Stan faktyczny
Postanowieniem z 12.3.2018 r. Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim, V GUp 31/15, oddalił wniosek upadłej A.G. o ustalenie planu spłaty wierzycieli oraz umorzył prowadzone wobec niej postępowanie upadłościowe (upadłość konsumencka). Przyczynami uzasadniającymi umorzenie postępowania były okoliczności, w postaci rozpoczęcia przez A.G. prowadzenia działalności gospodarczej oraz brak poinformowania syndyka o zakupie pojazdu mechanicznego i laptopa, jak również zaciągnięciu zobowiązania wekslowego. Sąd uznał, iż wskazane zachowania wyczerpują znamiona z art. 49110 ust. 2 i 3 w zw. z art. 4911 ustawy z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 2344 ze zm.; dalej: PrUpad) oraz implikują konieczność umorzenia prowadzonego postępowania.
Powyższe postanowienie, w części dotyczącej umorzenia, zaskarżyła upadła, wnosząc o jego uchylenie. Argumentując zasadność środka zaskarżenia A.G. wskazała, iż ustawa Prawo upadłościowe nie zakazuje osobie, wobec której toczy się postępowanie upadłościowe w trybie dedykowanym osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, prowadzenia działalności gospodarczej. Wzmacniając słuszność swego twierdzenia podała, iż zamiar jej prowadzenia notyfikowała sędziemu-komisarzowi, a nadto wystąpiła o wyrażenie zgody na jej prowadzenie. W kontekście czynności prawnych podniosła, iż zakup mienia został w całości sfinansowany ze środków pochodzących z dofinansowania na założenie działalności, a zatem upadła nie działała z zamiarem uszczuplenia masy upadłości, a stan taki nie wystąpił.
Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w Szczecinie
Podzielając stanowisko upadłej, Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z 9.1.2019 r., VIII Gz 215/18, Legalis uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu Sąd podkreślił, że art. 20 Konstytucji RP stanowi, iż swoboda działalności gospodarczej gwarantowana jest każdemu obywatelowi, zaś jej ograniczenie może być dokonane jedynie w drodze ustawy, z zastrzeżeniem istnienia ważnego interesu publicznego (art. 22 Konstytucji RP). Zasada demokratycznego państwa prawnego, o której mowa w art. 2 Konstytucji RP wymaga zaś, aby wszelkie ograniczenia swobód obywatelskich uregulowane były wyraźnie, w sposób niebudzący wątpliwości, uwzględniając zaufanie do władzy publicznej oraz zasady poprawnej legislacji.
Odnosząc się do utraty przymiotu osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej i niemożności w związku z tym prowadzenia postępowania uregulowanego w Części trzeciej tytule V PrUpad, Sąd Okręgowy w Szczecinie nie podzielił ustaleń dokonanych w I instancji. Wywiódł, że gdyby przyjąć, że w razie podjęcia działalności gospodarczej przez upadłego w toku upadłości konsumenckiej, postępowanie takie należy umorzyć, nastąpiłaby sytuacja, w której upadły nie mógłby skorzystać z dobrodziejstw procedury. W uzasadnieniu podkreślono, że dłużniczka wcześniej nie prowadziła działalności gospodarczej, więc nie mogła wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości na zasadach ogólnych – właściwe było skorzystanie z trybu dedykowanego osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Sąd Okręgowy w Szczecinie skonkludował, że pozbawione jest uzasadnienia twierdzenie, że gdy osoba uzyskuje ogłoszenie tzw. upadłości konsumenckiej, to wskutek podjęcia przez nią działalności gospodarczej zamknięta zostaje możliwość przeprowadzenia wobec niej postępowania i chcąc ogłosić upadłość, musiałaby wystąpić z wnioskiem na zasadach ogólnych, chociaż popadła w niewypłacalność przed rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej.
Ponadto w uzasadnieniu podniesiono, że w części ustawy dot. upadłości konsumenckiej nie ma przepisu, który wprost zakazywałby upadłemu podejmowania działalności gospodarczej.
Sąd Okręgowy, kwestionując argumentację Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim, dokonał również wykładni przepisu art. 49118 ust. 1 PrUpad, podkreślając obowiązywanie zakazu zaciągania zobowiązań mogących następczo powodować zachwianie płynności finansowej utrudniając ich spłatę, jedynie w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli. Co za tym idzie, norma skonstruowana na podstawie wyżej wymienionego przepisu nie stoi na przeszkodzie w uzyskaniu przez upadłego w toku tzw. upadłości konsumenckiej, statusu przedsiębiorcy.
Należy zgodzić się z argumentacją przedstawioną przez sąd II instancji. Pomimo jej słuszności, zauważenia jednak wymaga, iż prowadzenie przez upadłego działalności gospodarczej w toku upadłości konsumenckiej wywołuje w praktyce poważne trudności. Wynika to z faktu braku uregulowania w sposób szczegółowy tejże materii przez ustawodawcę. Prowadzi to do powstania licznych wątpliwości i formułowaniu w odniesieniu do powyższego zagadnienia przeciwstawnych poglądów. Płaszczyzną sporów jest przykładowo problematyka zaliczania wszystkiego tego, co zostało nabyte przez upadłego na potrzeby działalności gospodarczej, do masy upadłości. Jak wynika z treści art. 62 PrUpad masa upadłości składa się z majątku upadłego należącego do niego w momencie ogłoszenia upadłości, jak również zgromadzonego w toku postępowania, co przypuszczalnie przesądza o przynależności do niej wszystkiego, co zostałoby nabyte przez upadłego w toku prowadzenia działalności gospodarczej. To z kolei najczęściej przekreślałoby możliwość kontynuowania przedsięwzięcia gospodarczego przez upadłego. Z drugiej jednak strony, być może istnieje możliwość takiej interpretacji art. 63 ust. 1c PrUpad, w myśl której sędzia-komisarz (obecnie w upadłości konsumenckiej prowadzonej w uproszczonym trybie sędzia wyznaczony) decyzją uznaniową w inny sposób określałby, co powinno wejść do masy upadłości, spośród tego, co zostało nabyte przez upadłego w toku i na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Trzeba jednak pokreślić, iż jest to decyzja fakultatywna sędziego-komisarza, a ponadto nadal nie ukształtowała się w tym zakresie linia orzecznicza – obecnie w zasadzie każde orzeczenie rozstrzygające powyższy problem można ostrożnie nazwać precedensowym. Drugą teoretycznie możliwą sposobnością umożliwiającą upadłemu prowadzenie działalności gospodarczej jest jeszcze art. 829 pkt 4 KPC w zw. z art. 63 ust. 1 pkt 2 PrUpad, a zatem wyłączenie od objęcia masą upadłości przedmiotów służących upadłemu do świadczenia osobistej pracy zarobkowej.
Innymi zagadnieniem wywołującym wątpliwości jest legitymacja procesowa upadłego w zakresie spraw dotyczących działalności gospodarczej. W tym zakresie dyspozycja art. 144 ust. 1 PrUpad stanowi, iż w postępowaniach sądowych, administracyjnych lub sądowoadministracyjnych takową posiada wyłącznie syndyk, jeśli postępowanie dotyczy masy upadłości. Zatem od odpowiedniego skategoryzowania sprawy dotyczącej działalności gospodarczej upadłego, tj. czy zostanie uznana za dotyczącą masy upadłości, zależeć będzie rozstrzygnięcie wskazanego zagadnienia.
Rekapitulując, uwzględniając obecne prawodawstwo, z całą pewnością możliwe jest stworzenie w oparciu o przepisy prawa powszechnie obowiązującego podbudowy merytorycznej oraz ideowej przemawiającej za dopuszczeniem możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną w toku prowadzonej wobec niej upadłości konsumenckiej. Trzeba jednak zastrzec, że w związku z brakiem szczegółowych przepisów tym zakresie, dopuszczenie takiej możliwości wywoła w praktyce znaczne problemy. Wydaje się zatem, że bez interwencji ustawodawcy upadły wprawdzie będzie mógł w toku upadłości konsumenckiej rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, niemniej jednak napotka na swojej drodze tak poważne trudności, że mogą one przekreślić sens jej kontynuowania.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
