Stan faktyczny

SR w K. uznał E.D. winnym czynu z art. 164 § 1 KK w zw. z art. 163 § 1 pkt 3 w zw. z § 2 KK i art. 157 § 1 i 2 w zw. z § 3 KK i art. 11 § 2 KK, za co wymierzył mu karę 6 lat pozbawienia wolności. Ponadto Sąd orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia szkody pokrzywdzonym, poprzez zapłatę na rzecz określonych podmiotów indywidualnie wskazanych kwot oraz o zadośćuczynieniu od oskarżonego za doznaną krzywdę wobec pokrzywdzonych. SO w K. zmienił jedynie opis czynu przypisanego oskarżonemu a w pozostałej części utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie. W kasacji od tego wyroku obrońca skazanego zawarł wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonego orzeczenia wobec skazanego.

Wykonalność orzeczenia

Wniesienie kasacji nie prowadzi automatycznie do wstrzymania wykonania orzeczenia. Kasacja jako nadzwyczajny środek odwoławczy przysługuje w każdym wypadku, niezależnie od podmiotu ją wnoszącego, od orzeczeń posiadających cechę prawomocności. W razie wniesienia kasacji w art. 532 § 1 KPK ustawodawca przewidział jednak możliwość wstrzymania wykonania przez SN zarówno zaskarżonego orzeczenia, jak i innego orzeczenia, którego wykonanie zależy od rozstrzygnięcia kasacji. Rozwiązanie to ma jednak wyjątkowy charakter, wprowadzające wyłom od zasady, zgodnie z którą do wykonania orzeczenia przystępuje się bezzwłocznie, gdy stało się wykonalne – art. 9 § 1 KKW (zob. postanowienie z 29.3.2021 r., II KK 102/21, Legalis). Wstrzymanie wykonania orzeczenia jest możliwe nie tylko na wniosek, ale również z urzędu, jeśli SN dostrzeże, że spełnione zostały warunki zastosowania tego przepisu (zob. postanowienie SN z 17.11.2022 r., II ZZ 6/22, Legalis).

Okoliczności uzasadniające wstrzymanie wykonania orzeczenia

W orzecznictwie przyjmuje się, że zastosowanie instytucji uregulowanej w art. 532 § 1 KPK powinno być uzasadnione szczególnymi i jednoznacznymi okolicznościami prowadzącymi do wniosku, że wykonanie kary przed rozpoznaniem skargi kasacyjnej spowodowałoby dla osoby skazanej zbyt poważne skutki (zob. postanowienie SN z 19.2.2025 r., IV KK 543/24, Legalis). Wstrzymanie wykonania orzeczenia możliwe jest co do zasady w razie kumulatywnego spełnienia dwóch kryteriów. Po pierwsze chodzi o to, że ocena zarzutu czy zarzutów wyartykułowanych w nadzwyczajnym środku zaskarżenia pozwala już prima facie na stwierdzenie wysokiego prawdopodobieństwa ich zasadności oraz postawienia prognozy co do możliwości uwzględnienia zarzutów kasacyjnych przez SN. Niezbędne jest więc ustalenie, że postawione orzeczeniu sądu odwoławczego zarzuty i argumentacja zaprezentowana na ich poparcie pozwalają na przyjęcie poglądu o ewidentnej wadliwości zaskarżonego kasacją orzeczenia. Po drugie, dalsze wykonywanie orzeczenia mogłoby wywołać wyjątkowo dolegliwe i w zasadzie nieodwracalne skutki dla skazanego czy osoby, której dotyczy zaskarżone nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia orzeczenie (zob. postanowienie SN z 17.2.2025 r. IV KK 33/25, Legalis; postanowienie SN z 14.2.2025 r., III KK 623/24). W pierwszej kolejności odnosi się to do odbywania kary pozbawienia wolności i może zaistnieć zwłaszcza w wypadku, gdy realnie rysuje się perspektywa uniewinnienia skazanego lub umorzenia wobec niego postępowania, ewentualnie wydania innego rozstrzygnięcia, które spowoduje, że wykonywanie kary lub innych środków penalnych do czasu rozpoznania kasacji okaże się niesłuszne i odbędzie się z pokrzywdzeniem skazanego (zob. postanowienie SN z 12.2.2025 r. III KK 621/24, Legalis; postanowienie SN z 18.12.2024 r., III KK 488/24, Legalis). Chodzi więc o zapobieżenie sytuacji, w której istnieje niebezpieczeństwo poniesienia przez skazanego dolegliwości wynikającej z wykonania prawomocnego wyroku, której nie powinien doznać wobec zasadności wniesionej kasacji (zob. postanowienie SN z 5.5.2025 r. II KK 37/25).

Warto zaznaczyć, że jako przesłanki do wstrzymania wykonania orzeczenia nie mogą być podnoszone okoliczności dotyczące sytuacji osobistej strony (np. stan jej zdrowia), rodzinnej (obowiązek utrzymania rodziny), czy majątkowej (zapewnienie sobie lub rodzinie środków utrzymania), gdyż te okoliczności mogą być powołane we wniosku o odroczenie wykonania kary lub zarządzenie przerwy w jej odbywaniu (zob. postanowienie SN z 24.1.2025 r., V KK 569/24, Legalis; postanowienie SN z 14.1.2025 r., III KK 572/24, Legalis). W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że jeżeli treść art. 532 § 1 KPK miałaby być postrzegana jako kolejna instytucja, która służy do wstrzymania wykonania kary w postępowaniu wykonawczym tylko na podstawie przesłanek faktycznych, osobistych czy rodzinnych skazanego oraz określonych okoliczności, które czyniłyby odbycie kary nadmiernie dolegliwym w aktualnej sytuacji skazanego, to zbędne było jej lokowanie w rozdziale o kasacji (zob. postanowienie z 30.12.2024 r., II KK 524/24, Legalis).

Stanowisko SN

SN uznał wniosek obrońcy E.D. za bezzasadny i odmówił wstrzymania wykonania zaskarżonego kasacją wyroku. W ocenie SN analiza materiałów postępowania oraz wniosku obrońcy ‎i argumentacji towarzyszącej temu wnioskowi nie prowadzi do stwierdzenia, omówionych powyżej, wyjątkowych okoliczności, które uzasadniałyby wstrzymanie wykonania zaskarżonego orzeczenia. Dla uwzględnienia wniosku o wstrzymanie wykonania prawomocnego wyroku prawdopodobieństwo uwzględnienia kasacji musiałoby być niemal zbliżone do pewności, które zdaniem SN nie zaistniało tej sprawie. SN zaznaczył przy tym, że nie przesądza końcowej oceny zasadności nadzwyczajnego środka zaskarżenia w sprawie oskarżonego. Należy bowiem podkreślić, że rozstrzygnięcie wniosku złożonego w oparciu o przepis art. 532 § 1 KPK nie stanowi swego rodzaju prejudykatu w postępowaniu kasacyjnym, dlatego też w żaden sposób nie rzutuje ono na kierunek przyszłego rozstrzygnięcia odnośnie do kasacji. Nie oznacza zatem, że procesowo niedopuszczalne jest w przyszłości uznanie zarzutów podniesionych w kasacji za oczywiście zasadne. Natomiast sam fakt podniesienia zarzutu odnoszącego się do wystąpienia kwalifikowanej wady prawnej nie oznacza jeszcze sam w sobie podstawy do wstrzymania wykonania zaskarżonego wyroku (zob. postanowienie SN z 4.2.2025 r., V KK 593/24, Legalis).

Postanowienie SN z 13.2.2025 r., IV KK 508/24

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →