Od 1.10.2020 r., czyli wraz z wejściem w życie art. 109 ust. 3b ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług ( t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.; dalej: VATU), zaczęły obowiązywać nowe zasady prowadzenia przez podatników VAT ewidencji w formacie pliku JPK_V7. Od samego zarania, przepisy kluczowego dla tej materii rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 18.10.2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2020 r. poz. 1127, dalej: SzczegZakrDanDeklR) budzą szereg wątpliwości. Pojawiają się nawet pierwsze słyszalne głosy ze strony Ministerstwa Finansów o planach nowelizacji tych przepisów po raptem kilku tygodniach obowiązywania. Nie jest to najlepsza laurka.
Ale złośliwości na bok. Zanim ewentualna nowelizacja jednak nastąpi, trzeba mierzyć się m.in. z § 10 ust. 3 pkt 5 SzczegZakrDanDeklR. Zgodnie z tym przepisem, podatnicy w prowadzonej ewidencji dla celów VAT zobowiązani są do oznaczania kodem GTU_05 dostawy odpadów wskazanych w poz. 79-91 załącznika nr 15 do VATU.
Czego dotyczyła sprawa?
Podatnik świadczy usługi zagospodarowania odpadów. Wykonywane czynności polegają m.in. na składowaniu lub odzysku odpadów na składowisku i są sklasyfikowane jako „usługi związane z usuwaniem odpadów innych niż niebezpieczne”. Kontrahenci dostarczają podatnikowi odpady m.in. mieszczące się w poz. 79-91 załącznika nr 15 do VATU. Względnie, podatnik może także samodzielnie odebrać odpady własnym środkiem transportu. Tak czy owak, odpady są rozładowywane na placu oraz przewożone do miejsca składowania albo miejsca odzysku.
Co ważne, podatnik wykonuje wszystkie ww. czynności w charakterze usługowym. W szczególności, nie nabywa on prawa do rozporządzania jak właściciel odpadami, ani też tym bardziej nie przenosi takiego prawa na inny podmiot.
Być może jednak percepcję podatnika zaprzątała myśl, że przecież odpady mają swoje specyficzne przepisy na gruncie VATU. Podatnik postanowił więc zapytać Dyrektora KIS o obowiązek stosowania do swojej działalności w opisywanym zakresie przepisów o obowiązkowym mechanizmie podzielonej płatności, a w konsekwencji także szczególnych oznaczeniach w prowadzonej ewidencji (przy okazji, obok GTU_05 załapało się zatem także pytanie o stosowanie oznaczenia MPP).
Stanowisko fiskusa
Wydając interpretację indywidualną z 25.11.2020 r., 0114-KDIP1-1.4012.601.2020.1.AKA, Legalis, Dyrektor KIS mógł wyrazić jedyny słuszny pogląd. Zgodnie z nim, podatnik nie musi stosować do swojej działalności zasad właściwych dla obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności zgodnie z art. 108a ust. 1 VATU, nie musi więc też oznaczać wystawianych przez siebie faktur powyżej 15.000 PLN dopiskiem, o którym mowa w art. 106e ust. 1 pkt 18a VATU. A w konsekwencji, transakcje takie nie podlegają też oznaczaniu w ewidencji sprzedaży ani GTU_05, ani MPP. To ważna refleksja nie tylko dla podatnika, ale też jego kontrahentów (oznaczenie „MPP” stosowane jest również w ewidencji zakupów).
Zdaniem fiskusa, podatnik świadczy usługi odbioru i zagospodarowania odpadów. Choć część z nich wskazana została w poz. 79-91 załącznika nr 15 do VATU, to jednak przepisy te nie mają zastosowania do usług świadczonych w związku z tymi towarami. A tylko do transakcji o charakterze dostawy towarów.
Stanowisko Dyrektora KIS nie jest tym razem szczególnie kontrowersyjne ani przełomowe. A to wcale w kwestii kodów GTU nie jest takie oczywiste. Fiskus potrafi na tej płaszczyźnie zaskoczyć, o czym pisaliśmy zresztą niedawno w kontekście GTU_01 właściwego dla dostaw napojów alkoholowych (GTU_01 tylko dla alkoholu przeznaczonego do spożycia, Legalis). Niemniej, przywoływana interpretacja zasługuje na omówienie z kilku względów.
Po pierwsze, przyjęty przez podatnika usługowy model gospodarowania odpadami nie jest jedynym możliwym. Często bywa tak, że podmioty prowadzące taką działalność nabywają odpady od swoich kontrahentów w celu usługowego ich zagospodarowania lub utylizacji. W takim wypadku kod GTU_05 może się jednak pojawić. Zasadniczo jednak , po stronie podmiotów pozbywających się swoich odpadów.
To sprowadza nas do drugiego wniosku – GTU_05 znacznie częściej znajdzie praktyczne zastosowanie nie u podatników gospodarujących odpadami, ale u tych prowadzących inny rodzaj działalności operacyjnej (np. produkcyjną, ale też np. transportową, w zakresie konfekcjonowania itp.). Takie biznesy generują znaczną ilość odpadów – w tym w rozumieniu poz. 79-91 załącznika nr 15 do VATU. Często więc podatnicy odpady sprzedają, choć nie jest to oczywiście zasadniczy przedmiot ich działalności.
Po trzecie – dostawa nie każdego rodzaju odpadów musi wiązać się z kodem GTU_05. Nie będzie on dotyczył np. odpadów drewnianych. Sprawa może być jednak bardziej skomplikowana. Przykładowo, popłuczyny poprodukcyjne zawierające resztki oleju smarowego CN 3403 dywagacje odnośnie GTU_05 nie dotkną. Ale trzeba pamiętać równocześnie np. o kodzie GTU_03 właściwym dla olejów smarowych… Z kolei dostawa (np. w celu utylizacji) sprzętu komputerowego podlega GTU_06. Ale jeśli sprzęt jest odpowiednio zużyty, może mimochodem stać się „wrakiem przeznaczonym do złomowania”, a to już… odpad. Więc wracamy do GTU_05. Każda pomyłka w stosowaniu kody grozi zaś potencjalnie sankcją odpowiadającą swojej wysokości kwocie dofinansowania „na każde dziecko” w ramach pewnego programu oraz co gorsza – także odpowiedzialnością karno-skarbową.
Na koniec jeszcze jedna refleksja. Istnieją różne klasyfikacje odpadów. Oprócz tej z załącznika nr 15 do VATU (opartej na PKWiU) jest jeszcze klasyfikacja CN (intuicyjnie podstawowa dla towarów na gruncie VATU). Ale także wynikająca z rozporządzenia Ministra Środowiska z 9.12.2014 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. z 2014 r. poz. 1923; dalej KatOdpadyR). W praktyce to na oznaczeniach wynikających z tej ostatniej ewidencji najczęściej skupiają się podatnicy, mylnie wywodząc, że dostawa danego rodzaju odpadu nie podlega oznaczeniu w ewidencji sprzedaży.
O tym wszystkim warto więc nawet przy omawianiu takiej z pozoru oczywistej interpretacji Dyrektora KIS wspomnieć.
