Wydatek poniesiony na podstawie ugody jako koszt uzyskania przychodu?

Stan faktyczny

Spółka kapitałowa złożyła wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych (podatku CIT) w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych kwoty wynagrodzenia ustalonego w porozumieniu dotyczącym zrzeczenia się roszczeń.

Spółka wskazała we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, że prowadzi działalność deweloperską, a w 2013 r. zawarła umowę sprzedaży budynku. Jednocześnie spółka udzieliła nabywcy gwarancji jakości w odniesieniu do sprzedanego budynku. Następnie w trakcie użytkowania budynku jego nabywca wskazał na istnienie wad okien i fasady. W grudniu 2020 r. strony zawarły porozumienie (ugodę), na mocy którego nabywca zrzekł się wszelkich roszczeń wobec spółki i zobowiązał do ich niedochodzenia w zamian za wynagrodzenie pieniężne. Strony w treści porozumienia zaznaczyły, że osiągnięte porozumienie co do ugodowego zakończenia sporu nie stanowi uznania przez żadną ze stron za zasadne roszczeń ani przyznania argumentów drugiej strony, a ponadto wykonanie porozumienia oraz przestrzeganie jego warunków nie będzie stanowiło przyznania się do odpowiedzialności.

Spółka we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej stanęła na stanowisku, że dokonana zapłata wynagrodzenia w zamian za zrzeczenie się wszelkich roszczeń i zobowiązanie do ich niedochodzenia stanowiła koszt uzyskania przychodów prowadzonej przez nią działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 1 PDOPrU. Spółka uzasadniając swoje stanowisko, podniosła, że zawarcie porozumienia miało na celu przede wszystkim ograniczenie ryzyka strat, jakie mogłyby wyniknąć z dalszego narastania sporu między stronami. Działania podejmowane w celu ograniczenia strat są zaś, w ocenie spółki, objęte zakresem art. 15 ust. 1 PDOPrU jako wydatki ponoszone w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Zdaniem spółki zapłacone wynagrodzenie stanowiło więc koszt poniesiony w celu zachowania i zabezpieczenia substancji biznesowej jej przedsiębiorstwa (aktywów), tj. źródła jej przychodów.

Przypomnijmy jeszcze, że przepis art. 15 ust. 1 PDOPrU przewiduje, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 PDOPrU.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w interpretacji indywidualnej z 20.4.2021 r. stanowisko spółki uznał za nieprawidłowe. Nie zgodził się z poglądem, jakoby wydatek został poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Poniesienie wydatku będącego tak naprawdę rezultatem niewykonania zobowiązania nie chroni bowiem źródła przychodu i tym bardziej nie zabezpiecza go przed uszczerbkiem. Jest to działanie, które ma na celu zaspokojenie roszczenia osoby uprawnionej, którego to roszczenia podatnik nie uregulował we właściwym trybie. Według Dyrektora KIS argumentacja spółki – zgodnie z którą zawarte porozumienie nie stanowi uznania przez żadną ze stron zasadności roszczeń, a zatem wykonanie porozumienia nie stanowiło przyznania się do odpowiedzialności za rzekome wady nieruchomości – nie przesądza o pełnej rzetelności i staranności działania spółki, gdyż finalnie to ona poniosła koszty rozwiązania i zakończenia sporu, przyznając w ten sposób rację stronie przeciwnej. Źródłem zgłoszonych przez nabywcę roszczeń było istnienie domniemanej wady okien i fasady budynku. Z kolei – w ocenie Dyrektora KIS – twierdzenie spółki, że porozumienie było zawarte w celu uniknięcia ryzyka związanego z niepewnym wynikiem ewentualnego procesu, świadczy o tym, że nie miała ona pewności co do rzetelności wykonania sprzedanej nieruchomości. Zapłata wynagrodzenia w ramach ugody nie mogła być też powiązana z tym nurtem działalności spółki, który jest związany z osiąganiem przychodów. Był to wydatek, który nie mógł przynieść spółce jakiegokolwiek przychodu ani też w żaden sposób nie zachował i nie zabezpieczał jego źródła. Spółka zawierając porozumienie, poniosła po prostu konsekwencje związane z niewłaściwym wykonaniem nieruchomości – tak należy oceniać przedmiotową ugodę, nawet w sytuacji, gdy spółka dalej nie uznaje słuszności roszczeń przeciwnika.

Orzeczenia sądów administracyjnych

W skardze do WSA w Warszawie spółka wniosła o uchylenie zaskarżonej interpretacji indywidualnej w całości. Niemniej WSA w Warszawie uznał, że skarga nie zasługiwała na uwzględnienie i oddalił skargę.

WSA w Warszawie przypomniał, że nie każdy wydatek, nawet związany z prowadzoną działalnością gospodarczą, jest kosztem podatkowym, zmniejszającym podstawę opodatkowania, ale tylko taki, który realizuje cel wskazany w art. 15 ust. 1 PDOPrU. Cel ten musi być widoczny, a ponoszone koszty winny go realizować bądź co najmniej zakładać realnie możliwość jego osiągnięcia. Za koszty uzyskania przychodów należy uważać tylko takie wydatki, których ponoszenie przez podatnika jest spowodowane racjonalnym dążeniem i obiektywną możliwością osiągnięcia przychodów (lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów).

Dodatkowo WSA w Warszawie wskazał, że wydatki będące wynikiem braku nadzoru, staranności czy niedbalstwa nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Zapłaty uzgodnionego w porozumieniu wynagrodzenia w celu uniknięcia konieczności poniesienia większych wydatków nie można uznać za działanie w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 PDOPrU. Sama chęć zapobieżenia jeszcze większej stracie niż zapłacone wynagrodzenie nie przesądza zatem, że jest to działanie w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Spółka nie zgadzając się z zapadłym rozstrzygnięciem WSA, wniosła następnie skargę kasacyjną do NSA.

NSA oddalił skargę kasacyjną spółki jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw, uznając wcześniejsze stanowisko WSA i Dyrektora KIS za prawidłowe.

Komentarz

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →