Wymóg podwójnej awizacji a domniemanie doręczenia zastępczego

Istota rozpatrywanego sporu

Przedmiotem kontroli sądowej w niniejszej sprawie jest postanowienie Komisji Nadzoru Finansowego (dalej: KNF) stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Istota sprawy sprowadza się zatem do ustalenia, czy KNF zasadnie przyjęła, wydając zaskarżone postanowienie, że zrealizowane zostały przesłanki zaistnienia doręczenia zastępczego, o którym mowa w art. 44 § 4 ustawy z 14.9.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 256, dalej: KPA). Przyjęcie, że zrealizowane zostały warunki uznania decyzji KNF za doręczoną w tym trybie determinowały treść zaskarżonego postanowienia stwierdzającego uchybienie terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. O ile bowiem, zgodnie z oceną KNF, do doręczenia decyzji miałoby dojść 11.10.2019 r., to złożony 17.12.2019 r. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, w sytuacji nieprzywrócenia terminu na jego złożenie, należało uznać za spóźniony tak jak to uczyniła KNF w zaskarżonym postanowieniu.

Doręczenie zastępcze

W ocenie WSA w Warszawie dowody, na podstawie których KNF ustaliła, że doszło do skutecznego doręczenia zastępczego decyzji Skarżącemu, podają w zasadniczą wątpliwość prawidłowość tego przyjęcia.

W pierwszej kolejności WSA w Warszawie wskazał, że okoliczności dotyczące sposobu, w jaki adresat został zawiadomiony o nadejściu przesyłki oraz gdzie i w jakim terminie może ją odebrać, nie mogą nasuwać przy tym wątpliwości i muszą wynikać z materiału dowodowego sprawy, a przede wszystkim z tzw. zwrotnego potwierdzenia odbioru (dalej: ZPO) dołączonego do doręczanej przesyłki, gdyż to na nim powinna znajdować się adnotacja doręczyciela o dopełnieniu wszystkich wskazanych przez powołane przepisy prawa warunków pozwalających na stwierdzenie skuteczności doręczenia. Innymi słowy – musi istnieć pewność co do tego, że nastąpiło prawidłowe zawiadomienie adresata o pozostawieniu przesyłki w oddawczym urzędzie pocztowym przez określony czas. W praktyce oznacza to, że adresat musi być zawiadomiony zarówno o pozostawieniu pisma, jak i miejscu, gdzie może je odebrać oraz o terminie odbioru, a ZPO powinno być wypełnione czytelnie wraz z podpisem listonosza (wyrok NSA z 17.8.2011 r. II GSK 794/10).

Wymóg prawidłowej awizacji

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy WSA w Warszawie uznał, że nie ulega wątpliwości, iż nadana do Skarżącego przesyłka zawierająca decyzję została prawidłowo zaadresowana.

Sąd jednak podkreślił, że sposób postępowania operatora pocztowego, tj. awizowanie przedmiotowej przesyłki, nie był zgodny z powołanymi wyżej zasadami. Z akt rozpatrywanej sprawy wynika jedynie fakt, że 27.9.2019 r. została podjęta pierwsza próba doręczenia przesyłki, a następnie 14.10.2019 r. nastąpił jej zwrot po terminie z uwagi na niepodjęcie. Brak jednak informacji (zarówno na kopercie, jak i formularzu potwierdzenia odbioru), kiedy przesyłka została awizowana powtórnie i w jaki sposób.

Trzeba przy tym wspomnieć, że w aktach sprawy znajduje się także wydruk informacji śledzenia przesyłek Poczty Polskiej S.A. z 23.12.2019 r. oraz pismo Poczty Polskiej S.A. z 27.1.2020 r. złożone w trybie rozpatrzonej reklamacji uznanej za zasadną, które – zdaniem KNF – poświadczają zasadność przyjęcia fikcji doręczenia. Wynika z nich bowiem, że przesyłka była awizowana powtórnie 7.10.2019 r. O zasadności takiego wnioskowania KNF mają też, jej zdaniem, dodatkowo świadczyć dokonane przez Pocztę Polska S.A. powiadomienia sms o złożeniu przesyłki w placówce pocztowej 27.9.2019 r. i 7.10.2019 r. Sąd podkreśla przy tym, że okoliczność powiadamiania SMS o złożeniu przesyłki nie stanowi przesłanki zastosowania instytucji domniemania doręczenia i okoliczność ta winna pozostać poza rozważeniem przy ocenie zaistnienia podstaw do uznania fikcji doręczenia.

Zdaniem Sądu, nie można także przyjąć, że ani wydruk śledzenia ani pismo Poczty Polskiej S.A. potwierdzające zaistniałą nieprawidłowość w doręczeniu mogły poświadczać za przyjętym przez KNF stanowiskiem co do spełnienia przesłanek zastosowania art. 44 § 4 KPA.

W pierwszej kolejności należy bowiem wskazać, że omawiany przepis prawa nie przewiduje takich form poświadczania sposobu i daty awizowania przesyłki.

Odnosząc się do znajdującego się w aktach rozpatrywanej sprawy pisma Poczty Polskiej S.A. trzeba mieć na uwadze, że pismu tego rodzaju nie została nadana mocą mających zastosowanie w sprawie przepisów prawa, żadna moc dowodowa w świetle okoliczności faktycznych istotnych dla przyjęcia tzw. doręczenia zastępczego. Nie jest to bowiem dokument mogący być uznany za poświadczający datę i sposób awizowania przesyłki przewidziany w art. 44 KPA. Podobnie zresztą jak dokument w postaci wydruku śledzenia przesyłek. W tym zakresie na uwagę zasługuje dotychczasowe stanowisko NSA, który wskazał, że wyjaśnienia zawarte w piśmie reklamacyjnym nie są wystarczające do stwierdzenia, że przesyłka była dwukrotnie awizowana. Opierają się one bowiem wyłącznie na gołosłownych twierdzeniach operatora pocztowego. Przeciwstawienie takiego pisma z dowodem w postaci ostemplowanej urzędowo przesyłki nie może w sposób skuteczny podważać znajdującego się w aktach sprawy dokumentu, a na pewno nie może usuwać nasuwających się wątpliwości co do skuteczności doręczenia przesyłki w trybie doręczenia zastępczego. Zaś wyświetlane w systemie śledzenia przesyłek informacje mają jedynie charakter poglądowy (wyrok NSA z 30.1.2020 r. II OSK 2936/16).

Ponadto WSA w Warszawie zauważa, że doręczenie przesyłki w omawianym trybie opiera się na domniemaniu prawnym, iż przesyłka została doręczona do rąk adresata, ale domniemanie to zaistnieje pod warunkiem, że zostały spełnione wszystkie wymogi wynikające z art. 44 KPA. Skorzystanie ze wskazanego domniemania wymaga dopełnienia ściśle określonych czynności przez podmiot doręczający. Jest to wymóg dwukrotnej awizacji przesyłki, zgodnie z art. 44 § 2 i 3 KPA. Okoliczności dotyczące sposobu, w jaki adresat został zawiadomiony o nadejściu przesyłki oraz gdzie i w jakim terminie może ją odebrać, nie mogą budzić wątpliwości i muszą znaleźć potwierdzenie w materiale dowodowym sprawy, a przede wszystkim w tzw. ZPO, na którym powinna znajdować się adnotacja doręczyciela o dopełnieniu wszystkich wskazanych przez powołane przepisy warunków pozwalających na stwierdzenie skuteczności doręczenia. W niniejszej sprawie ani formularz potwierdzenia odbioru ani koperta zawierająca przesyłkę nie potwierdzały spełnienia wspomnianych wymogów.

Rozstrzygnięcie WSA w Warszawie

W stanie faktycznym niniejszej sprawy nie można było uznać, że ziściły się przesłanki fikcji doręczenia decyzji. Wobec tego, nie było podstaw do przyjęcia przez KNF, że termin na złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy rozpoczął bieg 11.10.2019 r. i złożenie takiego wniosku po tym terminie jest spóźnione, co uzasadnia wydanie postanowienia o uchybieniu terminu do jego wniesienia na podstawie art. 134 KPA. Z tych też powodów należy uznać, że KNF przyjmując – przy wydaniu zaskarżonego postanowienia – że doszło do doręczenia zastępczego, naruszyła art. 44 § 3 i § 4 KPA. W konsekwencji zasadnym stało się uchylenie zaskarżonego postanowienia na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325) w związku z art. 44 § 3 i § 4 KPA oraz art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 KPA.