Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361; dalej: VATU), zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Zwolnienie nie jest jednak adresowane do podatników nieposiadających siedziby na terytorium kraju. Podmioty zagraniczne muszą więc rejestrować się do celów VAT w Polsce nawet dokonując nieznacznych wartościowo czynności opodatkowanych. To ogranicza konkurencję. Stąd propozycja zmian w przepisach Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. Nr 347, s. 1; dalej: VATDyr). Od 1.1.2025 r. kraje członkowskie mają obowiązek dostosowania zasad w ten sposób, by zagraniczne podmioty mogły również ze zwolnienia podmiotowego korzystać.
Podstawowe definicje
Na start musimy przyswoić trzy podstawowe pojęcia-skróty:
- SME (small-medium enterprise) – procedura zwolnień dla małych przedsiębiorców z siedzibą na terytorium UE;
- MSEST (Member State of establishment) – w tej roli wystąpi Polska jako kraj obsługujący sprawy polskich podatników ubiegających się lub korzystających ze zwolnienia VAT w innych państwach członkowskich;
- MSEX (Member State of the exemption) – Polska działająca jako państwo członkowskie zwolnienia będzie potwierdzać kwalifikację do zwolnienia podatnikom posiadającym siedzibę działalności gospodarczej w państwie członkowskim.
Kto skorzysta
Nie każdy podmiot ze zwolnienia z VAT w innym kraju skorzysta. Ważny będzie status SME, a więc zmieszczenie się w dwóch rodzajach progów. Po pierwsze – próg obrotów generowanych w innych państwach członkowskich. Roczny obrót podmiotu chcącego korzystać ze zwolnienia osiągnięty w UE w poprzednim i bieżącym roku nie może wynieść więcej niż 100 000 euro. Po drugie – próg obrotów w państwie zwolnienia. Ważne, by roczny obrót w kraju MSEX znalazł się poniżej progu stosowanego przez państwo członkowskie, w którym VAT jest należny. Na próg rocznego obrotu składać się będą wyłącznie całkowite wartości transakcji dokonane w państwie członkowskim, w którym przyznaje się zwolnienie. Przykładowo, Polska umożliwi stosowanie zwolnienia podatnikom zagranicznym, jeżeli wartość sprzedaży podatnika nie przekroczy na dziś 200 000 zł. Zwolnienie utraci moc począwszy od czynności, z którą przekroczono próg (choć w innych krajach może być inaczej, przykładowo gdy w trakcie roku próg zwolnienia krajowego zostanie przekroczony o więcej niż 10%).
Trzecie ważne kryterium to rejestracja VAT – z zasady ze zwolnienia SME skorzysta tylko podatnik zarejestrowany w kraju siedziby. Chyba, że rejestracja w innym kraju dokonana jest np. na cele udziału w transakcjach wewnątrzwspólnotowych. Innymi słowy, ze zwolnienia np. w Niemczech skorzysta także polski podatnik zarejestrowany na VAT tamże, ale dokonujący wyłącznie WNT.
Są też kryteria poboczne. Przykładowo, w Polsce ze zwolnienia nie skorzystają też podmioty dokonujące dostaw towarów lub świadczenia usług z art. 113 ust. 13 VATU (np. dostawa wyrobów akcyzowych czy usługi doradcze i prawnicze).
Jak liczyć obrót
Przepisy określają też jakie transakcje mają być uwzględniane w kalkulacji progu obrotów. Będą to przedmiotowo niezwolnione dostawy towarów i świadczenie usług, szereg transakcji zwolnionych z VAT z prawem do odliczenia, w Polsce znanych jako opodatkowane 0% VAT (np. w eksporcie i w transporcie międzynarodowym) oraz transakcje związane z nieruchomościami, finansowe, ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, chyba że transakcje te mają charakter transakcji pomocniczych. Do progu nie wlicza się obrotu ze zbycia materialnych lub niematerialnych dóbr inwestycyjnych podatnika.
Fakturowanie
Podatnik zagraniczny zwolniony z VAT w Polsce nie będzie musiał wystawiać faktur. Ale jeśli to zrobi, faktura powinna zawierać dodatkowe elementy takie jak numer, indywidualny numer identyfikacyjny z kodem EX oraz przepis ustawy, na podstawie którego podatnik stosuje zwolnienie od podatku.
Konieczność powiadomienia i sprawozdawczość
Podatnicy, którzy będą chcieli skorzystać ze zwolnienia w państwie członkowskim będą musieli powiadamiać MSEST o wyborze zwolnienia w tym innym państwie członkowskim. Przykładowo, polski podatnik chcący skorzystać ze zwolnienia w Niemczech musi powiadomić o tym polskie organy. MSEST będzie przypisywać podatnikowi SME niepowtarzalny numer identyfikacyjny na potrzeby stosowania zwolnienia w innym państwie członkowskim.
Jest jeszcze obowiązek sprawozdawczości. Każdy MSEST będzie przyjmował informacje kwartalne o osiąganych obrotach od podatników SME posiadających siedzibę na terytorium kraju MSEST – za każdy kwartał.
Neutralność ponad wszystko
Może się zdarzyć tak, że podatnik VAT czynny w Polsce będzie korzystał z procedury SME np. w Niemczech. Jeśli nabywane w Polsce towary i usługi powiązane będą z czynnościami zwolnionymi w Niemczech, podatnik podatku naliczonego w Polsce nie odliczy.
SME a procedury szczególne
Możliwe będą wzajemne przenikania między SME a inną procedurą szczególną – OSS. Podatnik spełniający wymogi będzie mógł stosować procedurę SME w państwie członkowskim siedziby działalności gospodarczej i jednocześnie być zarejestrowanym do celów unijnej procedury OSS rozliczając VAT należny dla państw członkowskich, w których nie korzysta z procedury SME. Procedury SME i IOSS wykluczają się wzajemnie, nie będą podlegać łączeniu.
Komentarz
Wyobraźmy sobie polską firmę budowlaną, podzlecającą polskiemu podwykonawcy usługę na placu budowy w Niemczech. Dziś taki podwykonawca ma problem, świadczy bowiem usługę związaną z nieruchomością, opodatkowaną za naszą zachodnią granicą. Nabywca (polski zleceniodawca) nie może rozliczyć podatku odwrotnym obciążeniem. Podwykonawca powinien więc zarejestrować się na VAT w Niemczech. Opisywane rozwiązanie będzie w takich sytuacjach pomocne i faktycznie przyczyni się do likwidowania administracyjnych barier.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
