Zawieszenie działalności gospodarczej a świadczenie pielęgnacyjne

Stanowisko SKO

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Łodzi (dalej: SKO) utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta Łodzi (dalej: Organ I instancji), którą odmówiono J.M. (dalej: Skarżąca) przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad mężem. Organ I instancji na podstawie art. 17 ustawy z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111, dalej: ŚwRodzU) i art. 23 ŚwRodzU, odmówił przyznania wskazanego świadczenia w okresie od 1.5.2021 r. i wskazał, iż skoro osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej nie przysługuje. Dalej stwierdzono, że działalność gospodarcza jest prowadzona przez Skarżącą bez przerwy od 1.6.2016 r., a zawieszenie pozarolniczej działalności gospodarczej nie jest jednoznaczne z jej wykreśleniem.

Powołując się na art. 17 ŚwRodzU w zw. z art. 3 pkt 21 ŚwRodzU oraz definicję legalną, zawartą w art. 3 pkt 22 ŚwRodzU, a także art. 3 ustawy z 6.3.2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. 2021 r. poz. 162, dalej: PrPrzed), art. 17 ust. 1 PrPrzed i art. 26 PrPrzed, SKO stwierdziło, że – jak wynika z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: CEIDG) – Skarżąca 1.5.2021 r. zawiesiła działalność gospodarczą, zatem okresowo zaprzestała jej prowadzenia, a warunkiem przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego jest rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Ponadto SKO wskazało, że pojęcie „zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej” zostało zdefiniowane i oznacza wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Wyjaśniło także, że art. 3 pkt 23 lit. f PrPrzed stanowi, że utrata dochodu oznacza wykreślenie z rejestru pozarolniczej działalności gospodarczej lub zawieszenie jej wykonywania. Samorządowe Kolegium Odwoławcze wskazało, że prowadzenie działalności gospodarczej związane jest z uzyskaniem i posiadaniem wpisu do stosownej ewidencji, a z przepisów nie wynika, aby za rezygnację z prowadzenia działalności gospodarczej uznać tylko sytuację, w której przedsiębiorca w sposób faktyczny zaprzestaje jej prowadzenia i nie uzyskuje z tego tytułu żadnych przychodów. Ustawodawca nie przewiduje faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, natomiast dla sytuacji przejściowych, uniemożliwiających prowadzenie takiej działalności, przewiduje instytucję zawieszenia jej wykonywania. Zatem Skarżąca, która figuruje w ewidencji, musi być uznana za osobę prowadzącą działalność gospodarczą niezależnie od tego, czy z tytułu tej działalności uzyskuje przychody czy nie.

Istota sporu

Podstawę zaskarżonej decyzji stanowił art. 17 ust. 1 ŚwRodzU, zgodnie z którym świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje: 1) matce albo ojcu; 2) opiekunowi faktycznemu dziecka; 3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną; 4) innym osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny – jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

W niniejszej sprawie istotą sporu jest zasadność odmowy przyznania Skarżącej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego za okres od 1.5.2021 r.

Według organów administracji w tym okresie Skarżąca nie spełniała określonej w art. 17 ust. 1 ŚwRodzU przesłanki „rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym”.

W ocenie WSA w Łodzi przyjęta interpretacja ww. przepisu jest nieprawidłowa. Definicja pracy zarobkowej zawarta jest w art. 3 pkt 22 ŚwRodzU, zgodnie z którym ilekroć jest mowa o zatrudnieniu lub innej pracy zarobkowej – oznacza to wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jest zatem rezygnacją z wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy (a nie rezygnacją z samego pozostawania w stosunku pracy) lub innych stosunków prawnych bez konieczności rozwiązania stosunku pracy (wyrok WSA w Warszawie z 4.11.2010 r., I SA/Wa 1683/10, Legalis).

Zawieszenie działalności gospodarczej

Zgodnie z art. 23 ust. 1 PrPrzed przedsiębiorca wpisany do CEIDG może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni. W tym okresie przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 25 ust. 1 PrPrzed). Nie ulega zatem wątpliwości, że zawieszenie działalności gospodarczej wiąże się dla przedsiębiorcy z utratą możliwości zarobkowania i osiągania dochodów, a konsekwencje tego stanu rzeczy są tożsame z utratą zatrudnienia. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że za rezygnację z zatrudnienia należy uznać również zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej (wyrok NSA z 29.4.2020 r., I OSK 2425/19, Legalis). Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest zatem tożsame z rezygnacją z innej pracy zarobkowej. Zawieszenie działalności gospodarczej należy zatem uznać za faktyczną rezygnację z jej wykonywania (wyrok WSA w Warszawie z 27.2.2019 r., I SA/Wa 2234/18, Legalis).

Nie ma przy tym, w ocenie WSA w Łodzi, podstaw do wiązania rezygnacji z zatrudnienia z utratą dochodu i wiązania dopuszczalności zawieszenia działalności gospodarczej w tym przypadku z przesłankami, o których mowa w art. 36aa ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423, dalej: SysUbSpołU). Zauważyć należy, że art. 17 ust. 1 pkt 4 ŚwRodzU nie odnosi się do utraty dochodu, a do rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Jakkolwiek konsekwencją zaprzestania pracy lub prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej jest brak możliwości uzyskiwania własnych dochodów i w efekcie – jeżeli jest to związane z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, możliwość częściowej rekompensaty utraconych dochodów przez państwo, to jednak przesłanka warunkująca przyznanie świadczenia nie odnosi się do utraty dochodu, a do utraty pracy. To z kolei przesądza, zdaniem WSA w Łodzi, że art. 36aa ust. 1 SysUbSpołU nie mógł mieć w niniejszej sprawie zastosowania.

Z akt sprawy wynika, że mąż Skarżącej od 14 lat choruje na stwardnienie rozsiane i mimo programów lekowych, w których bierze udział choroba postępuje, a on wymaga stałej opieki Skarżącej, która zawiesiła działalność gospodarczą od 1.5.2021 r., po czym już 4.5.2021 r. wniosła o przyznanie przedmiotowego świadczenia. Zawieszenie działalności było zatem bezspornie spowodowane postępującą chorobą męża. Z powyższego wynika, że Skarżąca w dacie złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawnym mężem nie prowadziła działalności gospodarczej. W konsekwencji w badanej sprawie poza sporem pozostaje, że Skarżąca spełnia pozostałe warunki do przyznania świadczenia już w dacie złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, a więc spełniła określoną w art. 17 ust. 1 ŚwRodzU przesłankę rezygnacji z innej pracy zarobkowej. Dla porządku należy dodać, że rolą organów będzie też ustalenie, czy w CEIDG działalność gospodarcza Skarżącej nadal ma taki status. Gdy działalność gospodarcza nie została wykreślona, a zawieszona, świadczenie pielęgnacyjne przysługiwać bowiem może jedynie – co do zasady – w okresie zawieszenia działalności gospodarczej.

Rozstrzygnięcie WSA w Łodzi

Z tych względów, uznając, że na skutek błędnej wykładni art. 17 ust. 1 pkt 4 ŚwRodzU, która miała wpływ na treść zaskarżonej decyzji, doszło do odmowy przyznania świadczenia, WSA w Łodzi, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329) orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →