• Przepisy ustawy z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583; dalej: PomocUkrainaU) określają m.in. okres pobytu uznawany za legalny; rejestr obywateli Ukrainy z nadanym numerem PESEL; pomoc zapewnianą przez wojewodów, jednostki samorządu terytorialnego oraz inne podmioty, a także utworzenie Funduszu Pomocy w celu finansowania lub dofinansowania realizacji zadań na rzecz pomocy obywatelom Ukrainy;
  • PomocUkrainaU reguluje szczegółowe zasady zatrudniania obywateli Ukrainy na terytorium Polski oraz zasady zakładania działalności gospodarczej;
  • Obywatele Ukrainy mogą skorzystać z bezpłatnej pomocy powiatowego urzędu pracy lub wojewódzkiego urzędu pracy. Otrzymają wsparcie w znalezieniu pracy przez pośrednictwo pracy oraz poradnictwo zawodowe oraz dowiedzą się, jak uzyskać status bezrobotnego i jakie świadczenia im przysługują.

Legalny pobyt obywatela Ukrainy

Większość świadczeń i uprawnień, które przysługują obywatelom Ukrainy, zależy od uznania ich pobytu na terytorium RP za legalny. I tak zgodnie z art. 2 ust. 1 PomocUkrainaU, jeżeli obywatel Ukrainy wjechał legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 24.2.2022 r. do dnia określonego w przepisach rozporządzenia i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy, licząc od 24.2.2022 r. Za legalny uznaje się także pobyt dziecka urodzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez matkę, która spełniła ww. kryteria.

Jednorazowe świadczenie w wysokości 300 zł

Obywatelowi Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 PomocUkrainaU i który został wpisany do rejestru PESEL, przysługuje pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe.

Dostęp do polskiego rynku pracy dla obywateli Ukrainy

Jeżeli pobyt obywatela Ukrainy na terenie RP uznany jest za legalny, lub jeśli jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, to wówczas ma możliwość skorzystania z prawa do pracy i dostępu do polskiego rynku pracy. Podmiot powierzający wykonywanie pracy musi powiadomić powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi w terminie 14 dni od dnia podjęcia zatrudnienia. Powyższych formalności można dopełnić za pośrednictwem systemu teleinformatycznego: praca.gov.pl. W powiadomieniu podaje się podstawowe dane zatrudnionego i zatrudniającego, rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy, stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy oraz miejsce wykonywanej pracy. Legalizacja pracy obywatela Ukrainy zależy więc od podmiotu nawiązującego z nim współpracę. Podstawy prawne nawiązania współpracy mogą być różne, np. na podstawie umowy o pracę (na okres próby, na czas określony czy nieokreślony), powołania, mianowana, wyboru lub w zakresie relacji cywilnoprawnych umowy zlecenia czy o dzieło.

Przepisy PomocUkrainaU regulują również uprawnienie do podejmowania zatrudnienia bez zezwolenia na pracę. Obywatel Ukrainy, któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy, jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności posiadania takiego zezwolenia na pracę.

Pisma procesowe z zakresu prawa pracy z objaśnieniami. Skonfiguruj Twój System Legalis! Sprawdź

Status osoby bezrobotnej

Obywatel Ukrainy ma także prawo zarejestrować się w urzędzie pracy oraz zostać uznany za osobę bezrobotną albo poszukującą pracy na podstawie ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1100 ze zm.). Pewnego rodzaju preferencją jest to, że do obywateli Ukrainy, którzy mogą mieć nadany status bezrobotnego, nie stosuje się kryterium wieku. Zatem kobieta, która ukończyła 60 lat, lub mężczyzna, który ukończył 65 lat, mogą być uznani za bezrobotnych.

Uzyskanie statusu osoby bezrobotnej przez obywatela Ukrainy umożliwi skorzystanie mu z katalogu form pomocy w zakresie promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy. Katalog ten obejmuje m.in.: szkolenia zawodowe, dofinansowanie podjęcia działalności gospodarczej, refundację zatrudnienia (prace interwencyjne, roboty publiczne), zwrot kosztów przejazdu i zakwaterowania do i z miejsca pracy oraz refundację kosztów opieki nad dzieckiem do lat 7 lub osobą zależną.

Pomoc urzędu pracy

Warto wskazać, że obywatele Ukrainy mogą uzyskać pomoc bezpośrednio poprzez wizytę w urzędzie pracy lub w formie zdalnej poprzez kontakt telefoniczny z urzędem pracy lub infolinią „Zielona Linia”. Szczegółowe informacje zostały opublikowane na stronie Publicznych Służb Zatrudnienia w wersji językowej dla obywateli Ukrainy: https://lang-psz.praca.gov.pl/uk/. Co więcej obywatel Ukrainy może korzystać samodzielnie z Centralnej Bazy Ofert Pracy: http://oferty.praca.gov.pl. Codziennie w bazie dostępnych jest ok. 70 tys. wolnych miejsc pracy. Oprócz tego zarówno doradcy zawodowi, jak i urzędnicy, w ramach poradnictwa zawodowego pomagają obywatelom Ukrainy w wyborze odpowiedniego zawodu, zmianie kwalifikacji zawodowych, w podjęciu pracy, zbadaniu kompetencji, umiejętności, zainteresowań i uzdolnień zawodowych, oraz w zaplanowaniu rozwoju kariery zawodowej.

Kodeks pracy. Komentarz. Red.: prof. dr hab. Wojciech Muszalski, dr hab. Krzysztof Walczak. Skonfiguruj Twój System Legalis! Sprawdź

Zakładanie jednoosobowej działalności gospodarczej

Obywatele Ukrainy mają możliwość podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, jednak kryterium, które musi zostać spełnione, to uznanie ich pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej za legalny na podstawie PomocUkrainaU lub ustawy z 12.12.2013 r. o cudzoziemcach (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2354 ze zm.). Co ważne obywatele Ukrainy mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Oczywiście, aby móc skorzystać z powyższego jak i szeregu innych świadczeń i preferencji, istnieje konieczność uzyskania przez obywatela Ukrainy numeru PESEL.

Co ważne, podczas marcowego posiedzenia Rady Rynku Pracy z udziałem Minister Rodziny i Polityki Społecznej zaprezentowano szczegółowe rozwiązania prawne w zakresie pomocy obywatelom Ukrainy co do świadczeń socjalnych i dostępu do rynku pracy. Realizowany ma być również program Ministerstwa, aktywizującego cudzoziemców: „Razem Możemy Więcej – Pierwsza Edycja Programu Aktywizującego dla Cudzoziemców na lata 2022 – 2023”. Program ma na celu aktywizację zawodową oraz integrację cudzoziemców, w tym obywateli Ukrainy, którzy ze względu na swoją sytuację (m.in. barierę językową i trudności w integracji w społeczeństwie) mają problem w znalezieniu zatrudnienia. Na program planuje się przeznaczyć nawet do 40 mln zł.

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →