20 Pierwsze upadłości osób fizycznych
Uchwalona w 2008 r. ustawa, pomimo, iż była długo oczekiwaną reformą, w rzeczywistości nie osiągnęła płomiennego sukcesu i aprobaty w oczach jej beneficjentów. W głównej mierze przypisuje się to jej zapisom, które poprzez wprowadzenie rygorystycznych, a tym samym trudnych do spełnienia przesłanek ogłoszenia upadłości, skutkowały praktycznym brakiem możliwości oddłużenia. Oprócz konieczności wykazania przez Upadłego możliwości spłaty kosztów postępowania wymagane było wykazanie, że niewypłacalność dłużnika powstała na skutek wyjątkowych i niezależnych okoliczności. Powyższe doskonale odzwierciedlają dane statystyczne. Pierwszy bowiem rok obowiązywania ustawy skutkował 985 złożonymi wnioskami o ogłoszenie upadłości. Jednakże już w następnych latach odnotowano ustawiczny spadek zgłoszonych wniosków, wynoszący w 2013 roku najniższą liczbę 274. Nie sposób natomiast uwzględnić rosnącej, mimo tego nadal znikomej w kontekście całości, liczby ogłaszanych upadłości. Zaczynając od 10 w 2009 r., a cztery lat później, skończywszy na 28, co wskazuje na lekki wzrost.
Wpływ zamian dokonanych w latach 2014-2016
Nie ulega najmniejszej wątpliwości, iż nadrzędnym celem prawa jest skuteczne regulowanie życia społecznego, jednocześnie uwzględniając, aby jego stanowienie było bezpośrednią reakcją na potrzeby uczestników obrotu. Zapewne powyższe, ze ścisłym połączeniem świadomości braku oczekiwanej skuteczności oraz efektywności regulacji tyczących się upadłości konsumenckiej, stanowiło o konieczności podjęcia przez ustawodawcę zmian w powyższym zakresie. Nowelizacje ustaw uchwalone na przestrzeni lat 2014-2016, w znacznym zakresie zrewolucjonizowały procedurę upadłościową osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Samo już spojrzenie i porównanie liczby ogłoszeń upadłości w 2015 r. – 2112, z latami ubiegłymi, stanowi najlepszą rekomendację oraz potwierdzenie zasadności ich dokonania. Jednakowoż, ku zaskoczeniu, wzrost ten nie miał charakteru incydentalnego. W przyszłych okresach liczba ta wręcz lawinowo wzrastała. W roku 2016 było to 4434, zaś w następnych latach, kolejno, 5535, 6570, kończąc na 2019 r. z wynikiem 7944 ogłoszonych upadłości. Jest to rzeczywiste odzwierciedlenie faktu, iż odstąpienie od nadmiernego rygoryzmu oraz formalizmu postępowania upadłościowego, przy jednoczesnej liberalizacji przepisów zyskało poklask pośród osób zainteresowanych oddłużeniem. Wśród poczynionych zmian przywołać należy jedne z najwznioślejszych, do których można zaliczyć chociażby zmianę w przesłankach negatywnych ogłoszenia upadłości, w postaci ich indywidualizacji, braku konieczności posiadania wielu wierzycieli, czy opracowania nowej definicji niewypłacalności. Nie sposób w kontekście powyższego także pominąć reformy zasadniczego celu postępowania, którym stało się oddłużenie upadłego. Wszystko to łącznie spełnione dało satysfakcjonujący efekt.
Kolejne lata
Zmiany wprowadzone ustawą z 30.8.2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1802), która weszła w życie 24.3.2020 r. bez cienia wątpliwości przełożyły się na liczbę ogłoszonych upadłości, która jedynie w samym czerwcu 2020 r. wyniosła, bagatela, 1116. Determinantami powyższego były doniosłe zmiany w akcie prawnym, na czele z uchyleniem art. 4914 PrUpad zawierającym katalog przesłanek negatywnych ogłoszenia upadłości. Półrocze zakończone z wynikiem 3996 postanowień w przedmiocie powyższego należy ocenić, jako niezwykle zaskakujący oraz optymistyczny wynik.
Dane dotyczące konsumentów
Wartym zwrócenia uwagi w kontekście statystyk związanych z upadłością konsumencką są również dane dotyczące podmiotów bezpośrednio nią zainteresowanych. Zdecydowaną większością, bo oscylującą w granicach 24% są osoby w wieku 40-49 lat. Większość spośród nich stanowią rokrocznie kobiety, choć porównując rok 2015, kiedy stanowiły one 57,29% wszystkich upadłych, do 2019, w którym ich udział wyniósł 56,73%, można zauważyć minimalną tendencję spadkową. Wyraźnie również widać prym województwa mazowieckiego, jako obszaru, z którego pochodzi najwięcej wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. W 2015 r. liczba ta stanowiła 25,90% wszystkich zgłoszonych w danym roku wniosków, przy jednocześnie postępującym rokrocznym spadku, bowiem w 2019 r. udział ten wynosił już 19,91%.
Podsumowanie
Patrząc z perspektywy niespełna 12 lat od uchwalenia pierwotnej wersji ustawy regulującej problematykę upadłości konsumenckiej można prima facie zauważyć, iż przedmiotowa materia ewoluowała, diametralnie zmieniając swoje złożenia, jak również dając konsumentom nadzieję na upragniony nowy start. Pomimo faktu, iż stale rosnąca liczba wniosków o ogłoszenie upadłości może być swoistego rodzaju rekomendacją dla przepisów ustawy upadłościowej, a także wyrazem zwiększenia się świadomości prawnej społeczeństwa, jednakowoż może ona również świadczyć o niskiej wiedzy ekonomicznej konsumentów oraz braku rozwagi w zadłużaniu się, które łącznie są częściami składowymi ich aktualnej sytuacji.
