Dyrektywy AML

Wdrożenie w 2018 r. tzw. czwartej dyrektywy AML (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20.5.2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu) miało na celu dostosowanie ustawodawstwa polskiego do przepisów unijnych. TerroryzmU określa tryb i zasady przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, w szczególności obowiązki instytucji obowiązanych w tym zakresie oraz uprawnienia właściwych organów. Istotne zmiany i nowości w tym zakresie wprowadza nowelizacja TerroryzmU z 30.3.2021 r., którą implementowano tzw. piątą dyrektywę AML (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/843/UE z 30.5.2018 r. zmieniająca dyrektywę 2015/849/UE w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu). Część zmian ma charakter jedynie techniczny, inne w zasadniczy sposób zmieniają albo rozszerzają powinności instytucji obowiązanych.

Obowiązki instytucji obowiązanych

TerroryzmU określa szeroki katalog podmiotów będących instytucjami obowiązanymi, między innymi są to banki, zakłady ubezpieczeń czy operatorzy pocztowi, a ponadto: notariusze, adwokaci, radcowie prawni oraz doradcy podatkowi w zakresie, w jakim dokonują określonych, enumeratywnie wskazanych w TerroryzmU czynności.

W wyniku implementacji wskazanej powyżej dyrektywy 2015/849/UE instytucje obowiązane zobligowane zostały do określonych działań. Obowiązki instytucji obowiązanych można podzielić na następujące kategorie:

  1. Obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy, w szczególności:
  • identyfikacja i ocena ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, w tym sporządzanie i aktualizowanie ocen ryzyka, jak również dokumentowanie rozpoznanego ryzyka prania pieniędzy,
  • stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, obejmujących m.in.: identyfikację klienta oraz weryfikację jego tożsamości, identyfikację beneficjenta rzeczywistego, ocenę stosunków gospodarczych i – stosownie do sytuacji – uzyskanie informacji na temat ich celu i zamierzonego charakteru, bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych klienta,
  • prowadzenie bieżącej analizy przeprowadzanych transakcji;
  1. Obowiązki wprowadzenia wewnętrznych procedur, w tym:
  • procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
  • procedury anonimowego zgłaszania rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
  1. Obowiązki zawiadamiania organów o transakcjach i podejrzeniu popełnienia przestępstwa:
  • informowanie GIIF o przyjętych wpłatach, dokonanych wypłatach oraz wykonanych transferach środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 000 euro,
  • zawiadamianie GIIF o okolicznościach mogących wskazywać na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu,
  • przekazywanie, udostępnianie posiadanych dokumentów lub informacji na żądanie GIIF,
  • zawiadamianie prokuratury w przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że wartości majątkowe będące przedmiotem transakcji lub zgromadzone na rachunku pochodzą (albo mają związek) z przestępstwa innego niż przestępstwo prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu lub z przestępstwa skarbowego.

Niedopełnienie wskazanych powyżej obowiązków przez instytucję obowiązaną stanowi delikt zagrożony karami administracyjnymi, w tym karą pieniężną. Natomiast osoba działająca w imieniu lub na rzecz instytucji obowiązanej, która nie dopełnia wskazanych powyżej obowiązków zawiadomienia GIIF albo przekazuje nieprawdziwe lub zataja prawdziwe dane dotyczące transakcji, rachunków lub osób, ponosi odpowiedzialność za występek zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Bezpieczeństwo danych i IT w kancelarii prawnej radcowskiej/adwokackiej/notarialnej/komorniczej. Skonfiguruj Twój System Legalis! Sprawdź

Nowelizacja TerroryzmU (nowe obowiązki od 31.10.2021 r.)

Nowelizacją TerroryzmU z 30.3. 2021 r. implementowano dyrektywę 2018/843/UE. Celem tzw. piątej dyrektywy AML jest modyfikacja unijnych ram prawnych dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy, pozwalająca na zwiększenie transparentności przepływów finansowych dokonywanych w systemie finansowym oraz zharmonizowanie tego systemu, a w konsekwencji – skuteczniejsze funkcjonowanie organów odpowiedzialnych za wykrywanie środków finansowych pochodzących z działalności o charakterze przestępczym[1]. Najważniejsze zmiany, które bezpośrednio wpływają na obowiązki instytucji obowiązanych, obejmują następujące kwestie:

  1. Rozszerzenie katalogu instytucji obowiązanych. Krąg tych podmiotów rozszerzono m.in. o przedsiębiorców, których podstawową działalnością gospodarczą jest świadczenie usług polegających na sporządzaniu deklaracji, prowadzeniu ksiąg podatkowych, udzielaniu porad, opinii lub wyjaśnień z zakresu przepisów prawa podatkowego lub celnego, jak również pośredników w obrocie nieruchomościami; ta zmiana obowiązuje od 31.7.2021 r.;
  2. Nowe okoliczności (przesłanki) stosowania środków bezpieczeństwa finansowego. Instytucje obowiązane stosują środki bezpieczeństwa finansowego również w przypadkach, gdy doszło do zmiany uprzednio ustalonych: charakteru lub okoliczności stosunków gospodarczych, danych dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego, jak również w sytuacji, gdy instytucja obowiązana była w ciągu danego roku kalendarzowego zobowiązana na podstawie przepisów prawa do skontaktowania się z klientem w celu weryfikacji informacji dotyczących beneficjentów rzeczywistych;
  3. Rozszerzenie katalogu przesłanek (okoliczności) mogących świadczyć o wyższym ryzyku prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Należą do nich: powiązanie stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej m.in. z ropą naftową, bronią, metalami szlachetnymi, produktami tytoniowymi, z klientem będącym obywatelem państwa trzeciego i ubiegającym się o prawo pobytu lub obywatelstwo w państwie członkowskim w zamian za transfery kapitałowe, nabycie nieruchomości lub obligacji skarbowych lub inwestycje w podmioty o charakterze korporacyjnym w danym państwie członkowskim;
  4. Wprowadzenie obowiązku uzyskiwania określonych informacji w przypadkach stosunków gospodarczych lub transakcji związanych z państwem trzecim wysokiego ryzyka. Chodzi m.in. o informacje o źródle majątku klienta oraz beneficjenta rzeczywistego oraz akceptację kadry kierowniczej wyższego szczebla na nawiązanie lub kontynuację stosunków gospodarczych;
  5. Zmiany okresów przechowywania dokumentacji oraz wyników analiz: 5 lat od dnia zakończenia stosunków gospodarczych z klientem lub od dnia przeprowadzenia transakcji okazjonalnej, a w przypadku wyników analiz – 5 lat od dnia ich przeprowadzenia;
  6. Wprowadzenie obowiązku bieżącej weryfikacji oraz aktualizacji wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. W ten sposób istotnie uzupełniono obowiązek wprowadzenia rzeczonej procedury o bieżącą weryfikację i aktualizację;
  7. Rozszerzenie zasad, jakie powinna zawierać wewnętrzna procedura w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Dodano tutaj zasadę odnotowywania rozbieżności między informacjami zgromadzonymi w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych a informacjami o beneficjentach rzeczywistych klienta ustalonymi w związku ze stosowaniem ustawy oraz zasadę dokumentowania utrudnień stwierdzonych w związku z weryfikacją tożsamości beneficjenta rzeczywistego oraz czynności podejmowanych w związku z identyfikacją jako beneficjenta rzeczywistego osoby fizycznej zajmującej wyższe stanowisko kierownicze;
  8. Rozszerzenie zakresu szkoleń pracowniczych o zagadnienia związane z ochroną danych osobowych. Dotychczasowy obowiązek szkoleń dotyczył przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
  9. Rozszerzenie ochrony osób zgłaszających nieprawidłowości (tzw. sygnalistów, whistleblowers) na inne osoby wykonujące czynności na rzecz instytucji obowiązanej oraz środków ochrony (zakaz podejmowania działań o charakterze represyjnym lub wpływających na pogorszenie ich sytuacji prawnej lub faktycznej, lub polegających na kierowaniu wobec nich gróźb, w szczególności działań negatywnie wpływających na ich warunki pracy lub zatrudnienia).

Podsumowanie

Przedstawione powyżej zmiany wynikające z implementacji piątej dyrektywy AML nakładają na instytucje obowiązane nowe powinności, głównie w celu bardziej efektywnego zapobiegania przestępstwom prania pieniędzy. Novum w tym zakresie stanowi przede wszystkim rozszerzenie obowiązków weryfikacyjnych oraz wytycznych stosowania środków bezpieczeństwa finansowego. Na uwagę zasługuje również zwiększenie ochrony sygnalistów, zwłaszcza w kontekście Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1937/UE z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, której termin implementacji wyznaczono na grudzień tego roku. W konsekwencji jako niezbędne przedstawia się przede wszystkim zmodyfikowanie wewnętrznych procedur instytucji obowiązanych poprzez dostosowanie do aktualnych przepisów. Ich właściwe stosowanie może w znacznym stopniu przyczynić się do uszczelnienia systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy. W dłuższej perspektywie zostanie zweryfikowane, czy cel ten udało się osiągnąć.

[1] Uzasadnienie Rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw dostępne na stronie internetowej: https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/druk.xsp?nr=909 [dostęp: 6.9.2021 r.].

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Wypróbuj! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →