Opis stanu faktycznego

Powód domagał się zapłaty od Skarbu Państwa kwoty 155.600 złotych wraz z odsetkami tytułem odszkodowania za straty finansowe oraz utracone korzyści, które poniósł w związku z nierównym traktowaniem przez pozwanego w zakresie wykonywania działalności zawodowej – służby wojskowej. Odrębnym pozwem, połączonym do wspólnego rozpoznania, powód domagał się opublikowania przeprosin oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 40.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 20.11.2018 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Powództwo zostało oddalone w całości przez Sąd I instancji z następującym uzasadnieniem. Powód pełnił kierownicze stanowiska związane z lotnictwem do 2015 r. W ramach swoich obowiązków brał udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia oraz realizację umowy na remont samolotów, w tym nadzorował odbiór prezydenckiego samolotu po remoncie (jest to samolot, który uległ katastrofie w 2010 r.).

Decyzją ministra 1.6.2016 r. powód został przeniesiony do rezerwy kadrowej. Jako miejsce wykonywania zadań służbowych wskazano inną miejscowość niż miejsce zamieszkania powoda, a decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności. Powód skorzystał z drogi odwoławczej (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy), jednak decyzja została utrzymana w mocy i uzyskała przymiot ostateczności. Powodowi przedłużano okres pozostawania w rezerwie kadrowej, który kwestionował, składając wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, jednak decyzje pozostawały w mocy.

Ze skutkiem na 31.1.2018 r. zwolniono powoda z zawodowej służby wojskowej i przeniesiono go do rezerwy wskutek niewyznaczenia na stanowisko służbowe w czasie pozostawania w rezerwie kadrowej. Powód nie złożył wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy objętej decyzją i nie złożył skargi do sądu administracyjnego.

Sąd I instancji stwierdził, że powód domagał się naprawienia szkody powstałej w następstwie wydania personalnych decyzji administracyjnych. Powód nie wskazał na żadne inne działania władzy, które nosiłyby znamiona niezgodności z prawem oraz byłyby źródłem jego roszczeń.

Sąd I instancji uznał, że brak jest podstaw do badania zgodności z prawem decyzji o przeniesieniu powoda do rezerwy kadrowej oraz przedłużeniu okresu pozostawania w niej, a to w kontekście art. 8 ust. 2 ustawy z 11.09.2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 536; dalej: ŻołZawSłużbaU), którego zgodność z Konstytucją została stwierdzona wyrokiem TK.

Iuscase - pierwszy polski system do zarządzania pracą w kancelarii. Wypróbuj bezpłatnie! Sprawdź

Odnośnie do decyzji o zwolnieniu ze służby zawodowej istniała możliwość złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz wniesienia skargi do WSA w Warszawie, który byłby uprawniony do zbadania, czy decyzja ta jest zgodna z prawem. Powód jednak nie wykorzystał przysługujących mu środków zaskarżenia. W związku z tym Sąd I instancji stwierdził, że również ta decyzja jest zgodna z prawem.

Mając na uwadze powyższe, SO uznał, że stosownie do treści art. 417 1 § 2 ustawy z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740; dalej: KC) powód nie dysponował orzeczeniem stwierdzającym niezgodność z prawem dotyczących go decyzji, a w związku z tym nie wykazał, że decyzje te były niezgodne z prawem.

Powód nie wykazał też, że doszło w jego przypadku do nierównego traktowania. Przyczyny przeniesienia do rezerwy kadrowej, a ostatecznie zwolnienia ze służby, nie mają nic wspólnego z dyskryminacją ze względu na światopogląd. Powód nie wyjaśnił, jaki światopogląd reprezentował i w jakim zakresie był on sprzeczny ze światopoglądem Organu. Sąd I instancji nie doszukał się przejawów dyskryminacji ze względu na światopogląd ani w przypadku, gdyby przyczyną przeniesienia powoda do rezerwy kadrowej rzeczywiście był jego związek z remontem prezydenckiego samolotu ani w przypadku, gdyby przyczynę stanowił fakt, że powód został wyznaczony na stanowisko kierownicze podczas kadencji władzy innej opcji politycznej.

Odnośnie do dalszych roszczeń powoda Sąd I instancji również uznał, że nie doszło do naruszenia jego dóbr osobistych. Powód miał możliwość podtrzymywania więzi rodzinnej, która nie została zerwana czy ograniczona w dużym stopniu z uwagi na oddelegowanie do pracy w innym mieście niż miejsce zamieszkania powoda. Powód wracał do domu na weekendy oraz utrzymywał kontakt telefoniczny.

Również cześć powoda nie została naruszona. W żadnej mierze podstawą przeniesienia do rezerwy kadrowej nie był brak odpowiednich kwalifikacji, niewłaściwe zachowanie czy nieprawidłowe wykonywanie jego obowiązków. Wbrew twierdzeniom powoda o nieprzychylności środowiska zawodowego z powodu działań Organu postępowanie dowodowe wykazało, że powód, pomimo przeniesienia do rezerwy, nadal był szanowany i uważany był za eksperta w swojej dziedzinie. Zdaniem współpracowników decyzja o przeniesieniu była błędna.

Nie doszło także do naruszenia dóbr osobistych w postaci godności pracowniczej oraz poczucia bezpieczeństwa.

Powód mógł zaskarżyć decyzję Organu do sądu administracyjnego, czego nie uczynił. Jeśli powód miał zastrzeżenia do obowiązujących przepisów, to powinien on w pierwszej kolejności żądać stwierdzenia we właściwym postępowaniu niezgodności przepisów z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Decyzje ministra były zgodne z prawem. W sposób właściwy dla spraw wojskowości minister ma swobodę w doborze kadry, szczególnie na kierowniczych stanowiskach. Decydując się na pełnienie służby wojskowej, Powód musiał liczyć się z tym, że żołnierz musi być w pełni dyspozycyjny i może w każdej chwili zostać przeniesiony do innej jednostki wojskowej, znajdującej się daleko od jego miejsca zamieszkania, oraz że mogą zostać mu powierzone czynności niezwiązane z jego dotychczasowymi kwalifikacjami zawodowymi. Takie naruszenie poczucia bezpieczeństwa jest nierozerwalnie związane z zawodem żołnierza, w związku z tym każdy kandydat na żołnierza zawodowego dobrowolnie zgadza się na to ryzyko.

Niezadowolony z zapadłego rozstrzygnięcia Powód wniósł apelację, zarzucając wyrokowi m.in.:

  • Naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 ustawy z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1805, dalej: KPC) poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie;
  • Naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 14 ust. 2 i 3, art. 8 ust. 1 pkt. 2 ustawy z 3.12.2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2156; dalej: WdrożPrzepUEU), a także art. 417 § 1 KC i art. 24 KC.

Powód domagał się zmiany wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów za postępowanie w II instancji.

Sąd II instancji uznał apelację za bezzasadną, w związku z czym podlegała ona oddaleniu.

Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie. Kup online System Legalis – korzystaj od razu. Sprawdź

Rozstrzygnięcie i argumentacja prawna

Sąd II instancji przyjął jako własne zarówno ustalenia faktyczne, jak i prawne, podkreślające wielopłaszczyznową analizę w tym zakresie.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów powoda, Sąd II instancji podjął następujące konkluzje:

  • Służba wojskowa ma to do siebie, że o przeznaczeniu żołnierzy i miejscu pełnienia przez nich służby decydują autonomicznie przełożeni, a żołnierze zawodowi, decydując się na pełnienie służby wojskowej, przyjmują wynikające z niej ograniczenia, czyli hierarchiczność struktury i obowiązek podporządkowania się rozkazom i poleceniom przełożonych;
  • W przypadku zmiany kierownictwa sił zbrojnych nowe kierownictwo ma prawo doboru kadry kierowniczej, do której ma zaufanie;
  • Nie ma dowodów, żeby przyczyną przeniesienia do rezerwy kadrowej był udział powoda w odbiorze samolotu prezydenckiego; decyzje kadrowe były wyrazem braku zaufania do niego ze strony nowego kierownictwa resortu, natomiast nie wykazano cech polityczności, lub żeby były one wyrazem niesprawiedliwego traktowania,
  • Apelujący nie wskazał jakichkolwiek innych niż decyzje personalne działań pozwanego, stanowiących źródło jego krzywdy i szkody, z którymi powód się nie zgadzał;
  • Powód nie uprawdopodobnił dyskryminacji z uwagi na światopogląd; okoliczności takie jak: powołanie w okresie rządów innej partii i udział w odbiorze samolotu po naprawie nie określają światopoglądu, lecz są stanami faktycznymi;
  • Powód nie był pozbawiony kontaktów z rodziną, a konieczność czasowego mieszkania w innym mieście w związku z działalnością zawodową nie jest tożsama z naruszeniem prawa do więzi rodzinnej;
  • Nie zostało naruszone prawo powoda do pracy w rozumieniu godności pracowniczej, ponieważ z uwagi na podległość służbową żołnierz zawodowy powinien uwzględniać możliwość pełnienia służby w innych miejscach niż miejsce zamieszkania, i na różnych stanowiskach.

Wyrok zapadł na tle złożonego stanu faktycznego oraz wielu podstaw prawnych roszczeń dochodzonych przez powoda. Sądy obu instancji słusznie dostrzegły, że powód nie może domagać się odszkodowania za niezgodne z prawem działania władzy publicznej, skoro źródłem jego pokrzywdzenia są decyzje personalne, wydane zgodnie z prawem.

Słusznie zauważono, że sąd cywilny nie jest władny badać, na czym polegał interes sił zbrojnych w konkretnej sprawie, ponieważ oznaczałoby to ocenę zasadności decyzji, a kognicja w tym względzie zastrzeżona jest dla organów rozpoznających we właściwym postępowaniu wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy, czy w przypadku ostatniej z decyzji – również skargę do sądu administracyjnego. Sąd powszechny nie jest uprawniony do zastępowania tych organów – są to ich wyłączne kompetencje.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →