Stan faktyczny
Spory pomiędzy pasażerami lotniczymi i ich następcami prawnymi a kilkoma przewoźnikami lotniczymi dotyczyły odszkodowań z tytułu odwołania, przyśpieszenia lub opóźnienia lotów.
Stanowisko TSUE
„Potwierdzona rezerwacja”
W art. 3 rozporządzenia (WE) Nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11.2.2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) Nr 295/91 (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 46, s. 1; dalej: rozporządzenie 261/2004/WE) uregulowano zakres stosowania tego rozporządzenia, wymagając na podstawie jego ust. 2 lit. a), aby pasażer posiadał potwierdzoną rezerwację na dany lot. Natomiast w rozporządzeniu Nr 261/2004/WE nie zdefiniowano pojęcia „potwierdzona rezerwacja”. Jednakże pojęcie „rezerwacja” zostało zdefiniowane w art. 2 lit. g) rozporządzenia 261/2004/WE jako „fakt posiadania przez pasażera biletu lub innego dowodu potwierdzającego, że rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek”. W ocenie TSUE w definicji tej wynika, że rezerwację może stanowić „inny dowód” wskazujący, iż została ona zaakceptowana i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego albo przez organizatora wycieczek. Trybunał orzekł, że art. 3 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Nr 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, że pasażer posiada „potwierdzoną rezerwację” w rozumieniu tego przepisu, jeżeli organizator wycieczek przekazuje temu pasażerowi, z którym jest związany umową, „inny dowód” w rozumieniu art. 2 lit. g) rozporządzenia 261/2004/WE, który zawiera przyrzeczenie przewozu tego pasażera określonym lotem, zidentyfikowanym poprzez wskazanie miejsca i czasu odlotu i przylotu oraz numeru lotu, nawet jeżeli ten organizator wycieczek nie otrzymał od danego przewoźnika lotniczego potwierdzenia czasu odlotu i przylotu dotyczących tego lotu.
„Obsługujący przewoźnik lotniczy”
Trybunał orzekł, że art. 2 lit. b) rozporządzenia 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, że przewoźnik lotniczy może zostać uznany za „obsługującego przewoźnika lotniczego” w rozumieniu tego przepisu w odniesieniu do danego pasażera, gdy ów pasażer zawarł umowę z organizatorem wycieczek na konkretny lot obsługiwany przez tego przewoźnika lotniczego, przy czym przewoźnik lotniczy nie potwierdził rozkładu godzin lotu ani organizator wycieczek nie dokonał rezerwacji dla tego pasażera u owego przewoźnika lotniczego.
Planowy czas przylotu
Trybunał wskazał, że w rozporządzeniu 261/2004/WE nie zawarto definicji pojęcia „planowy czasu przylotu”. W sytuacji gdy dokument dostarczony pasażerom stanowi „inny dowód”, TSUE stwierdził, że pasażerowie ci dysponowali „rezerwacją” w rozumieniu tego przepisu, która wskazywała rozkład godzin lotu. W ocenie Trybunału mogli oni zasadnie uznać, że ponieważ nie zostali poinformowani o żadnej zmianie przez organizatora wycieczek lub przewoźnika lotniczego, rozkłady godzin wskazane na tej rezerwacji wskazywały planowe czasy odlotu i przylotu.
Trybunał orzekł, że art. 2 lit. h), art. 5 ust. 1 lit. c), art. 7 ust. 1 zd. 2 i art. 7 ust. 2 rozporządzenia 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, że planowy czas przylotu danego lotu w rozumieniu tych przepisów może, dla celów odszkodowania należnego na podstawie art. 7, wynikać z „innych dowodów” w rozumieniu art. 2 lit. g) rozporządzenia 261/2004/WE, które zostały przekazane pasażerowi przez organizatora wycieczek.
„Odwołany” lot
Pojęcie „odwołanie” zdefiniowano w art. 2 lit. l) rozporządzenia 261/2004/WE jako „nieodbycie się lotu, który był uprzednio planowany i na który zostało zarezerwowane przynajmniej jedno miejsce”. Trybunał wskazał, że w art. 2 lit. l) i art. 5 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE nie doprecyzowano sposobu, w jaki należy traktować przyśpieszenie lotu.
W ocenie TSUE prawodawca Unii uznał, iż duże przyśpieszenie lotu może spowodować poważne niedogodności dla pasażerów z tych samych powodów co opóźnienie lotu. W wyniku bowiem przyśpieszenia pasażerowie tracą możliwość swobodnego dysponowania własnym czasem oraz zorganizowania podróży lub pobytu zgodnie ze swoimi oczekiwaniami.
Trybunał przypomniał również, że główny cel rozporządzenia 261/2004/WE polega na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony pasażerów, a zatem przepisy przyznające prawa pasażerom lotniczym powinny być interpretowane szeroko (wyrok TSUE z 22.4.2021 r., Austrian Airlines, C-826/19, Legalis). Rozporządzenie 261/2004/WE dąży do zapewnienia naprawienia, w sposób ujednolicony i natychmiastowy, różnego rodzaju szkód, które stanowią poważne niedogodności przy transporcie lotniczym pasażerów oraz z uwagi na poważne niedogodności, jakie mogą powstać dla pasażerów w ww. okolicznościach, zdaniem TSUE, pojęcie „odwołania” należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono sytuację, w której lot jest znacznie przyśpieszony.
Trybunał wyjaśnił, że w tym względzie należy dokonać rozróżnienia pomiędzy sytuacjami, w których przyśpieszenie nie wpływa w ogóle lub wpływa nieznacznie na możliwość swobodnego dysponowania przez pasażerów lotniczych ich czasem, a sytuacjami powodującymi poważne niedogodności ze względu na znaczne przyśpieszenie lotu. W celu tego odróżnienia TSUE wskazał, że należy wzorować się na progach przewidzianych w art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (ii) i (iii) rozporządzenia 261/2004/WE. Trybunał podkreślił, że z art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (iii) rozporządzenia 261/2004/WE wynika, iż każde przyśpieszenie wynoszące jedną godzinę lub mniej może prowadzić do zwolnienia obsługującego przewoźnika lotniczego z obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerowi na podstawie art. 7 rozporządzenia 261/2004/WE.
Trybunał orzekł, że art. 2 lit. l) i art. 5 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, że lot jest uznany za „odwołany”, gdy obsługujący przewoźnik lotniczy przyśpiesza go o ponad godzinę.
Obniżenie odszkodowania
Przepis art. 7 ust. 2 rozporządzenia 261/2004/WE przewiduje, że w przypadku gdy pasażerowi zaoferowano, na podstawie art. 8 rozporządzenia 261/2004/WE, zmianę planu podróży do miejsca docelowego na alternatywny lot, którego czas przylotu nie przekracza planowanego czasu przylotu pierwotnie zarezerwowanego lotu od dwóch do czterech godzin, w zależności od odległości lotu, obsługujący przewoźnik lotniczy ma prawo obniżyć o 50% zryczałtowane odszkodowanie przewidziane w art. 7 ust. 1 rozporządzenia 261/2004/WE. Trybunał wskazał, że ten przepis nie odnosi się do sytuacji, w której pasażer dociera, z powodu przyśpieszenia jego lotu, do miejsca docelowego przed pierwotnie planowaną godziną przylotu. W ocenie TSUE okoliczność, że obniżenie kwoty odszkodowania powinno być zawsze dopuszczone w takiej sytuacji z tego tylko powodu, że pasażer nie doznaje opóźnienia przy przybyciu do miejsca docelowego, a zatem pozostaje ono w granicach określonych w art. 7 ust. 2 rozporządzenia 261/2004/WE, byłaby sprzeczna z celem tego rozporządzenia polegającym na wzmocnieniu praw pasażerów napotykających poważne niedogodności.
Oferta zmiany planu podróży
Trybunał wskazał, że z art. 5 ust. 1 lit. a) w zw. z art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 261/2004/WE wynika, że pasażerowie, których dotyczy odwołanie lotu, powinni otrzymać od obsługującego przewoźnika lotniczego ofertę zmiany planu podróży do ich miejsca docelowego na porównywalnych warunkach transportu i w najwcześniejszym możliwym terminie. Trybunał orzekł, że art. 5 ust. 1 lit. a) i art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, że informacja o przyśpieszeniu lotu przekazana pasażerowi przed rozpoczęciem podróży może stanowić „ofertę zmiany planu podróży” w rozumieniu art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 261/2004/WE.
Obowiązek informacji
W świetle art. 14 ust. 2 rozporządzenia 261/2004/WE obsługujący przewoźnik lotniczy, który odmawia przyjęcia na pokład lub odwołuje lot, powinien przedstawić każdemu pasażerowi, którego to dotyczy, pisemną informację wskazującą zasady odszkodowania i pomocy, zgodnie z przepisami tego rozporządzenia. Trybunał orzekł, że art. 14 ust. 2 rozporządzenia 261/2004/WE należy interpretować w ten sposób, że nakłada on na obsługującego przewoźnika lotniczego obowiązek poinformowania pasażera lotniczego o dokładnej nazwie i adresie przedsiębiorstwa, od którego może on dochodzić odszkodowania na podstawie art. 7 rozporządzenia 261/2004/WE oraz, w danym przypadku, wskazania dokumentów, które powinien on załączyć do swojego żądania w przedmiocie odszkodowania, przy czym nie nakłada na tego przewoźnika obowiązku poinformowania pasażera lotniczego o dokładnej kwocie odszkodowania, które ten pasażer może ewentualnie uzyskać na podstawie art. 7 rozporządzenia 261/2004/WE.
W prezentowanym wyroku Trybunał doprecyzował sytuację prawną pasażera, którego godziny odlotu i przylotu uległy zmianom, w świetle przepisów rozporządzenia 261/2004/WE. Wyjaśnienia TSUE, co do zasady, koncentrują się na trzech grupach zagadnień: po pierwsze, możliwości uzyskania przez pasażera odszkodowania w przypadku przyśpieszenia godziny odlotu, po drugie, praw pasażerów w ramach trójstronnej relacji obejmującej organizatora wycieczek niezwiązanego z przewoźnikiem lotniczym oraz po trzecie, zakresu obowiązku przewoźnika lotniczego udzielania pasażerom informacji o zasadach rzeczywistej uzyskania odszkodowania przewidzianych w rozporządzeniu 261/2004/WE, tak aby pasażer mógł się skutecznie skorzystać ze swoich praw..
Trybunał w niniejszym wyroku jasno wyjaśnia zarówno prawa pasażera, jak i obowiązki przewoźnika lotniczego, co ma niewątpliwie duży walor praktyczny.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
