- Zawarcie w ustawie z 12.3.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583; dalej: PomocUkrainaU) zapisu o nadawaniu numeru PESEL uchodźcom umożliwi odpowiednim organom realizację wielu usług publicznych na rzecz tych osób;
- Nowe przepisy weszły w życie z mocą wsteczną, a więc od 24.2.2022 r.;
- Zgodnie z komunikatem Ministra Cyfryzacji obsługa wniosków zostanie uruchomiona z 16.3.2022 r.
Specjalny tryb
Obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w następstwie działań wojennych, prowadzonych na terenie ich kraju, zostało przyznane prawo do legalnego pobytu przez okres 18 miesięcy. Przekroczenie granicy musiało jednak nastąpić najwcześniej 24.2.2022 r. Uchodźcom wojennym zostanie zapewniony szereg świadczeń, których przyznanie jest uzależnione od posiadania numeru PESEL. Zgodnie z art. 26 ust. 1 PomocUkrainaU:
„Obywatelowi Ukrainy przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 PomocUkrainaU, przysługuje prawo do:
- świadczeń rodzinnych, o których mowa w ustawie z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111 ze zm.);
- świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie z 11.2.2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2407 ze zm.), jeżeli zamieszkuje z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- świadczenia dobry start, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 187a ustawy z 9.6.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 447 ze zm.), jeżeli zamieszkuje z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- rodzinnego kapitału opiekuńczego, o którym mowa w ustawie z 17.11.2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym (Dz.U. z 2021 r. poz. 2270), jeżeli zamieszkuje z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, o którym mowa w art. 64c ust. 1 ustawy z 4.2.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 75 ze zm.), jeżeli zamieszkuje z dzieckiem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”.
W celu usprawnienia procedur jego nadawania w ustawie został przewidziany specjalny, odformalizowany tryb. Procedura przyznania numeru PESEL rozpoczyna się na wniosek, składany przez zainteresowanego w dowolnym urzędzie wykonawczym gminy. Wniosek zawiera katalog podstawowych danych. Nie ma obowiązku wykazania podstawy prawnej uzyskania numeru. Do wniosku należy dołączyć fotografię, której wykonanie może zapewnić odpowiedni organ gminy. Pobierane są także odciski palców.
Numer PESEL jest nadawany po ustaleniu tożsamości wnioskującego. Następuje ono na podstawie np. prawa jazdy, paszportu, dowodu osobistego lub Karty Polaka; w przypadku dzieci możliwe jest okazanie aktu urodzenia. W szczególnych przypadkach samo oświadczenie wnioskodawcy może skutkować nadaniem numeru PESEL. Wraz z nadaniem numeru PESEL Ukraińcy będą mogli uzyskać także profil zaufany. Ułatwi on ubieganie się o poszczególne świadczenia.
Przepisy ustawy umożliwiają uzyskanie zgody na pobyt czasowy. Jest ono udzielane jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji. Wniosek można składać po upływie 9 miesięcy od dnia przekroczenia polskiej granicy, jednak nie później niż po 18 miesiącach, licząc od 24.2.2022 r.
Numer PESEL
Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy z 24.9.2010 r. o ewidencji ludności (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 510 ze zm.) „numer PESEL jest to jedenastocyfrowy symbol numeryczny, jednoznacznie identyfikujący osobę fizyczną, zawierający datę urodzenia, numer porządkowy, oznaczenie płci oraz liczbę kontrolną, przy czym:
1) data urodzenia zawarta jest w pierwszych sześciu cyfrach w następującej kolejności: dwie ostatnie cyfry roku urodzenia, miesiąc urodzenia wraz z zakodowanym stuleciem urodzenia oraz dzień urodzenia;
2) stulecie urodzenia kodowane jest poprzez dodanie do liczby oznaczającej miesiąc urodzenia:
a) liczby 80 – w przypadku osób urodzonych w latach 1800-1899;
b) liczby 0 – w przypadku osób urodzonych w latach 1900-1999;
c) liczby 20 – w przypadku osób urodzonych w latach 2000-2099;
3) liczby oznaczające rok, miesiąc lub dzień, będące liczbami jednocyfrowymi, poprzedza się cyfrą „0”, z zastrzeżeniem zasady określonej w pkt 2;
4) numer porządkowy osoby zawarty jest w cyfrach od siódmej do dziesiątej, przy czym ostatnia cyfra numeru porządkowego zawiera oznaczenie płci: cyfrę parzystą (w tym „0”) dla kobiet, a cyfrę nieparzystą dla mężczyzn;
5) jedenasta cyfra numeru PESEL jest liczbą kontrolną umożliwiającą elektroniczną kontrolę poprawności nadanego numeru identyfikacyjnego”.
Numer PESEL nadaje minister właściwy do spraw informatyzacji: z urzędu lub na wniosek. Pierwsza sytuacja ma miejsce przy sporządzaniu przez urząd stanu cywilnego aktu urodzenia dziecka, które przyszło na świat na terytorium Polski. PESEL jest nadawany z urzędu dzieciom obywateli polskich, obywateli Unii Europejskiej i członków ich rodzin w związku z uzyskaniem przez nich prawa stałego pobytu, a także cudzoziemców, którzy uzyskali:
- prawo stałego pobytu lub zezwolenie na pobyt stały;
- zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej;
- status uchodźcy, ochronę uzupełniającą albo azyl;
- zgodę na pobyt tolerowany;
- ochronę czasową;
- zgodę na pobyt ze względów humanitarnych.
Numer PESEL może także zostać nadany na wniosek. Należy go złożyć w urzędzie gminy, który zameldował na pobyt czasowy. Jeśli wnioskujący nie posiada miejsca zameldowania, to wówczas formalności dokonuje w urzędzie gminy, na terenie którego znajduje się siedziba jego pracodawcy. Dla innych przypadków właściwy jest urząd dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy. Umotywowany wniosek składa wnioskujący lub jego przedstawiciel ustawowy. Dołącza dokumenty, które potwierdzają dane, np. akt stanu cywilnego, paszport. Podaje także podstawę prawną, z której wynika obowiązek posiadania numeru PESEL.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
