Różnicowanie wynagrodzenia pełnomocnika z wyboru i pełnomocnika z urzędu

Na gruncie niniejszej sprawy o zapłatę przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych SN odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej powódki do rozpoznania.

SN wskazał, że skarżąca oparła wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na przesłankach uregulowanych w art. 398⁹ § 1 pkt 1 i 4 KPC, które nie zostały jednak spełnione. W szczególności SN podkreślił, że przedstawiona w skardze problematyka nie stanowi istotnego zagadnienia prawnego, a twierdzenia skarżącej nie pozwalają na wykazanie, że w sprawie doszło do wątpliwości, które mogłyby wyczerpywać tę przesłankę. Nadto, w ocenie SN skonfrontowanie zaskarżonego orzeczenia z uzasadnieniem wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie pozwala również na stwierdzenie, aby spełniona została przesłanka oczywistej zasadności skargi.

Niezależnie od doniosłości powyższych rozważań, które zostały rozwinięte przez SN w uzasadnieniu postanowienia, komentowane orzeczenie zasługuje na uwagę również z innej przyczyny o praktycznej doniosłości dla adwokatów lub radców prawnych występujących jako pełnomocnicy z urzędu.

Rozstrzygając o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącej z urzędu w postępowaniu kasacyjnym SN orzekł na podstawie § 8 pkt 8 w zw. z § 16 ust. 4 pkt 2 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2019 r. poz. 18), przy uwzględnieniu wyroku TK z 23.4.2020 r. (SK 66/19, Dz.U. z 2020 r. poz. 769), a tym samym § 2 pkt 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.).

SN powtórzył za wyrokiem TK, iż analiza statusu adwokatów i radców prawnych oraz ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane i zobowiązane do zastępstwa prawnego prowadzi do uznania, że różnicowanie wynagrodzenia polegające na obniżeniu pełnomocnikom z urzędu wynagrodzenia, które otrzymaliby, gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie znajduje konstytucyjnego uzasadnienia.

W uzasadnieniu komentowanego orzeczeniu SN po raz kolejny (por. postanowienia SN z 25.5.2020 r., III CSK 303/19, Legalis i z 23.7.2020 r., III CZ 18/20, Legalis) orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przy uwzględnieniu wyroku TK z 23.4.2020 r., SK 66/19), a w konsekwencji stosując wyższe stawki określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Wskazany sposób rozstrzygnięcia o kosztach zaczyna również stopniowo pojawiać się w orzecznictwie sądów powszechnych. Czas pokaże, czy ta kształtująca się linia orzecznicza doprowadzi do wyeliminowania dotychczasowego niezasadnego różnicowania wynagrodzenia profesjonalnych pełnomocników w oparciu o to, czy w sprawie występują jako pełnomocnicy z wyboru czy z urzędu.

adw. Krzysztof Szczecina