Dwa modele postępowania zażaleniowego

E.G. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od A.P. – ojca ich wspólnego dziecka, kwoty 3,2 tys. zł. z tytułu naruszania przez niego obowiązków związanych z kontaktami z dzieckiem. Zgodnie z art. 59815 KPC, jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku. Jeżeli osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem albo osoba, której tego kontaktu zakazano, narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy zagrozi tej osobie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, stosując odpowiednio przepis § 1. Sąd I instancji ustalił, że A.P. siedmiokrotnie naruszył nałożone przez sąd obowiązki i nakazał mu zapłatę 2,8 tys. zł. Gdy A.P. wniósł zażalenie Sąd Okręgowy w P. powziął wątpliwość: Czy w aktualnie obowiązującym stanie prawnym zażalenie na postanowienie w przedmiocie nakazania zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej osobie niewykonującej obowiązków wynikających z orzeczenia w przedmiocie kontaktów z dzieckiem rozpoznaje inny skład sądu I instancji czy sąd II instancji?

Do czasu wejścia w życie ZmKPC19 zażalenie na postanowienie w omawianym przedmiocie rozpoznawał sąd II instancji, natomiast od 7.11.2019 r., wprowadzono dwa warianty postępowania zażaleniowego obejmujące zamknięte katalogi zaskarżalnych orzeczeń, jeden do sądu wyższej instancji, drugi do składu tego samego sądu, czyli tzw. zażalenie poziome. Ani z art. 394 § 1 KPC ani art. 3941a § 1 KPC nie wynika, który model postępowania zażaleniowego jest właściwy wtedy, gdy możliwość zaskarżenia orzeczenia została przewidziana w przepisach szczególnych, czyli np. w art. 59816 § 3 KPC. Regulacje zawarte w art. 394 § 1 KPC i 3941a KPC są równorzędne, wobec czego nie można z żadnej z nich wyprowadzić wniosku, że wolą ustawodawcy było przyznanie prymatu zażaleniom poziomym bądź zażaleniom wnoszonym do sądu II instancji.

Prawo i postępowanie cywilne – najczęściej wybierane moduły w Systemie Legalis Sprawdź

Intencje ustawodawcy

W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że rozważając, który wariant postępowania zażaleniowego jest właściwy do rozpoznania zażalenia na postanowienie w przedmiocie nakazania zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej za niewykonywanie obowiązku wynikającego z orzeczenia w przedmiocie kontaktów, można odwołać się do art. 7674 § 11 KPC. Postępowanie toczące się w trybie art. 59816 KPC jest bowiem sui generis postępowaniem rozpoznawczym, ograniczonym jednak tylko do fazy wykonawczej (zob. uchwała SN z 22.5.2013 r., III CZP 25/13, Legalis). Postępowanie to ma na celu wykonanie prawomocnego orzeczenia sądu, którego przedmiotem są kontakty z dzieckiem. Skoro w postępowaniu egzekucyjnym zażalenie rozpoznaje sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, w składzie trzech sędziów, to zasadnym jest, by w postępowaniu zbliżonym do postępowania egzekucyjnego zażalenie również rozpoznawał ten sam sąd, który wydał zaskarżone postanowienie. Zdaniem Sądu z analizy rodzajów orzeczeń zaskarżalnych zażaleniem wnoszonym do sądu II instancji wynika, że intencją ustawodawcy było, aby sąd II instancji nie zajmował się kwestiami drobnymi, o nikłej wadze procesowej i stopniu komplikacji, lecz rozpoznawał zażalenia na orzeczenia, które decydują o bycie lub toku sprawy oraz kończą postępowanie. Może to oznaczać, że każde postanowienie, które nie kończy postępowania lub nie ma istotnego znaczenia dla biegu postępowania powinno być rozpoznane w postępowaniu zażaleniowym przez inny skład sądu I instancji.

Sąd wskazał, że można to zagadnienie rozwiązać w inny sposób – posługując się generalną zasadą postępowania cywilnego jaką jest rozpoznawanie zażaleń przez sąd II instancji, z uwagi na tradycyjnie dewolutywny charakter środków odwoławczych. Oznaczałoby to, że wprowadzenie na szerszą skalę zażaleń poziomych jest jedynie zwiększeniem liczby wyjątków od tej zasady.

Sąd Najwyższy uznał, że po nowelizacji KPC dokonanej ZmKPC19 zażalenie na postanowienie sądu I instancji przewidziane w art. 59816 § 3 KPC przysługuje do sądu II instancji.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Przetestuj. Sprawdź