• Poprzez wdrożenie unijnych wymogów Polska zyska mechanizmy umożliwiające skuteczniejsze monitorowanie łańcucha dostaw, rozwój sektora wydobywczego i recyklingowego oraz zwiększenie strategicznych rezerw surowców.
  • Powołanie Pełnomocnika Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa i Międzyresortowego Zespołu ds. Polityki Surowcowej pozwoli na lepszą koordynację działań w tym zakresie, a wprowadzenie kar administracyjnych zapewni skuteczną egzekucję nowych obowiązków.
  • Projektowana ustawa ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia stabilnych i bezpiecznych dostaw surowców krytycznych dla polskiej gospodarki.

Cel i potrzeba wprowadzenia regulacji

Celem projektu jest transpozycja przepisów unijnych, w tym rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1252 z 11.4.2024 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby zapewnienia bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 168/2013, (UE) 2018/858, (UE) 2018/1724 i (UE) 2019/1020 (Dz.Urz. UE L z 2024 r. Nr 1252), które ustanawia ramy dla zapewnienia bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych. Rozporządzenie 1252/2024/UE wprowadza nowe, interdyscyplinarne zobowiązania dla Państw Członkowskich UE, dotyczące kluczowych działań na rzecz rozwoju wydobycia, przetwarzania, recyklingu i substytucji surowców uznanych za krytyczne.

Przepisy te obligują m.in. do opiniowania projektów strategicznych na terenie Polski, utworzenia punktów kontaktowych wspierających procedury administracyjne, wdrożenia krajowego programu poszukiwań surowców krytycznych oraz monitorowania ryzyka związanego z łańcuchami dostaw. Ponadto, rozporządzenie 1252/2024/UE nakłada obowiązek wdrażania środków związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym, w tym tworzenia baz danych dotyczących recyklingu magnesów trwałych i obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, a także ustanowienia sankcji za niewypełnianie obowiązków związanych z gotowością na wypadek zagrożeń i sprawozdawczością.

Wprowadzenie krajowych regulacji jest niezbędne, mimo iż przepisy unijne stosowane są bezpośrednio. Realizacja obowiązków wynikających z rozporządzenia 1252/2024/UE wymaga kompleksowej koordynacji działań międzyresortowych, co jest warunkiem terminowego i skutecznego wdrożenia nowych przepisów. Obecnie brak jednej instytucji zdolnej do zapewnienia środków organizacyjnych i koordynacyjnych dla realizacji tych zadań. Dostosowanie dokumentu „Polityka Surowcowa Państwa” (PSP) do celów rozporządzenia 1252/2024/UE jest kluczowe dla zapewnienia spójności działań z aktualnymi potrzebami polskiej gospodarki.

Powołanie Pełnomocnika Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa

Nowelizacja przewiduje powołanie Pełnomocnika Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa, który będzie odpowiedzialny za wdrażanie i aktualizację polityki surowcowej kraju. Funkcję tę pełnić będzie Główny Geolog Kraju, który jest jednocześnie przedstawicielem Polski w Europejskiej Radzie ds. Surowców Krytycznych powołanej przedmiotowym CRMA. Jak wynika z opublikowanych założeń, do jego zadań należeć będzie m.in. przygotowanie oraz aktualizowanie dokumentu Polityki Surowcowej Państwa, wdrażanie CRMA, monitorowanie ryzyk dostaw surowców, opracowanie i realizacja wieloletniego rządowego programu poszukiwań surowców krytycznych zaakceptowanego przez Radę Ministrów, koordynowanie współpracy międzynarodowej w zakresie surowcowym czy współpraca z ośrodkami naukowo-badawczymi w tym zakresie.

Utworzenie Międzyresortowego Zespołu ds. Polityki Surowcowej Państwa

Projektowane przepisy zakładają utworzenie Międzyresortowego Zespołu ds. Polityki Surowcowej Państwa, który będzie zajmował się przygotowywaniem oraz przedstawianiem do akceptacji Radzie Ministrów dokumentów dotyczących uznania za strategiczny dla UE zgodnie z CRMA projektu dotyczącego wydobycia, przetwarzania lub recyklingu surowców krytycznych realizowanego na terenie Polski. Projekty strategiczne mogą dotyczyć zakresu właściwości wielu resortów/urzędów, w związku z tym niezbędne jest utworzenie ciała międzyresortowego, które rzetelnie wyda opinię i przedstawi dokumenty do akceptacji Rady Ministrów. W skład Międzyresortowego Zespołu ds. Polityki Surowcowej Państwa wejdą przedstawiciele kluczowych resortów, co pozwoli na sprawne podejmowanie decyzji dotyczących projektów realizowanych na terenie Polski. Marszałkowie województw będą odgrywać rolę opiniodawczą w odniesieniu do inwestycji na poziomie regionalnym.

Utworzenie punktu kontaktowego ds. surowców krytycznych

Ministerstwo właściwe ds. środowiska będzie pełniło rolę centralnego punktu kontaktowego w zakresie wydobycia złóż kopalin, przetwarzania oraz recyklingu surowców krytycznych dla inwestorów zainteresowanych projektami strategicznymi. Punkt ten będzie informował o wymaganiach administracyjnych, koniecznych do uzyskania odpowiednich pozwoleń, co przyczyni się do przyspieszenia procesów inwestycyjnych.

Wdrożenie Krajowego Programu Poszukiwań Surowców Krytycznych

Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa będzie odpowiedzialny za przygotowanie Krajowego Programu Poszukiwań Surowców Krytycznych, który ma zostać zaakceptowany przez Radę Ministrów. Program ten będzie obejmował strategię zwiększenia dostępności surowców poprzez poszukiwania geologiczne oraz rozwój technologii umożliwiających efektywniejsze ich pozyskiwanie.

Beck Akademia - praktyczne szkolenia online - sprawdź aktualny harmonogram Sprawdź

Monitorowanie ryzyk w łańcuchu dostaw surowców

Projektowane przepisy zakładają wdrożenie mechanizmów pozwalających na bieżącą analizę ryzyk związanych z łańcuchem dostaw surowców krytycznych. W ramach tych działań zostaną stworzone:

  • lista projektów dotyczących surowców krytycznych;
  • Krajowy Rejestr Przedsiębiorstw w Strategicznych Łańcuchach Wartości, obejmujący kluczowe podmioty gospodarcze działające w sektorze surowcowym;
  • system monitorowania zapasów strategicznych;
  • Centrum Analiz Surowcowych, które zajmie się prognozowaniem zapotrzebowania na surowce oraz analizą ryzyka zakłóceń w ich podaży.

Promowanie obiegu zamkniętego surowców

Nowelizacja zakłada utworzenie krajowych środków dot. obiegu zamkniętego w zakresie surowców krytycznych, które zostaną wpisane w Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2028. Zgodnie z opublikowanymi założeniami, jednym z tych środków będzie utworzenie i prowadzenie bazy danych zamkniętych, w tym opuszczonych, obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, wraz z możliwym wytypowaniem obiektów z potencjałem do odzysku surowców krytycznych. Baza ta będzie tworzona przy współpracy z państwową służbą geologiczną, która również będzie prowadziła odpowiednie badania terenowe.

Ustanowienie sankcji za nieprzestrzeganie przepisów

Przedsiębiorcy, którzy nie będą realizować obowiązków wynikających z CRMA, zostaną objęci systemem administracyjnych kar pieniężnych. Sankcje te będą dotyczyć m.in. braku gotowości na wypadek zagrożeń w dostawach surowców, niespełniania wymagań sprawozdawczości oraz niewystarczających działań w zakresie recyklingu i gospodarki surowcowej.

Etap legislacyjny

Założenia projektu ustawy o zapewnieniu dostępu do surowców krytycznych, w tym do surowców ważnych dla krajowej gospodarki zostały opublikowane w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to II kwartał 2025 r.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →