Dyrektywa work-life balance o urlopie opiekuńczym
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/ (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 188, s. 79; dalej: dyrektywa 2019/1158/UE) tzw. dyrektywą „work-life balance” przewiduje, że aby zapewnić mężczyznom i kobietom pełniącym obowiązki opiekuńcze większe możliwości pozostania na rynku pracy, każdy pracownik powinien mieć prawo do urlopu opiekuńczego wynoszącego pięć dni roboczych w roku.
We wstępie do dyrektywy 2019/1158/UE wskazano, że państwa członkowskie mogą zdecydować, że urlop opiekuńczy może być wykorzystywany w częściach obejmujących od jednego do kilku dni roboczych na konkretny przypadek. Ponadto zachęca się w dyrektywie 2019/1158/UE państwa członkowskie do rozszerzania prawa do urlopu opiekuńczego na opiekę nad innymi krewnymi, takimi jak dziadkowie i rodzeństwo. Przy czym zastrzeżono, że państwa członkowskie mogą wymagać uprzedniego przedstawienia zaświadczenia lekarskiego o potrzebie zapewnienia znacznej opieki lub wsparcia z poważnych powodów medycznych.
Zgodnie z art. 3 dyrektywy 2019/1158/UE poprzez urlop opiekuńczy należy rozumieć urlop dla pracowników, umożliwiający zapewnienie osobistej opieki lub wsparcia krewnemu lub osobie zamieszkującej z pracownikiem w tym samym gospodarstwie domowym, którzy wymagają znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Opiekunem jest natomiast jest w myśl dyrektywy 2019/1158/UE pracownik zapewniający osobistą opiekę lub wsparcie krewnemu lub osobie z nim zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, którzy wymagają znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Do kręgu krewnych, na których pracownik może uzyskać urlop opiekuńczy dyrektywa 2019/1158/UE zalicza syna, córkę, matkę, ojca, małżonka (małżonkę).
Artykuł 6 dyrektywy 2019/1158/UE wskazuje, że państwa członkowskie wprowadzą niezbędne środki w celu zapewnienia, aby każdy pracownik miał prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze pięciu dni roboczych w roku. Przy czym państwa członkowskie będą mogły określić dodatkowe szczegóły dotyczące zakresu i warunków urlopu opiekuńczego, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką.
Zmiany w polskim prawie pracy
Implementacja postanowień dyrektywy 2019/1158/UE będzie polegała na wprowadzeniu zmian w zakresie uprawnień związanych z wykonywaniem przez pracowników funkcji opiekuńczej, jednocześnie gwarantując ochronę przed nierównym traktowaniem w zatrudnieniu. Ustawodawca polski ma czas do 2.8.2022 r. na wdrożenie unijnych przepisów.
Zgodnie z Projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw z 15.2.2022 r. (druk UC118) do działu VII ustawy z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.; dalej: KP) po rozdziale I dodany zostanie rozdział Ia dotyczący urlopu opiekuńczego. W myśl proponowanej zmiany pracownikowi przysługiwać będzie urlop opiekuńczy w wymiarze do 5 dni w roku kalendarzowym w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymagać będzie znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Za członka rodziny w projekcie uznano syna, córkę, matkę, ojca oraz małżonka pracownika.
Urlopu opiekuńczy udzielany będzie w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
W celu uzyskania urlopu opiekuńczego, pracownik będzie musiał złożyć do pracodawcy wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej, w terminie 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. We wniosku pracownik będzie wskazywał:
- imię i nazwisko osoby, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych,
- przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika,
- w przypadku członka rodziny ‒ stopień pokrewieństwa z pracownikiem,
- w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny ‒ adres zamieszkania tej osoby.
Co istotne zgodnie z projektem zmian przepisów KP okres urlopu opiekuńczego będzie wliczał się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Pracownik nie zachowa za czas przebywania na urlopie opiekuńczym wynagrodzenia.
Pracownik przebywając na urlopie opiekuńczym będzie korzystał ze szczególnej ochrony swojego stosunku pracy, takiej jak pracownik przebywający na urlopach związanych z rodzicielstwem.
Najważniejsze rozwiązania przewidziane w projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw z 15.2.2022 r. (druk UC118) polegające na wprowadzeniu do KP urlopu opiekuńczego:
|
Prawo do urlopu opiekuńczego będzie uprawnieniem pracowniczym, co oznacza, że tylko pracownik, czyli osoba pozostająca w stosunku pracy, będzie mogła skorzystać z takiego rodzaju urlopu. Osoby wykonujące pracę w zatrudnieniu niepracowniczym, np. na podstawie umów cywilnoprawnych nie uzyskają prawa do urlopu opiekuńczego.
Projekt ustawy przewiduje, że uprawnienie do urlopu opiekuńczego uzyskają oprócz pracowników zatrudnionych na umowy o pracę, na podstawie przepisów KP, także inne szczególne grupy pracowników. Z urlopu opiekuńczego skorzystają m.in.: policjanci, strażacy, funkcjonariusze Straży Granicznej czy funkcjonariusze Krajowej Administracji Skarbowej.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
