Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (UC118). Ustawę z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; dalej: KP) czeka m.in zmiana dotycząca obowiązkowej przerwy w czasie pracy.
Prawo do odpoczynku
Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest prawo pracownika do odpoczynku. Jest ono wprost zapisane w Konstytucji RP, a rozwinięte w przepisach KP. W myśl art. 66 ust. 2 Konstytucji RP pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów, a maksymalne normy czasu pracy określa ustawa. W art. 14 KP wskazano, że pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych, co oznacza, że jednym z elementów prawa do odpoczynku są przepisy o czasie pracy, w tym m.in. zagwarantowane pracownikowi przerwy w czasie pracy.
Można wyróżnić następujące przerwy w pracy pracownika:
- Obowiązkową 15-minutową – zgodnie z art. 134 KP, kiedy pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy, gdy jego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin;
- Dodatkową 15-minutową dla pracownika niepełnosprawnego – zgodnie z art. 17 ustawy z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 573) niepełnosprawny pracownik ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas tej przerwy wliczany jest do czasu pracy;
- 5-minutową przy pracy na komputerze – zgodnie z § 7 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1.12.1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. z 1998 r. poz. 973) pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom co najmniej 5-minutową przerwę wliczaną do czasu pracy po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
Na mocy art. 187 KP pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw lub do dwóch przerw w pracy po 45 minut każda, gdy karmi więcej niż jedno dziecko. Przerwy na karmienie wlicza się do czasu pracy. Na wniosek pracownicy mogą być one udzielane łącznie.
Pracodawca może też wprowadzić jedną przerwę w pracy, niewliczaną do czasu pracy w wymiarze do 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych (art. 141 KP). Taką przerwę wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
Zmiany w obowiązkowej przerwie w czasie pracy
W przedstawionych powyżej zasadach dotyczących przerw w pracy zmianę czeka obowiązkowa przerwa przewidziana w art. 134 KP. Strona pracowników oraz strona pracodawców Rady Dialogu Społecznego zawarła 8.6.2020 r. Porozumienie na rzecz aktywnego starzenia. Sygnatariuszami porozumienia są Pracodawcy RP, Konfederacja Lewiatan, BCC, i Związek Rzemiosła Polskiego, Forum Związków Zawodowych, OPZZ oraz NSZZ „Solidarność”. Partnerzy społeczni reprezentowani w Radzie Dialogu Społecznego zainspirowali się Autonomicznym porozumieniem europejskich partnerów społecznych dotyczącym aktywnego starzenia i podejścia międzypokoleniowego z 8.3.2017 r. W Porozumieniu partnerzy wspólnie uznali potrzebę wdrożenia rozwiązań na rzecz aktywnego starzenia się w Polsce, obejmującą m.in. działania na rzecz poprawy warunków zatrudnienia. W ramach tych działań partnerzy uznali potrzebę wprowadzenia w KP dodatkowej przerwy od pracy wliczanej do czasu pracy. Postulowali wprowadzenie do KP następującego rozwiązania: „Jeżeli dobowy wymiar pracy pracownika jest dłuższy niż 9 godzin pracy, przysługuje takiemu pracownikowi dodatkowa przerwa trwająca co najmniej 15 minut (druga przerwa) wliczana do czasu prac. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika jest dłuższy niż 16 godzin, pracownikowi przysługuje po 16 godzinie pracy kolejna przerwa trwająca co najmniej 15 minut (trzecia przerwa), wliczana do czasu pracy”.
Realizacją tego postulatu Porozumienia jest proponowana zmiana art. 134 KP. Obecne brzmienie tego przepisu stanowi, że jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, to pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy. Po nowelizacji zgodnie z założeniami projektu, jeśli dobowy wymiar czasu pracy pracownika:
- Wynosi co najmniej 6 godzin – pracownik będzie miał prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy;
- Jest dłuższy niż 9 godzin – pracownik będzie miał prawo do dodatkowej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy;
- Jest dłuższy niż 16 godzin – pracownik uzyska prawo do kolejnej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, również wliczanej do czasu pracy.
Informacja o przerwach do wiadomości pracownika
Oprócz wprowadzenia zmian w długości przerwy w czasie pracy, w zakresie przerw w pracy szykują się także zmiany o charakterze informacyjnym. W sierpniu 2022 r. mija czas na wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20.6.2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 186, s. 105). Dyrektywa ta ma na celu m.in. poprawę warunków pracy poprzez popieranie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia. W związku z tym rozbudowie ulegnie informacja o warunkach prac i płacy przekazywana każdemu pracownikowi. Zgodnie ze zmienionym brzmieniem art. 29 § 3 KP pracodawca będzie miał obowiązek informować pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej nie później niż w terminie 7 dni od dnia dopuszczenia pracownika do pracy o przysługujących pracownikowi przerwach w pracy. Poinformowanie pracownika o przysługujących mu przerwach będzie mogło nastąpić przez wskazanie, w postaci papierowej lub elektronicznej, odpowiednich przepisów prawa pracy. Na pracodawcy będzie ponadto ciążył obowiązek poinformowania pracownika o zmianie jego warunków zatrudnienia, w tym także w zakresie przysługujących mu przerw w pracy.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
