Zgodnie z art. 52zf ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.; dalej: PDOFizU oraz art. 38w ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800 ze zm.; dalej: PDOPrU), kosztem uzyskania przychodów mogą być koszty wytworzenia albo cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn a także koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, o ile:
- realizują na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy;
- zostaną przekazane w okresie od dnia 24.2.2022 r. do 31.12.2022 r.;
- nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne;
- zostaną przekazane organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057 ze zm., dalej: PożPubWolontU) lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy, jednostkom samorządu terytorialnego, Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, względnie podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego.
Ww. przepisy nie odnoszą się w swej treści do darowizn pieniężnych. Co więcej, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 14 PDOPrU oraz analogicznym art. 23 ust. 1 pkt 11 PDOFizU, nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju, z wyjątkiem wpłat na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej. Niedogodności podatkowe związane z tymi przepisami łagodzi częściowo możliwość pomniejszenia podstawy opodatkowania o odpowiednią kwotę darowizny. Nie większą jednak niż 10% dochodu (art. 18 ust. 1 pkt 2 PDOPrU) lub 6% dochodu (art. 26 ust. 1 pkt 9 PDOFizU), przy spełnieniu warunków określonych w tych przepisach.
Przykład z życia: darowizna pieniężna
Podatnik prowadzi działalność w branży produkcyjnej i zatrudnia ok. 100 pracowników. Podatnik postanowił zorganizować akcję wsparcia osób uciekających z terytorium Ukrainy w związku z toczącymi się tam działaniami wojennymi. Zachęca więc pracowników do przekazywania na swoją rzecz darowizn pieniężnych. Wprowadzając nawet możliwość potrącania odpowiednich kwot z wynagrodzenia netto pracowników.
Aby zachęcić do niesienia pomocy, podatnik zobowiązuje się do dołożenia do każdej darowizny przekazanej przez pracownika „drugie tyle” z własnych środków. Tak zebraną kwotę, podatnik przekaże na rzecz urzędu gminy, w którym zlokalizowana jest siedziba podatnika. Gmina przeznaczy zaś zebrane środki na remont budynku nieczynnego internatu szkoły zawodowej zlokalizowanej w gminie, w którym to budynku zakwaterowanie znajdą osoby przybywające z Ukrainy.
Pracownicy podatnika nie mają wielkiego manewru jeśli chodzi o skorzystanie z podatkowych preferencji. Nie ma tu mowy o żadnych kosztach uzyskania przychodu. Osoby uzyskujące dochody ze stosunku pracy mają je określone ryczałtowo. Art. 52zf PDOFizU ogranicza je zresztą jedynie do kosztu wytworzenia lub ceny nabycia rzeczy lub praw, względnie kosztów poniesionych z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Nie ma tam miejsca na darowizny pieniężne. Tym bardziej, że w tym wypadku są przekazywane na rzecz pracodawcy a nie odpowiedniej instytucji wskazanej w ww. przepisie. Z podobnych względów, pracownicy nie odliczą kwoty darowizny od dochodu zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 9 PDOFizU. Pracodawca nie spełnia bowiem przesłanek z PożPubWolontU.
Z punktu widzenia pracodawcy, sytuacja wygląda w opisywanym przypadku w zasadzie podobnie. Z podobnych bowiem względów, podatnik nie zaliczy kwoty przekazanej darowizny do KUP z uwagi na przepisy art. 38w PDOPrU. Tam również nie ma możliwości zaliczenia do KUP wydatków na darowiznę pieniężną. Co prawda środki będą przekazane na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Nie mieszczą się jednak w katalogu wsparcia określonym w ww. przepisie. Co więcej, może się okazać, że pobranie środków z wynagrodzeń pracowników może stanowić przysporzenie po stronie podatnika. A więc przychód, opodatkowany podatkiem CIT. Tu rozwiązaniem może być jednak skonstruowanie mechanizmu pomocowego tak, by podatnik jako pracodawca jedynie „przekazywał” środki pobrane od pracowników odpowiedniej instytucji. To znaczy, by działał jako pośrednik, przekazujący nie swoje środki. Takie podejście wyklucza oczywiście możliwość zaliczenia ich do KUP, ale to bez znaczenia, skoro takiej możliwości i tak nie ma.
Pracodawca nie odliczy też przekazanej darowizny (choćby w części finansowanej jedynie ze środków własnych) od dochodu zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 1 PDOPrU. Jednostki samorządu terytorialnego nie zostały wskazane w PożPubWolontU. Nie mieszczą się więc w dyspozycji tego przepisu. Tyle dobrego, że darowizna nie wywoła skutków na gruncie podatku VAT. Jej przekazanie nie stanowi bowiem żadnej czynności opodatkowanej tym podatkiem.
Sytuacja wyglądałaby inaczej, gdyby darowizna została przekazana przez podatnika na rzecz organizacji, o której mowa w art. 3 ust. 2 i 3 PożPubWolontU. Na cele określone w art. 4 PożPubWolontU. Co ważne, nie muszą to być literalnie cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy. Wystarczy, że zmieszczą się w szerokim katalogu wskazanym w tym przepisie. Inna sprawa, że znajdzie się tam m.in. pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą.
Podobna kwalifikacja mogłaby dotyczyć darowizn przekazywanych przez pracowników. Ważne jednak, by podatnik-pracodawca nie pobierał w pierwszej kolejności wpłat od pracowników na swoje konto. Odliczenie darowizny wymaga posiadania dowodu wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy. Rola pracodawcy powinna więc ograniczać się do wskazywania, na jakie konto ma być dokonana wpłata.
Oczywiście, podatnik – pracodawca może wspierać jednostkę samorządu terytorialnego np. poprzez przekazywanie określonych towarów (żywność, odzież, środki czystości, meble, materiały budowlane) albo usług (np. pracy własnej, np. świadcząc usługi remontowe). Wówczas nie skorzysta z odliczenia od dochodu. Ale zaliczy wydatki w KUP.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
