Wniosek o udzielenie informacji
W 2018 r. Stowarzyszenie W. drogą elektroniczną złożyło do Naczelnej Rady Adwokackiej wniosek o udostępnienie informacji publicznej i podanie kwot jakie w 2017 r. prezes, wiceprezesi, sekretarz, członkowie prezydium, rzecznik dyscyplinarny i jego zastępcy, kierownik szkolenia aplikantów i jego zastępcy oraz poszczególni opiekunowie roku na aplikacji otrzymali za pełnienie swoich obowiązków w NRA z wyszczególnieniem jakie składniki wynagrodzenia składają się na te kwoty. Organ poinformował Stowarzyszenie W., że żądane informacje nie stanowią informacji publicznej w rozumieniu przepisów ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2176; dalej: DostInfPubU), dlatego nie zostaną udostępnione. W piśmie wyjaśniono, że diety samorządowe w Adwokaturze nie są finansowane ze środków publicznych a wyłącznie ze składek adwokatów, zaś adwokaci, w ramach pełnionych funkcji samorządowych, nie wykonują władzy publicznej tylko pełnią funkcje samorządowe.
Skarga na bezczynność organu
Stowarzyszenie W. wniosło skargę na bezczynność organu domagając się zobowiązania NRA do rozpoznania złożonego żądania oraz stwierdzenie, że bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa z uwagi na znaczny upływ czasu, brak jakiejkolwiek odpowiedzi, a także szczególną pozycję organu ukierunkowaną na kształtowanie kultury prawnej. Strona skarżąca wskazała, że NRA jako organ samorządu zawodowego jest zobowiązana do udzielenia wnioskowanej informacji, której publiczny walor wynika z art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f) oraz art. 6 ust. 1 pkt 5 lit c) DostInfPubU. Samorząd adwokacki realizuje bowiem zadania publiczne, o których mowa w art. 3 ustawy z 26.5.1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1651; dalej: PrAdw), a ponadto informacje o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego są objęte prawem do informacji publicznej na mocy Konstytucji RP.
Wyrok WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uwzględnił skargę i zobowiązał Naczelną Radę Adwokacką do rozpoznania wniosku Stowarzyszenia W., stwierdził jednak, że bezczynność organu nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa. W uzasadnieniu wyroku podkreślono, że zgodnie z art. 61 ust. 1 Konstytucji RP obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Z przepisu tego nie wynika, tak jak twierdził organ, że dostęp do informacji o działalności organów samorządu zawodowego uzależniony jest od kumulatywnego spełnienia dwóch przesłanek, czyli wykonywania zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Ustawodawca spełnienie obu tych wymogów połączył jedynie z uprawnieniem do uzyskiwania informacji o działalności innych osób oraz jednostek organizacyjnych. Sąd wskazał, że NRA należy traktować jako podmiot zobowiązany do udostępniania informacji publicznej, zaś informacja o wysokości diet wypłacanych członkom prezydium rady adwokackiej stanowi taką informację. Z przepisów PrAdw wynika bowiem, że pełnienie funkcji członka NRA nie jest objęte sferą prywatną, lecz stanowi realizację ustawowego zadania tego samorządu zawodowego, wynikającego z art. 58 PrAdw w zw. z art. 17 ust. 1 Konstytucji RP. Samorząd zawodowy wykonuje zatem w tym zakresie zadania publiczne także poprzez wyodrębniony na mocy art. 59 ust. 1 PrAdw organ wewnętrzny o charakterze wykonawczym w postaci Prezydium NRA, którego członkowie dostają wynagrodzenie za pełnienie obowiązków, wypłacane z majątku samorządu zawodowego. W konsekwencji, żądana informacja co do wysokości kwot jakie otrzymali za pełnienie swoich obowiązków członkowie Prezydium NRA jest informacją publiczną w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 5 lit. d) DostInfPubU jako wiedza o publicznym majątku samorządu zawodowego. Informacja ta bowiem wiąże się bezpośrednio z funkcjonowaniem i trybem działania tego samorządu zawodowego, który w myśl art. 4 ust. 1 pkt 2 DostInfPubU jest innym podmiotem wykonującym zadania publiczne. Organ dysponujący żądanymi informacjami miał obowiązek ich udostępnienia, bądź odmowy udostępnienia. Jednak odmowa udostępnienia informacji publicznej musi przybrać formę decyzji, zaś treść przesłanego skarżącej przez NRA pisma jednoznacznie wskazuje, że ma ono charakter pisma informacyjnego, co wynikało z błędnej kwalifikacji żądanej informacji i nie miało cech lekceważącego traktowania obowiązków nakładanych mocą DostInfPubU. Nie można jednak stwierdzić, że niezależnie od treści i formy udzielonej odpowiedzi, jakikolwiek przejaw działania ze strony podmiotu zobowiązanego w sprawie udzielenia informacji wyklucza zarzut bezczynności.
Stanowisko NSA
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu. W uzasadnieniu wyroku podkreślono, że pomimo rozbieżności wśród przedstawicieli nauki prawa, w orzecznictwie sądów administracyjnych jednolicie przejmuje się, iż uwzględniając charakter prawa dostępu do informacji publicznej, a także mając na uwadze wartości leżące u jego podstaw, regulacja zdania drugiego art. 61 ust. 1 Konstytucji RP nie daje podstaw do uznania, że zachodzi konieczność kumulatywnego wystąpienia elementu wykonywania „zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa” przy ocenie dostępu do informacji o działalności organów samorządu zawodowego. Dostęp do informacji o działalności organów samorządu zawodowego uregulowany został w pierwszej części zdania drugiego ust. 1 art. 61 Konstytucji RP, a użyty w tej części zwrot „prawo to obejmuje również” wyraźnie wskazuje na intencję ustawodawcy zrównania problematyki dostępu do informacji o działalności organów samorządu zawodowego z dostępem do informacji o działalności organów władzy publicznej (zob. wyrok NSA z 9.5.2018 r., I OSK 1984/16, Legalis; wyrok NSA z 24.1.2018 r., I OSK 394/16, Legalis). Jednocześnie podkreślono, że stanowisko Sądu I instancji, w kontekście zastosowania art. 4 ust. 1 pkt 2 DostInfPubU i przyjęcia, że pełnienie funkcji członka NRA i otrzymywanie z tego tytułu wynagrodzenia nie jest objęte sferą prywatną, nie było przedmiotem zarzutu kasacyjnego, przez co odniesienie się przez Naczelny Sąd Administracyjny do tej części zaskarżonego orzeczenia było niemożliwe.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
