Stan faktyczny
Aktywiści K.M., P.P. i G.W. zablokowali przejazd ciężarówki antyaborcyjnej z fotografiami martwych płodów na jednej z ulic K. Znajduje się przy niej siedziba kancelarii adwokata T.B. Gdy Straż Miejska legitymowała demonstrantów i wypisywała im mandaty, adwokat wyszedł ze swojej kancelarii i został poproszony przez uczestników protestu o udzielenie pomocy prawnej. Straż Miejska uznała interwencję adwokata za udział w zgromadzeniu i blokadzie jezdni. W konsekwencji zarówno aktywiści, jak i adwokat, zostali obwinieni o popełnienie wykroczenia, o którym mowa w art. 90 KW. Zgodnie z tym przepisem: „Kto tamuje lub utrudnia ruch na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, podlega karze grzywny do 500 zł lub karze nagany”. Prokuratura skierowała akt oskarżenia przeciwko obwinionym, a gdy SR w K. odmówił wszczęcia postępowania, Prokurator Generalny wniósł kasację. Po rozpoczęciu rozprawy w SN adwokat T.B. poinformował Sąd, że występuje jako obrońca pozostałych obwinionych. Wskazał też, że już kilka miesięcy wcześniej w odpowiedzi na kasację wniósł o wyłączenie jego sprawy do odrębnego postępowania.
Obrońca
Obrońcą w sprawie o wykroczenia może być adwokat lub radca prawny. Na mocy art. 24 § KPW do obrońcy obwinionego stosuje się odpowiednio przepisy art. 83-86 KPK. W praktyce jeden obrońca często podejmuje się obrony kilku oskarżonych w tym samym postępowaniu, jednak należy podkreślić, że obrońca może podejmować czynności procesowe jedynie na korzyść oskarżonego i nie może poświęcać interesu jednego oskarżonego dla osiągnięcia korzyści przez drugiego oskarżonego, nawet jeśli ten pierwszy wyraziłby na to zgodę (zob. wyrok SN z 14.9.2016 r., II KK 277/14, Legalis). Dlatego w art. 85 § 1 KPK ustawodawca zastrzegł, że obrońca może bronić kilku oskarżonych, tylko jeśli ich interesy nie pozostają w sprzeczności. Kolizja interesów oskarżonych, bronionych przez tego samego adwokata albo radcę prawnego ma miejsce wówczas, gdy dla obrony jednego z nich celowe byłoby dezawuowanie treści wyjaśnień innego oskarżonego, bo takie działanie podważałoby zaufanie tych oskarżonych do rzetelności obrony (zob. postanowienie SN z 14.10.2021 r., I KZ 35/21, Legalis; wyrok SN z 3.6.2002 r., II KKN 229/00, Legalis). Procesowa kolizja interesów oskarżonych musi być realna, rzeczywista, a nie jedynie pozorna czy potencjalna. Ustalenie istnienia sprzeczności interesów oskarżonych nieprzyznających się do popełnienia czynu oraz niepomawiających się wzajemnie musi być wynikiem szczegółowych i opartych w realiach sprawy rozważań sądu, uwzględniających m.in. zakres istniejących sprzeczności w wyjaśnieniach oskarżonych; sposób i fazę postępowania, w której doszło do ich powstania; okoliczności, do których sprzeczności te się donoszą i ich znaczenia, ale także ich możliwego wpływu na pogorszenie sytuacji oskarżonych w konkretnym procesie (zob. postanowienie SN z 13.3.2019 r., II KK 217/18, Legalis).
Stwierdzając sprzeczność, sąd wydaje postanowienie, zakreślając oskarżonym termin do ustanowienia innych obrońców. W wypadku obrony z urzędu sąd wyznacza innego obrońcę. Należy podkreślić, że w warunkach kolizji obrony wymagana jest zmiana obrońcy w stosunku do każdego z oskarżonych, których interesy pozostają w sprzeczności (wyrok SN z 13.12.2017 r., II KK 224/17, Legalis). Racją unormowania zawartego w art. 85 § 2 KPK jest wyłączenie możliwości kontynuacji obrony tych oskarżonych, co do których wystąpiła kolizja interesów oraz odsunięcie podejrzenia, że adwokat (radca prawny) mógłby wykorzystać dotychczas uzyskane informacje z naruszeniem interesów tego oskarżonego, którego nie broniłby w dalszym postępowaniu (zob. wyrok SN z 11.4.2018 r., II KK 390/17, Legalis; postanowienie SN z 2.6.2016 r., WZ 7/16, Legalis). Zaakceptowanie takiego stanu rzeczy przez sąd i niewydanie postanowienia w trybie art. 85 § 2 KPK stanowi naruszenie prawa do obrony, które co do zasady może mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia w sprawie. Ocena tego zagadnienia wymaga analizy materiału dowodowego w celu zbadania zakresu występujących sprzeczności oraz uwzględnienia fazy procesu, w której ona występuje (zob. postanowienie SN z 2.6.2016 r., WZ 7/16, Legalis; postanowienie SN z 15.2.2007 r., IV KK 244/06, Legalis).
Stanowisko SN
SN uznał, że brak jest przesłanek do uwzględnienia wniosku o wyłączenie sprawy adw. T.B. do odrębnego postępowania. Jednocześnie stwierdził, że nawet jeśli osoba obwiniona posiada uprawnienia adwokata, to nie może być obrońcą pozostałych obwinionych w tej samej sprawie. W konsekwencji trzy osoby obwinione zostały pozbawione prawa do obrony. SN odroczył rozprawę, aby wyznaczyć obrońców pozostałym trzem obwinionym. Na kolejnym posiedzeniu 7.6.2022 r. SN wydał postanowienie o uchyleniu zaskarżonego postanowienia i umorzeniu postępowania z uwagi na upływ okresu przedawnienia karalności wykroczeń. Zgodnie z art. 45 KW karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu.
Dla promocji typu treści:
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
