- Ustawa z 13.6.2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 176 ze zm.) obowiązuje w polskim porządku prawnym od przeszło 17 lat;
- Lata 2020-2022 to czas obowiązywania programu pomocy osobom wykluczonym społecznie i zawodowo: „Od wykluczenia do aktywizacji”;
- Dane z GUS z lat 2012-2019 wskazują, że systematycznie rosła liczba osób korzystających z pomocy w zakresie zatrudnienia socjalnego. W przypadku Centrum Integracji Społecznej wzrost ten wyniósł ponad 100%.
Zatrudnienie socjalne w ramach KIS i CIS
Istotą zatrudnienia socjalnego jest zagwarantowanie możliwości uczestnictwa w zajęciach prowadzonych przez Centra Integracji Społecznej (dalej: CIS), Kluby Integracji Społecznej (dalej: KIS) i zatrudnienia wspieranego. Chodzi o pewnego rodzaju aktywizację społeczno-zawodową i zapobiegnięcie wykluczeniu społecznemu. Zatrudnienie wspierane ma charakter doradczy i finansowy, umożliwiający utrzymanie lub podjęcie aktywności zawodowej, np. prac społecznie użytecznych, założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej lub podjęcie działalności gospodarczej.
Na końcu 2020 r. w Polsce aktywnie działało 221 CIS. Centra mogą być tworzone m.in. przez jednostki samorządu terytorialnego lub organizacje pozarządowe oraz spółdzielnie socjalne osób prawnych. Te same podmioty są umocowane do zakładania KIS, których na końcu 2020 r. było 329. Najczęściej są prowadzone przez ośrodki pomocy społecznej, domy pomocy społecznej i organizacje non-profit. Zarówno KIS jak i CIS prowadzą reintegrację społeczną i zawodową, polegającą m.in. na organizowaniu: działań mających na celu pomoc w znalezieniu pracy, robót publicznych, prac społecznie użytecznych, poradnictwa prawnego, staży, działań samopomocowych. Funkcjonowanie KIS może być współfinansowane ze środków UE lub jednostek samorządu terytorialnego.
Kto może korzystać z zatrudnienia socjalnego?
Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. a) ustawy z 13.1.2022 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. z 2022 r. poz. 218; dalej: ZmZatrSocjU22) jej przepisy stosuje się do:
- bezdomnych realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności;
- uzależnionych od alkoholu;
- uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających;
- osób z zaburzeniami psychicznymi;
- długotrwale bezrobotnych;
- zwalnianych z zakładów karnych, mających trudności w integracji ze środowiskiem;
- uchodźców realizujących indywidualny program integracji;
- osób niepełnosprawnych.
Powyższe podmioty podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie własnym staraniem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych. Znajdują się w sytuacji uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym. Wyżej wskazane osoby, które mają prawo do pewnych świadczeń finansowych (np. zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, renty strukturalnej, renty z tytułu niezdolności do pracy, emerytury, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego), nie mogą korzystać z instrumentów prawnych związanych z zatrudnieniem socjalnym. ZmZatrSocjU22 zakłada, że osoby korzystające z renty z tytułu niezdolności do pracy mogą uczestniczyć w zajęciach prowadzonych przez KIS, czego dotychczas nie mogły robić. Do innych najważniejszych zmian należy jeszcze ustawowa rezygnacja z przesłanki ubóstwa jako warunku decydującego o dostępie do instrumentów zatrudnienia socjalnego, co sprawi, że nowe grupy osób będą mogły korzystać z CIS.
W ramach zmian w funkcjonowaniu CIS obecnie możliwa jest realizacji usług reintegracji zawodowej i społecznej poza miejscem funkcjonowania CIS. Ponadto nadzór nad działalnością CIS jest sprawowany przez wojewodę. Poszerzono krąg podmiotów uprawnionych do tworzenia CIS o spółdzielnie socjalne osób fizycznych. Zmieniono zasady finansowania CIS i KIS, szczególnie w przedmiocie przeznaczenia dotacji przyznawanej przez marszałka województwa. Uczestnikom CIS wydłużono tygodniowy (do 40 godzin) i maksymalny (24 miesiące) okres uczestnictwa w zajęciach. Podniesiono wysokość świadczenia integracyjnego ze 100% do 120% zasiłku dla bezrobotnych. Zwiększono liczbę dni wolnych od zajęć w CIS – z 6 do 12 dni; oraz dni wolnych z powodu niezdolności do uczestnictwa wskutek choroby – z 14 do 21 dni. Podniesiono maksymalną wysokości motywacyjnej premii integracyjnej – z 50% do 100% świadczenia integracyjnego.
Zmiany w innych ustawach
Ustawodawca regulując przepisy związane z zatrudnieniem socjalnym, postanowił wprowadzić również zmiany w innych ustawach:
- W ustawie z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119 ze zm.) zmieniono zakres przeznaczenia środków finansowych uzyskanych przez gminę z opłat za wydanie pozwoleń za sprzedaż napojów alkoholowych na zadania realizowane przez CIS i KIS;
- W ustawie z 31.7.2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1842 ze zm.) zmieniono maksymalną kwotę miesięczną dochodu uprawniającą do świadczenia uzupełniającego z 1700 zł na 1750 zł miesięcznie oraz wprowadzono mechanizm waloryzacji tej kwoty;
- W ustawie z 15.7.2020 r. o Polskim Bonie Turystycznym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 839 ze zm.) przedłużono do 31.12.2022 r. termin na przekazywanie z ZUS do Polskiej Organizacji Turystycznej danych zgromadzonych w systemie teleinformatycznym, w związku z przedłużeniem możliwości korzystania z Polskiego Bonu turystycznego do końca września 2022 r.;
- W ustawie z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID‑19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095, ze zm.) zagwarantowano zapewnienie ciągłości finansowania instrumentów, służących ochronie miejsc pracy i wsparcia przedsiębiorców w 2022 r i w latach następnych, w związku z trwającą pandemią wirusa Sars-CoV-2.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
