „postanowień umownych”, na podstawie których dostawca usług dostępu do Internetu z jednej strony i użytkownik końcowy z drugiej strony uzgadniają warunki handlowe i techniczne, jak również cechy usług dostępu do Internetu świadczonych przez dostawcę na rzecz użytkownika, takie jak cena sprzedaży i ilość danych oraz opłaty towarzyszące. Trybunał stwierdził, że „praktyki handlowe”, o których mowa w art. 3 ust. 2 rozporządzenia 2015/2120 odnoszą się do „praktyk dostawców usług dostępu do Internetu”. Zatem ich celem nie jest odzwierciedlanie porozumienia woli pomiędzy dostawcą a użytkownikiem końcowym. Podobnie jak „postanowienia umowne”, o których mowa w art. 3 ust. 2 rozporządzenia 2015/2120, również „praktyki handlowe” nie powinny ograniczać korzystania przez użytkowników końcowych z ich praw, ani w konsekwencji umożliwiać obejścia przepisów tego rozporządzenia dotyczących gwarancji dostępu do otwartego Internetu.

Użytkownicy końcowi

Z art. 2 rozporządzenia 2015/2120 i z przepisów dyrektywy 2002/21, do których rozporządzenie to odsyła wynika, że pojęcie „użytkowników końcowych” obejmuje wszystkie osoby fizyczne lub prawne, które korzystają lub które ubiegają się o publicznie dostępną usługę łączności elektronicznej, inną niż te, które oferują publiczne sieci łączności lub publicznie dostępne usługi łączności elektronicznej. Pojęcie to obejmuje zatem zarówno konsumentów, jak i profesjonalistów. W ocenie TS ewentualne istnienie zakazanego ograniczenia korzystania przez użytkowników końcowych z ich praw należy oceniać z uwzględnieniem oddziaływania postanowień umownych lub praktyk handlowych danego dostawcy usług dostępu do Internetu na prawa nie tylko przedsiębiorców i konsumentów, którzy korzystają z usług dostępu do Internetu lub którzy świadczą usługi dostępu do Internetu w celu uzyskania dostępu do treści, aplikacji i usług, ale również profesjonalistów, którzy opierają się na takich usługach dostępu do Internetu w celu udostępniania treści, udostępniania aplikacji i świadczenia usług.

Zakres

W ocenie TS umowa, na mocy której dany klient wybiera ofertę pakietową, z której wynika, iż po przekroczeniu ilości danych zawartej w zakupionym pakiecie klient ten ma dostęp bez ograniczeń tylko do niektórych aplikacji i do niektórych usług objętych „stawką zerową”, może prowadzić do ograniczenia korzystania z praw określonych w art. 3 ust. 1 rozporządzenia 2015/2120. Trybunał stwierdził, że analizowane oferty wchodzące w zakres pojęcia praktyki handlowej, w rozumieniu art. 3 ust. 2 rozporządzenia 2015/2120, ze względu na łączne oddziaływanie postanowień umownych, do których mogą prowadzić, mogą zwiększyć korzystanie z niektórych szczególnych aplikacji i usług, a mianowicie tych, które mogą być wykorzystywane bez ograniczeń wedle „stawki zerowej” po wyczerpaniu ilości danych zawartej w pakiecie zakupionym przez klientów, i w związku z tym uczynić korzystanie z innych dostępnych aplikacji i usług rzadkim, przy uwzględnieniu środków za pomocą których dany dostawca dostępu do Internetu czyni to korzystanie technicznie utrudnionym, a wręcz niemożliwym. Zatem im większa jest liczba klientów – zawierających umowy, w ramach których przyjmują takie oferty pakietowe, tym większe jest skumulowane oddziaływanie tych umów, przy uwzględnieniu ich zakresu, poprzez który mogą one prowadzić do znacznego ograniczenia korzystania przez użytkowników końcowych ich praw, a nawet naruszać samą istotę tych praw, o której mowa wyraźnie w motywie 7 rozporządzenia 2015/2120. Wynika z tego zdaniem TS, że zawieranie takich umów na znaczącej części rynku może ograniczać korzystanie przez użytkowników końcowych z ich praw w rozumieniu art. 3 ust. 2 rozporządzenia 2015/2120.

Obiektywne różnice

Trybunał wskazał, że art. 3 ust. 3 akapit pierwszy w zw. z motywem 8 rozporządzenia 2015/2120 nakłada na dostawców usług dostępu do Internetu powszechny obowiązek równego traktowania bez dyskryminacji, ograniczenia lub ingerencji w transmisję danych, od którego nie można w żadnym przypadku odstąpić poprzez praktyki handlowe stosowane przez tych dostawców lub umowy zawarte przez nich z użytkownikami końcowymi. Z art. 3 ust. 3 akapit drugi oraz z motywu 9 rozporządzenia 2015/2120 wynika, że dostawcy usług dostępu do Internetu zachowują możliwość przyjęcia odpowiednich środków zarządzania transmisją danych. Jednakże możliwość ta jest uzależniona od warunku, że środki takie są oparte na „obiektywnych różnicach w wymogach dotyczących technicznej jakości usług w zakresie określonych kategorii ruchu transmisji danych, a nie są podyktowane „względami handlowymi”.

Reasumując TS orzekł, że art. 3 rozporządzenia 2015/2120 należy interpretować w ten sposób, iż oferty pakietowe stosowane przez dostawcę usług dostępu do Internetu w drodze umów zawieranych z użytkownikami końcowymi, zgodnie z którymi użytkownicy końcowi mogą nabywać pakiety dające im prawo do korzystania bez ograniczeń z określonej ilości danych, przy czym korzystanie z niektórych aplikacji i niektórych usług szczególnych objętych „stawką zerową” nie jest potrącane z tej ilości danych, a po jej wyczerpaniu mogą oni nadal korzystać bez ograniczeń z tych szczególnych aplikacji i usług, natomiast środki polegające na blokowaniu lub spowalnianiu transmisji danych są stosowane do pozostałych dostępnych aplikacji i usług:

– są niezgodne z art. 3 ust. 2 w zw. z art. 3 ust. 1, jeżeli te oferty pakietowe, postanowienia umowne i środki polegające na blokowaniu lub spowalnianiu transmisji danych ograniczają korzystanie przez użytkowników końcowych z ich praw; oraz

– są niezgodne z art. 3 ust. 3, jeżeli stosowanie środków polegających na blokowaniu lub spowalnianiu transmisji danych jest podyktowane względami handlowymi.