Podstawa przypisania określonego wykroczenia

Opis stanu faktycznego

H.L. został obwiniony o to, że:

1. 23.4.2020 r. o godzinie 11:00 w miejscowości G. przy ul. H. 101 naruszył przepisy prawa dotyczące obowiązku kwarantanny w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z 31.3.2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 566; dalej: OgrEpidemiiR20(1)), tj. o wykroczenie z art. 54 KW;
2. 23.4.2020 r. o godzinie 11:00 w miejscowości G. przy ul H. 101 naruszył przepisy prawa dotyczące nieprzestrzegania nakazów i zakazów przez chorego lub nosiciela choroby zakaźnej w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z 15.4.2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 673; dalej: ZmOgrEpidemiiR(3)), tj. o wykroczenie z art. 116 § 1 KW.

Wyrokiem SR w G. z 7.12.2020 r., II W 1016/20, Legalis obwiniony H.L.:

1. został uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 54 KW;
2. uznany za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu w pkt. 2) wniosku o ukaranie, tj. wykroczenia z art. 116 § 1 pkt 1 KW, i ukarany karą 200 zł grzywny.

Orzeczenie to nie zostało zaskarżone przez żadną ze stron i uprawomocniło się 15.12.2020 r. Kasację od powyższego wyroku na korzyść obwinionego wniósł RPO. Zaskarżył powołane orzeczenie w całości, zarzucając rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa materialnego, to jest art. 116 § 1 KW, przez jego niewłaściwe zastosowanie w sytuacji, gdy czyn przypisany ukaranemu nie wyczerpywał znamion tego wykroczenia. RPO wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku SR w G. i uniewinnienie H.L. od popełnienia przypisanego mu wykroczenia. Po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez RPO na korzyść ukaranego SN uchylił pkt 2 zaskarżonego wyroku i uniewinnił H.L. od przypisanego mu wykroczenia z art. 116 § 1 pkt. 1 KW.

Uzasadnienie SN

Zdaniem SN kasacja RPO okazała się oczywiście zasadna, co umożliwiło jej rozpoznanie na posiedzeniu bez udziału stron na podstawie art. 535 § 5 KPK. Wprawdzie błędnie określono w niej zakres zaskarżenia (kasacja na korzyść nie mogła przecież dotyczyć pkt. 1) zaskarżonego wyroku, w którym uniewinniono H.L. od zarzutu popełnienia wykroczenia z art. 54 KW), a tym samym skutkować uchyleniem całego wyroku, trafnie wszelako wskazano w jej petitum na rażące naruszenie przepisu prawa materialnego w zakresie czynu przypisanego obwinionemu w pkt. 2) kwestionowanego orzeczenia. W brzmieniu obowiązującym w czasie popełnienia czynu przepis art. 116 § 1 KW penalizował umyślne nieprzestrzeganie nakazów lub zakazów, zawartych w przepisach o zapobieganiu chorobom zakaźnym lub o ich zwalczaniu przez osobę:

1. chorą na gruźlicę, chorobę weneryczną lub inną chorobę zakaźną albo podejrzaną o tę chorobę,
2. stykającą się z chorym na chorobę określoną w punkcie 1) lub z podejrzaną o to, że jest chora na gruźlicę lub inną chorobę zakaźną,
3. będącą nosicielem zarazków choroby określonej w punkcie 1) lub podejrzaną o nosicielstwo.

Określona w treści art. 116 § 1 pkt. 1 KW norma prawna ma charakter blankietowy, co prowadzi do wniosku, że dla przypisania popełniania wykroczenia wskazanego w wyżej wymienionym przepisie konieczne jest w rozstrzygnięciu Sądu dokładne zredagowanie jego opisu, zawierającego wszystkiego znamiona wykroczenia, dotyczącego nieprzestrzegania zarządzeń leczniczych.

Analiza akt przedmiotowej sprawy nie pozostawia wątpliwości, że SR w G. ograniczył się jedynie do uznania, że obwiniony H.L. popełnił wykroczenie z art. 116 § 1 pkt. 1 KW. Sąd nie dokonał jednak ustaleń faktycznych w zakresie konkretnej postaci, w jakiej wyżej wymieniony miałby dopuścić się tego wykroczenia, to jest jako chory, nosiciel choroby zakaźnej, czy też podejrzany o zakażenie. Definicje tych pojęć określone zostały w art. 2 ustawy z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2026). Z opisu czynu sformułowanego we wniosku o ukaranie i w całości zaaprobowanego przez Sąd meriti nie wynika, w jaki sposób nastąpiło popełnienie analizowanego wykroczenia, chociaż jego kwalifikacja prawna mogłaby sugerować, że chodzi o osobę chorą na gruźlicę, chorobę weneryczną lub inną chorobę zakaźną albo podejrzaną o tę chorobę.

Tymczasem należy zwrócić uwagę, że jedyna informacja o powodzie objęcia zakazami lub nakazami ukaranego H.L. została zawarta w notatce urzędowej funkcjonariusza Policji, w której wskazano, że żona wymienionego wróciła z zagranicy i odbywała kwarantannę. To z kolei mogło wskazywać na drugą lub trzecią z postaci wykroczenia, o którym mowa w art. 116 KW (osoba stykająca się z chorym na chorobę określoną w art. 116 § 1 pkt. 1 KW lub z podejrzanym o to, że jest chory na gruźlicę lub inną chorobę zakaźną – art. 116 § 1 pkt 2 KW; albo będąca nosicielem choroby określonej w art. 116 § 1 pkt. 1 KW lub podejrzaną o nosicielstwo – art. 116 § 1 pkt 3 KW). Jest to jednak wyłącznie domniemanie, gdyż nie wynika ono wprost z opisu czynu zawartego w zaskarżonym wyroku, a to ma w tym wypadku decydujące znaczenie.

Obecnie wyjaśnienie wskazanych wątpliwości nie jest już możliwe, bowiem wymagałoby to dokonywania kolejnych, nowych ustaleń faktycznych, co jest sprzeczne z zasadą niepogarszania sytuacji obwinionego. Mając na względzie powyższe, należało skonstatować, że opis czynu w analizowanej sprawie, przyjęty we wniosku o ukaranie, a następnie nieprawidłowo zaaprobowany przez SR, uniemożliwia dokładne stwierdzenie, w jaki sposób ukarany H.L. dopuścił się zarzucanego mu wykroczenia: Czy naruszył prawo, będąc chorym lub nosicielem choroby zakaźnej (co w żaden sposób nie wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego), czy też nie przestrzegał kwarantanny. Takie postąpienie Sądu procedującego w niniejszej sprawie naruszyło zasadę nullum crimen sine lege, z której wynika obowiązek dokładnego określenia znamion przypisanego typu wykroczenia oraz udowodnienia realizacji tych znamion (vide na gruncie analogicznego stanu faktycznego wyrok SN z 27.1.2022 r., III KK 522/21). Jednocześnie, mając na względzie treść zakazu reformationis in peius, w przedmiotowej sprawie nie będzie możliwe ponowne procedowanie celem konwalidowania uchybienia stwierdzonego w wyroku SR. Co więcej nie byłoby to możliwe również z uwagi na standardy konstytucyjne, chociaż RPO nie podniósł tej kwestii w swojej kasacji.

ZmOgrEpidemiiR(3), stanowiące podstawę do zdekodowania normy nakazującej obywatelowi poddanie się kwarantannie po przekroczeniu granicy Rzeczypospolitej Polskiej, a tym bardziej osobie, co do której zastosowano kwarantannę jako domownikowi obywatela przekraczającego granicę Rzeczypospolitej Polskiej poddanego kwarantannie, zostało wydane z naruszeniem zasad określonych w art. 52 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 1 i 3 Konstytucji RP. Oznacza to, iż nie mogło ono tworzyć podstawy prawnej do wypełnienia blankietu normy sankcjonowanej art. 116 § 1 pkt. 1-3 KW i prowadzić do ukarania na podstawie tego przepisu. Nie da się bowiem zrekonstruować normy nakazującej poddanie się kwarantannie z określonych regulacji w sposób nienaruszający standardów konstytucyjnych. Konsekwencją powyższego było uniewinnienie H.L. od popełnienia czynu przypisanego mu w pkt. 2) zaskarżonego wyroku i obciążenie Skarbu Państwa kosztami procesu również w tej.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →