Stan faktyczny

Osadzony w Areszcie Śledczym, A.Z., został zawiadomiony o terminie rozprawy odwoławczej, jednak nie wniósł o doprowadzenie na posiedzenie. Po uzyskaniu informacji, że Sąd w tym dniu wydał wyrok, A.Z. złożył wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia orzeczenia. Przewodniczący Wydziału odmówił jednak przyjęcia wniosku, uznając, że został złożony dzień po upływie terminu. W zażaleniu na to zarządzenie A.Z. wyjaśnił, że nie przypuszczał, iż Sąd ogłosi w tym dniu wyrok, i w efekcie niestawiennictwa pozbawił się możliwości wygłoszenia mowy końcowej. A.Z. podkreślił, że jest osobą pozbawioną wolności, i choć w postępowaniu odwoławczym był reprezentowany przez obrońcę z urzędu, to z chwilą ogłoszenia wyroku nie miał już obrońcy.

Termin do złożenia wniosku o uzasadnienie

Z art. 422 § 1 KPK wynika, że pisemne uzasadnienie wyroku co do zasady jest sporządzane i doręczane na wniosek, który należy złożyć w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia orzeczenia. Nawet sporządzenie uzasadnienia z urzędu nie zwalnia strony oraz pokrzywdzonego od złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia. W art. 422 § 2a KPK ustanowiono wyjątek dla oskarżonego pozbawionego wolności, który nie ma obrońcy i – pomimo złożenia wniosku o doprowadzenie go na termin rozprawy, na którym ogłoszono wyrok – nie był obecny podczas ogłoszenia wyroku. W tym przypadku termin 7-dniowy biegnie od daty doręczenia temu oskarżonemu wyroku (zob. postanowienie SN z 11.6.2024 r., V KZ 27/24, Legalis). Przepis ten ma zastosowanie także wtedy, gdy oskarżony złożył wniosek o doprowadzenie go na rozprawę apelacyjną i został on uwzględniony, ale sąd odwoławczy odroczył wydanie wyroku, i na jego ogłoszenie oskarżony nie został już doprowadzony (zob. postanowienie SN z 7.3.2025 r., V KZ 51/24, Legalis). Co istotne, wymienione w art. 422 § 2a KPK warunki doręczenia oskarżonemu wyroku i liczenia od tego momentu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku na piśmie wymagają kumulatywnego spełnienia. W przypadku, w którym którykolwiek z nich nie zostanie spełniony, bieg terminu do wystąpienia z takim wnioskiem rozpoczyna się, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 422 § 1 KPK, od ogłoszenia w wyroku (zob. postanowienie SN z 29.3.2023 r., II KZ 19/23, Legalis).

Administracja sądowa - sprawdź aktualną listę szkoleń Sprawdź

Termin złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia jest zawity, co oznacza, że dokonanie czynności procesowej po jego upływie nie wywołuje skutków prawnych (zob. postanowienie SN z 27.3.2024 r., V KZ 9/24, Legalis). Jeśli zaistniały okoliczności niezależne od oskarżonego, które uniemożliwiły mu złożenie wniosku w terminie, takie jak np. zaniedbanie obrońcy czy długotrwała choroba oskarżonego, możliwe jest złożenie wniosku o przywrócenie go. Nie można jednak z góry zakładać, iż każde uchybienie przez obrońcę terminowi do złożenia wniosku o sporządzenie pisemnych motywów wyroku jest zawinione wyłącznie przez niego (zob. postanowienie SN z 25.2.2025 r., I KZ 1/25, Legalis).

Stanowisko SN

SN utrzymał w mocy zaskarżone zarządzenie, podkreślając, że A.K. miał obrońcę z urzędu w postępowaniu odwoławczym i nie wnosił o doprowadzenie go na termin rozprawy apelacyjnej. Istotne znaczenie ma okoliczność, że zgodnie z art. 84 § 2 KPK obowiązki obrońcy z urzędu wygasają z chwilą prawomocnego zakończenia postępowania, w którym został ustanowiony. Tym samym z chwilą ogłoszenia wyroku sądu odwoławczego, mocą którego wyrok sądu meriti został utrzymany w mocy, zmieniony, lub gdy wyrok uchylono i umorzono postępowanie, obrońca z urzędu – odmiennie niż obrońca z wyboru – nie jest już zobowiązany do podejmowania dalszych czynności procesowych w imieniu i na rzecz oskarżonego. Nie dotyczy to sytuacji, gdy wyrok został uchylony, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania sądowi I instancji (zob. wyrok SN z 13.2.2017 r., III KZ 91/16). Obrońca z urzędu nie ma zatem obowiązku złożenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, co jest w istocie równoznaczne ze stwierdzeniem, że po ogłoszeniu wyroku sądu odwoławczego oskarżony nie będzie już miał obrońcy (zob. postanowienie SN z 4.4.2022 r., I KZ 19/22, Legalis).

SN wskazał, że art. 422 § 1 KPK, na mocy odesłania zawartego w art. 457 § 2 KPK, ma odpowiednie zastosowanie także w postępowaniu odwoławczym. W konsekwencji termin do złożenia wniosku o sporządzenie pisemnych motywów wyroku SA w Ł. zaczął swój bieg od daty ogłoszenia wyroku. W uzasadnieniu postanowienia podkreślono, że zgodnie z art. 419 § 1 KPK niestawiennictwo stron, ich obrońców i pełnomocników nie stoi na przeszkodzie ogłoszeniu wyroku. Wniosek A.Z. o sporządzenie uzasadnienia został złożony, za pośrednictwem administracji Aresztu Śledczego, dzień po upływie terminu zawitego. Co istotne w zażaleniu nie podniesiono zarzutu wydania zaskarżonego zarządzenia z naruszeniem prawa. Skarżący dążył jedynie do wykazania, że uchybił terminowi, ponieważ nie spodziewał się, że Sąd na tym terminie wyda wyrok i zakończy w ten sposób postępowanie.

SN stwierdził, że zaniechanie przez skazanego podjęcia czynności majach na celu poznaniu swojej sytuacji procesowej, bez względu na przyczynę, nie może stanowić wystarczającej podstawy do podważenia zasadności wydanego w sprawie zarządzenia. Okoliczności takie mogą natomiast mieć wpływ na orzeczenie sądu w postępowaniu dotyczącym wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, z którym wystąpił A.K.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →