Każdy pracownik ma prawo do urlopu

Prawo do urlopu jest prawem konstytucyjnym. Zgodnie z art. 66 ust. 2 Konstytucji RP pracownik ma prawo corocznych płatnych urlopów. Ponadto prawo do urlopu zapisane jest w art. 14 KP, zgodnie z którym pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o urlopach wypoczynkowych. Prawo do urlopu jest uznane również za jedno z fundamentalnych praw europejskich.

Pracownikowi, w każdym roku pracy, przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie urlopu w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Co ważne prawo do urlopu jest prawem niezbywalnym co oznacza, że pracownik nie może się zrzec prawa do urlopu, ani przenieść go na inną osobę. Urlop musi być udzielony pracownikowi w naturze. Wypłata ekwiwalentu pieniężnego jest dopuszczalna tylko w sytuacjach przewidzianych prawem.

Legalis Black Weekend! Tylko w dniach 26 – 28.11.2021 r. kup dowolny moduł tematyczny Standard, a bezpłatnie rozszerzymy go do wersji Premium! Sprawdź

W obecnie obowiązującym KP przewidziano dwa podstawowe wymiary urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:

  • 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
  • 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Wymiar urlopu wypoczynkowego zależy od stażu pracy i wykształcenia pracownika. Do tzw. stażu urlopowego, od którego uzależniony jest wymiar urlopu, wlicza się: okresy pracy, okres nauki oraz okresy zaliczalne, np. okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, okresy wykonywania pracy za granicą.

Kodeks pracy. Komentarz BeckOk aktualizowany co kwartał. Skonfiguruj Twój System Legalis! Sprawdź

Dodatkowe urlopy dla szczególnych grup pracowników

Przepisy szczególne uprawniają określone grupy pracowników do możliwości skorzystania z wyższego wymiaru urlopu wypoczynkowego niż przewiduje to KP. Do uprzywilejowanych pracowników należą:

  • Kombatanci – na podstawie art. 10 ustawy z 24.1.1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 517) kombatantom pozostającym w zatrudnieniu, zwiększa się przysługujący im urlop wypoczynkowy o 10 dni roboczych. Zwiększenie to nie przysługuje, jeżeli osoby te korzystają z urlopu o wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych w ciągu roku.
  • Inwalidzi wojenni – na podstawie art. 19 ustawy z 29.5.1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1656), inwalidzie wojennemu inwalidzie wojennemu pozostającemu w zatrudnieniu zwiększa się przysługujący mu urlop wypoczynkowy o 10 dni roboczych. Zwiększenie to nie przysługuje jednak inwalidzie korzystającemu z urlopu w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych w ciągu roku.
  • Pracownicy socjalni – na podstawie art. 121 ust. 3 ustawy z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1876) pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej, centrum usług społecznych lub w powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego obowiązków należy praca socjalna lub przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, jeżeli przepracował nieprzerwanie i faktycznie co najmniej 3 lata, przysługuje raz na 2 lata dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych.
  • Sędziowie – na podstawie art. 92 § 1 ustawy z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2072) sędziemu przysługuje corocznie urlop dodatkowy w wymiarze sześciu dni roboczych po dziesięciu latach pracy oraz dwunastu dni roboczych po piętnastu latach pracy.
  • Prokuratorzy – na podstawie art. 119 § 1 ustawy z 28.1.2016 r. Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 66) prokuratorowi przysługuje corocznie dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 6 dni roboczych po 10 latach pracy oraz 12 dni roboczych po 15 latach pracy.
  • Nakładcy – na podstawie art. 14 i art. 14a Rozporządzenia Rady Ministrów z 31.12.1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19) wykonawcy uzyskującemu z tytułu pracy nakładczej wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Wykonawcy będącemu inwalidą I lub II grupy przysługuje płatny urlop dodatkowy w wymiarze 10 dni roboczych w każdym roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego wykonawca nabywa po przepracowaniu jednego roku od zaliczenia do I lub drugiej grupy inwalidów.
  • Niepełnosprawni – na podstawie art. 19 ustawy z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 573) osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności. Dodatkowy urlop nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

Nowa grupa z dodatkowym urlopem wypoczynkowym

Do grona pracowników, którzy mają prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, a tym samym dłuższego odpoczynku od 2022 r. dołączą inspektorzy pracy. Wprowadzenie takiego rozwiązania ma na celu przyznanie niektórym pracownikom Państwowej Inspekcji Pracy, czyli tym pracownikom, którzy wykonują czynności kontrolne i posiadają co najmniej dziesięcioletni staż pracy na stanowiskach związanych z wykonywaniem tych czynności prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Na podstawie dodanego art. 52a ustawy z 13.4.2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1251) od 1.1.2022 r. inspektorowi pracy zatrudnionemu w Państwowej Inspekcji Pracy na stanowisku:

  • nadinspektora pracy – kierownika oddziału;
  • nadinspektora pracy;
  • starszego inspektora pracy – głównego specjalisty;
  • starszego inspektora pracy – specjalisty;
  • starszego inspektora pracy;
  • inspektora pracy;
  • młodszego inspektora pracy

przez okres nie krótszy niż 10 lat będzie przysługiwał dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 6 dni roboczych, a po 20 latach pracy w wymiarze 12 dni roboczych.

Jak wskazano w uzasadnieniu do ustawy z 8.7.2021 r. o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2021 r. poz. 1529), która dała inspektorom pracy prawo do dodatkowego urlopu brak było szczególnych rozwiązań w tym zakresie, które przewidziane była dla pracowników innej państwowej instytucji kontrolnej – Najwyższej Izbie Kontroli, której pracownicy wykonujący czynności kontrolne mają prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Zgodnie bowiem z art. 79 ustawy z 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1200) kontrolerowi zatrudnionemu w Najwyższej Izbie Kontroli przez okres nie krótszy niż 10 lat przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 6 dni roboczych, a po 20 latach pracy w wymiarze 12 dni roboczych.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Wypróbuj! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →