Zabezpieczenie roszczenia pieniężnego
Sąd wydał nakaz zapłaty, w którym uwzględnił żądanie pozwu. Na jego podstawie, tytułem zabezpieczenia roszczenia, komornik dokonał zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego „R.” sp. z o.o. Na skutek sprzeciwu właścicielki konta bankowego sprawa została skierowana do zwykłego postępowania. Sąd uwzględnił wniosek uprawnionego – R.B. o zmianę terminu upadku zabezpieczenia. Jak wyjaśniono, celem zabezpieczenia jest udzielenie tymczasowej ochrony prawnej powodowi, zanim zostanie osiągnięty cel postępowania w sprawie, w związku z którym następuje udzielenie zabezpieczenia. Z chwilą prawomocnego rozstrzygnięcia tej sprawy ochronę prawną zapewnia uprawnionemu prawomocne orzeczenie sądu. Dlatego po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie zabezpieczenia upada. W tym okresie uprawniony powinien podjąć niezbędne czynności zmierzające do realizacji swego prawa podmiotowego, czyli do zaspokojenia zabezpieczonego wcześniej roszczenia (zob. postanowienie SA w Poznaniu z 9.4.2014 r., I ACz 480/14, Legalis). Jednak sąd w szczególnych przypadkach, uzasadnionych sytuacją faktyczną i prawną może wskazać termin upadku zabezpieczenia inny niż wynikający z art. 7541 § 2 KPC. W ocenie Sądu, w tej sprawie taką szczególną okolicznością jest fakt otworzenia i prowadzenia postępowania układowego wobec „R.” sp. z o.o.
Pytanie prawne
Sąd II instancji rozpoznając zażalenie dłużniczki uznał, że w sprawie występuje zagadnienie wymagające rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy, a mianowicie:
Czy na podstawie art. 7541 § 2 KPC w zw. z art. 7541 § 1 KPC dopuszczalna jest zmiana przez sąd terminu upadku zabezpieczenia, polegającego na zajęciu wierzytelności obowiązanego z rachunku bankowego (art. 747 pkt 1 KPC), postanowieniem wydanym po upływie miesięcznego terminu od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, jeśli uprawniony złożył wniosek o zmianę tego terminu przed jego upływem?
Zgodnie z art. 7541 § 1 KPC, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie udzielone według przepisów niniejszego tytułu upada po upływie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, albo od uprawomocnienia się postanowienia o odrzuceniu apelacji lub innego środka zaskarżenia wniesionego przez obowiązanego od orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, chyba że uprawniony wniósł o dokonanie czynności egzekucyjnych. Natomiast na mocy art. 7541 § 2 KPC, w sprawach, w których udzielono zabezpieczenia przy zastosowaniu art. 747 pkt 1 KPC lub 6 KPC, zabezpieczenie upada, jeżeli uprawniony w terminie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie albo od uprawomocnienia się postanowienia o odrzuceniu apelacji lub innego środka zaskarżenia wniesionego przez obowiązanego od orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu, nie wniósł o dokonanie dalszych czynności egzekucyjnych.
Terminy upadku zabezpieczenia
W uzasadnieniu pytania prawnego wskazano, że art. 7541 § 2 KPC jest przepisem szczególnym wobec z art. 7541 § 1 KPC wprowadzając krótszy, bo miesięczny termin upadku zabezpieczenia zamiast dwóch miesięcy. Wyjątek ten jest stosowany wówczas gdy zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego, a także poprzez ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego, albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego. W art. 7541 § 2 KPC nie powtórzono wskazanej w art. 7541 § 1 KPC przesłanki upadku zabezpieczenia w postaci braku postanowienia sądu, w którym inaczej, niż wynika to z regulacji ustawowej, określono termin upadku zabezpieczenia. W konsekwencji redakcja tego przepisu powoduje wątpliwości co do tego czy możliwa jest sądowa zmiana miesięcznego terminu.
Zdaniem Sądu II instancji, wykładnia literalna art. 7541 § 2 KPC i związana z nią wykładnia logiczna (a contrario art. 7541 § 1 KPC) prowadzą do wniosku, że w tym przepisie ustawodawca w sposób zamknięty wymienił przesłanki upadku zabezpieczenia udzielonego na podstawie w art. 747 pkt 1 lub 6 KPC. W konsekwencji sąd nie jest uprawniony do przedłużenia zabezpieczenia.
Ochrona roszczenia pieniężne uprawnionego
Za przyjęciem odmiennej interpretacji przemawia natomiast fakt, że różnicowanie dopuszczalności sądowej modyfikacji terminu upadku zabezpieczenia, w zależności od jego sposobu, może zostać uznane za naruszenie art. 64 ust. 1 w zw. art. 31 ust. 3 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, gwarantujących ochronę praw majątkowych i prawo do sądu. Sąd podkreślił, że w każdym z przypadków zabezpieczenia wskazanych w art. 747 KPC prowizorycznej ochronie podlega to samo dobro prawne, czyli roszczenie pieniężne uprawnionego. Zasadne byłoby zatem przyjęcie, że dobro to podlega podobnej ochronie niezależnie od sposobu zabezpieczenia. W ocenie Sądu łączne stosowanie art. 7541 § 2 i art. 7541 § 1 KPC pozwalałoby na uznanie, że określenie przez sąd w postanowieniu innego niż miesięczny termin upadku zabezpieczenia wskazanego w art. 747 pkt 1 KPC możliwe jest również po upływie tego terminu, ale tylko wówczas gdyby uprawniony złożył wniosek o zmianę tego terminu przed jego upływem.
Wstrzymanie upadku zabezpieczenia
W uzasadnieniu pytania prawnego za niedopuszczalną uznano natomiast możliwość określenia przez sąd dłuższego terminu upadku zabezpieczenia, na skutek wniosku złożonego po upływie terminu miesięcznego. Wykładnia art. 7541 § 1 KPC w zw. z art. 7541 § 2 KPC nie może zostać przeprowadzona w oderwaniu od innych przepisów regulujących postępowanie zabezpieczające. Kluczowe znaczenie ma fakt, że ustawodawca daje wierzycielowi możliwość powstrzymania skutków wiążących się z upadkiem zabezpieczenia jedynie poprzez wniesienie o podjęcie dalszych czynności egzekucyjnych. Samo złożenie przez uprawnionego wniosku o zmianę terminu upadku zabezpieczenia nie powoduje takiego skutku. Gdyby sąd zdecydował się na wydanie postanowienia o określeniu dłuższego terminu już po upadku zabezpieczenia, mogłoby to prowadzić do ingerencji sferę praw i obowiązków uczestników postępowania zabezpieczającego. Natomiast gdyby obowiązany obciążył lub rozporządził przedmiotem majątkowym, na którym dokonano zabezpieczenia, wówczas to postanowienie mogłoby wkraczać w sferę prawną osób trzecich.
Stanowisko SN
Sąd Najwyższy podjął uchwałę, w której wyjaśnił, że zmiana terminu upadku zabezpieczenia postanowieniem sądu wydanym na skutek uwzględnienia wniosku uprawnionego, jest możliwa nie tylko w przypadku zabezpieczenia roszczenia w jeden ze sposobów wskazanych w art. 747 pkt 2-5 KPC. Postanowienie takie może zostać wydane w razie zabezpieczenia przez zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, po upływie miesięcznego terminu od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie również wówczas, gdy uprawniony złożył wniosek o zmianę terminu przed jego upływem.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
