Uwagi wstępne
W polskim porządku prawnym przewidziano możliwość przeprowadzenia restrukturyzacji gospodarstw rolnych, której celem jest umożliwienie podmiotom prowadzącym działalność rolniczą – wdrożenie środków naprawczych zmierzających do poprawy ich sytuacji ekonomicznej oraz uniknięcia utraty płynności finansowej. RestrGospRolU określa zasady i tryb restrukturyzacji zadłużenia rolników oraz formy pomocy państwa w tym procesie.
Istotne zmiany w zakresie restrukturyzacji gospodarstw rolnych wprowadziła ustawa nowelizująca z 25.7.2025 r. o zmianie ustawy o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne (Dz.U. z 2025 r. poz. 1056). Nowelizacja ta przewiduje zawieszenie postępowań egzekucyjnych prowadzonych wobec dłużników będących rolnikami, w przypadku złożenia wniosku o przejęcie długu przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR).
Rozwiązanie to ma na celu ochronę gospodarstw rolnych przed utratą majątku produkcyjnego na etapie prowadzenia postępowań egzekucyjnych oraz stworzenie warunków do skutecznego przeprowadzenia restrukturyzacji zadłużenia. Zawieszenie egzekucji pozwala na czasowe wstrzymanie działań windykacyjnych, co umożliwia rolnikom opracowanie i wdrożenie planu naprawczego, przy jednoczesnym zachowaniu ciągłości prowadzenia działalności rolniczej.
Jakie czynności należy podjąć, aby doszło do zawieszenia postępowań egzekucyjnych?
Pierwszym etapem umożliwiającym skorzystanie z instytucji zawieszenia postępowań egzekucyjnych jest złożenie przez podmiot prowadzący gospodarstwo rolne wniosku o przejęcie długu przez KOWR. Już samo złożenie takiego wniosku wywołuje skutek w postaci zawieszenia postępowań egzekucyjnych prowadzonych wobec danego podmiotu.
Należy jednak podkreślić, że przejęcie długu przez KOWR może dotyczyć wyłącznie tych zobowiązań, które pozostają w bezpośrednim związku z prowadzeniem działalności rolniczej. Innymi słowy, ustawodawca ograniczył możliwość zastosowania tej instytucji jedynie do długów powstałych w związku z funkcjonowaniem gospodarstwa rolnego, wyłączając z jej zakresu zobowiązania niezwiązane z działalnością rolniczą.
Takie rozwiązanie ma na celu zapewnienie, aby wsparcie udzielone przez KOWR było kierowane wyłącznie na ochronę i stabilizację gospodarstw rolnych, których zadłużenie wynika z prowadzonej przez nie działalności produkcyjnej lub usługowej w ramach sektora rolnego.
Właściwość miejscowa i forma wniosku o przejęcie długu
Wniosek o przejęcie długu składa się do KOWR, w którego zasięgu terytorialnym znajduje się nieruchomość rolna wchodząca w skład gospodarstwa rolnego. Rzeczony wniosek należy złożyć na formularzu, który został opracowany i udostępniony przez KOWR – wniosek jest udostępniony na stronie internetowej (art. 7 ust. 5 RestrGospRolU).
Obligatoryjne elementy wniosku o przejęcie długu
W art. 7 ust. 3 pkt. 1 – 5 RestrGospRolU enumeratywnie wskazano obligatoryjne elementy wniosku o przejęcie długu przez KOWR. Po pierwsze wniosek o przejęcie długu zawiera oznaczenie dłużnika, tj. imię i nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne. Po drugie, we wniosku o przejęcie długu należy wskazać, PESEL albo NIP, a w przypadku osób fizycznych nieposiadających obywatelstwa polskiego numer paszportu albo innego dokumentu stwierdzającego tożsamość. Po trzecie, wniosek o przejęcie długu powinien zawierać wykaz długów podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne powstałych w związku z prowadzeniem działalności rolniczej przez ten podmiot. Po czwarte, konieczne jest wskazanie wykazu nieruchomości rolnych, do których podmiot prowadzący gospodarstwo rolne posiada tytuł prawny, wraz z podaniem tego tytułu prawnego oraz przedłożeniem kopii dokumentów potwierdzających tytuł prawny do nieruchomości, a jeżeli dla nieruchomości została założona księga wieczysta – aktualny na dzień złożenia wniosku odpis z tej księgi. Po piąte, wnioskodawca zobowiązany jest do wskazania kwoty zadłużenia podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia tego wniosku wraz z przedłożeniem kopii dokumentów potwierdzających wskazaną we wniosku kwotę zadłużenia.
Dodatkowo, do wniosku o przejęcie długu należy dołączyć operat szacunkowy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1145), określający wartość nieruchomości rolnej oraz oświadczenie podmiotu prowadzącego gospodarstwo rolne, że nie toczy się wobec niego postępowanie restrukturyzacyjne na postawie przepisów ustawy z dnia 15.5.2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2024 r. poz. 1428).
Brak obligatoryjnych elementów wniosku o przejęcie długu – skutki
Ustawodawca w RestrGospRolU w sposób jednoznaczny określił konsekwencje niedochowania wymogów formalnych wniosku o przejęcie długu. Zgodnie z regulacją, wniosek niespełniający ustawowych kryteriów formalnych, bądź złożony bez kompletu wymaganych dokumentów, podlega pozostawieniu bez rozpoznania. Jednocześnie, w trakcie weryfikacji wymogów formalnych KOWR został wyposażony w kompetencję do wezwania wnioskodawcy do uzupełnienia stwierdzonych braków formalnych oraz do przedłożenia dokumentów niezbędnych do prawidłowego rozpatrzenia sprawy. Takie rozwiązanie ma na celu zapewnienie zarówno sprawności postępowania, jak i poszanowania zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji publicznej.
Zawieszenie działań egzekucyjnych
Nowelizacja wprowadza art. 7 ust. 6a RestrGospRolU, zgodnie z którym złożenie wniosku o przejęcie długu przez KOWR wywołuje skutek w postaci zawieszenia postępowań egzekucyjnych dotyczących należności objętych tym wnioskiem. Zawieszenie to następuje ex lege, a więc niezależnie od dodatkowych czynności organu egzekucyjnego.
Mechanizm ten pełni funkcję ochrony przeciwegzekucyjnej, której celem jest zapewnienie dłużnikowi realnej możliwości skorzystania z przewidzianych ustawą narzędzi restrukturyzacyjnych. Ochrona ta obowiązuje do czasu merytorycznego rozstrzygnięcia wniosku o przejęcie długu albo do momentu pozostawienia go bez rozpoznania. Wprowadzone rozwiązanie wzmacnia stabilność sytuacji finansowej wnioskodawcy w okresie oczekiwania na decyzję KOWR, ograniczając ryzyko dalszego pogorszenia jego sytuacji majątkowej wskutek kontynuacji egzekucji.
W zakresie ochrony przeciwegzekucyjnej ustawodawca przewidział istotne ograniczenie. W przypadku gdy wnioskodawca składa kolejne wnioski o przejęcie tego samego długu przez KOWR, złożenie takich ponownych wniosków nie wywołuje już skutku w postaci zawieszenia postępowań egzekucyjnych dotyczących danego zobowiązania. Rozwiązanie to ma na celu przeciwdziałanie nadużywaniu instytucji ochrony przeciwegzekucyjnej poprzez wielokrotne inicjowanie procedury w odniesieniu do tego samego długu, a tym samym zapewnienie jej stosowania zgodnie z założeniami ustawodawcy.
Podsumowanie
Nowelizacja RestrGospRolU wprowadziła istotne instrumenty wzmacniające ochronę rolników znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. W centrum zmian znalazł się mechanizm zawieszenia postępowań egzekucyjnych w przypadku złożenia wniosku o przejęcie długu przez KOWR. Zawieszenie to następuje z mocy prawa, co pozwala dłużnikom na uzyskanie natychmiastowej ochrony przeciwegzekucyjnej już w momencie złożenia wniosku o przejęcie długu przez KOWR.
Istotnym elementem ochrony przed nadużyciami jest wprowadzenie ograniczenia, zgodnie z którym ponowne wnioski dotyczące tego samego długu nie wywołują już skutku zawieszenia egzekucji. Zapobiega to instrumentalnemu wykorzystywaniu instytucji zawieszenia egzekucji i zapewnia jej stosowanie zgodnie z celem ustawy – realnym wsparciem restrukturyzacji gospodarstw rolnych.
Łącznie nowe rozwiązania tworzą bardziej spójny i efektywny system ochrony rolników przed skutkami nadmiernego zadłużenia, jednocześnie wzmacniając przejrzystość i stabilność procedury przejęcia długu przez KOWR.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
