Rozmiar szkody w dacie czynu jako okoliczność decydująca o kwalifikacji prawnej czynu

Opis stanu faktycznego

Sąd Rejonowy w S wyrokiem z 3.4.2023 r., II K 468/20, uznał S.K. za winną sześciu przestępstw w tym w pkt 9. części dyspozytywnej wyroku za winną tego, że 9.5.2019 r. w m. K. (…), dokonała uszkodzenia mienia w postaci telefonu komórkowego marki S. w ten sposób, że umyślnie wytrąciła go z ręki M.K. i wskutek upadku doznał on pęknięcia obudowy oraz zakłóceń w prawidłowym funkcjonowaniu, gdzie wartość powstałych uszkodzeń wyniosła 730 zł na szkodę M.K., tj. popełnienia czynu wyczerpującego dyspozycję z art. 288 § 1 KK i za to na wymierzył jej karę jednostkową 6 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym.

Po połączeniu kar orzeczonych za poszczególne przestępstwa, Sąd wymierzył oskarżonej karę łączną roku i 8 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cel społeczny w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym.

Wyrok został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z 1.3.2024, V Ka 515/23.

Kasację wniósł Prokurator Generalny, zaskarżając wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia zawartego w jego pkt I – w zakresie utrzymania w mocy orzeczenia zawartego w pkt 9. części dyspozytywnej wyroku Sądu Rejonowego w S., dotyczącego skazania za czyn z art. 288 § 1 KK – na korzyść S.K, zarzucając naruszenie przepisów prawa karnego procesowego, a mianowicie art. 433 § 1 KPK w zw. z art. 440 KPK.

Autor kasacji wniósł o uchylenie pkt I wyroku Sądu Okręgowego w P. w części utrzymującej w mocy rozstrzygnięcie zawarte w pkt 9 części dyspozytywnej wyroku Sądu Rejonowego w S. a także wyroku Sądu Rejonowego w S. w części, w której skazano S.K. za przestępstwo z art. 288 § 1 KK i wymierzono jej za to karę jednostkową, która następnie weszła w skład kary łącznej i na podstawie art. 5 § 1 pkt 8 KPW umorzenie postępowania.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego, uchylił zaskarżony wyrok w części braku orzeczenia o uchyleniu rozstrzygnięcia zawartego w pkt 9. wyroku Sądu Rejonowego w S., a także wyrok tego Sądu w części, w której skazano S.K. za przestępstwo z art. 288 § 1 KK i na podstawie art. 5 § 1 pkt 8 KPW umorzył postępowanie w tym zakresie.

Uzasadnienie SN

Kasacja, jest oczywiście zasadna, gdy podnosi rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przez Sąd Okręgowy w P określonych przepisów postępowania, w związku z tym została uwzględniona na posiedzeniu bez udziału stron – w oparciu o przepis art. 535 § 5 KPK.

W kasacji trafnie wskazano, że rozpoznając sprawę S.K., Sąd Okręgowy w P. rażąco naruszył art. 433 § 1 KPK w zw. z art. 440 KPK, co miało istotny wpływ na treść wyroku. Pierwszy z wymienionych przepisów nakazuje sądowi odwoławczemu rozpoznać sprawę w szerszym zakresie niż wyznaczony granicami zaskarżenia i zarzutami podniesionymi w środku odwoławczym m.in. w wypadku wskazanym w art. 440 KPK Ten zaś przepis stanowi, że jeżeli utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe, podlega ono niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów zmianie na korzyść oskarżonego albo w sytuacji określonej w art. 437 § 2 KPK uchyleniu. Rozpatrując realia procesowe sprawy należy uznać, że chociaż obrońca S.K. w apelacji nie kwestionował skazania jej za czyn z art. 288 § 1 KK, to Sąd Okręgowy powinien dostrzec rażącą niesprawiedliwość tego skazania i w związku z tym konieczność ingerencji w tę część wyroku Sądu meriti. W pierwszej kolejności Sąd ad quem powinien zauważyć, że opis wspomnianego czynu zawiera stwierdzenie, iż „wartość powstałych uszkodzeń wyniosła 730 zł”, co nakazuje uwzględnić zmianę stanu prawnego wynikającą z ustawy z 7.7.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 2600). Na mocy art. 4 pkt 8 tej ustawy, przepis art. 124 § 1 KW otrzymał brzmienie: „Kto cudzą rzecz umyślnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, jeżeli szkoda nie przekracza 800 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny”. Wcześniej wysokością graniczną szkody, oddzielającą wykroczenie z art. 124 § 1 KW od występku z art. 288 § 1 KK, było 500 zł. która zgodnie z jej art. 33 – ustawa zmieniająca weszła w życie 1.10.2023 r., zatem o ile orzekający 3.4.2023 r. Sąd I instancji mógł przypisać S.K. występek z art. 288 § 1 KK, o ile nie zachodziłaby ku temu przeszkoda procesowa, to orzekający 1.3.2024 r. Sąd odwoławczy nie powinien pozostawić tego skazania bez reakcji, która w pierwszej kolejności powinna polegać na stwierdzeniu, że czyn polegający na uszkodzeniu 9.5.2019 r. telefonu komórkowego na szkodę M.K. stanowi wykroczenie z art. 124 § 1 KW. Decyduje bowiem rozmiar szkody wskazany ustawą obowiązującą w dacie orzekania przez sąd, a nie w dacie zachowania sprawcy. Nie powinno to jednak prowadzić do ukarania S.K. za wspomniane wykroczenie, bowiem istniała ku temu przeszkoda procesowa dwojakiej natury. Zgodnie z art. 45 § 1 KW karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, a jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu. Biorąc pod uwagę, że przedmiotowy czyn został popełniony 9.5.2019 r., w dacie wyrokowania przez Sąd Okręgowy upłynął już najdłuższy możliwy 3-letni okres przedawnienia wykroczenia, co normalnie powinno skutkować umorzeniem postępowania. W niniejszej sprawie sytuacja nie był jednak typowa, bowiem postanowieniem 24.12.2019 r. wyłączono z akt postępowania przygotowawczego prowadzonego w sprawie przeciwko S.K. materiały dotyczące „dokonania w dniu 9.5.2019 roku w K, powiat s., województwa (…), uszkodzenia mienia w postaci telefonu komórkowego m-ki S., w ten sposób, że umyślnie wytrąciła go z ręki M.K. i wskutek upadku doznał on pęknięcia obudowy oraz zakłóceń w prawidłowym funkcjonowaniu, gdzie wartość powstałych uszkodzeń wyniosła 500 zł na szkodę M.K. , tj. o czyn z art. 124 § 1 KW”, w celu przeprowadzenia odrębnego postępowania o wykroczenie (t. II, k. 271). Sąd Rejonowy w S po wpłynięciu wniosku Policji o ukaranie S.K. za to wykroczenie, w dniu 27.2. 2020 r. wydał wyrok nakazowy, II W 54/20, mocą którego uznał S.K. za winną popełnienia na szkodę M.K. zarzucanego jej wykroczenia i na podstawie art. 124 § 1 KW skazał ją i wymierzył obwinionej karę grzywny w wysokości 500 zł (k. 51 akt sprawy II W 54/20). Wspomniany wyrok uprawomocnił się 24.3.2020 r. Następnie w okresie od 23.7. do 2.8.2020 r. na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w S. z 18.6.2020 r., II Ko 412/20, S.K. odbyła zastępczą karę aresztu, na którą została zamieniona kara grzywny.

Porównanie opisów czynów przypisanych S.K. wyrokami Sądu Rejonowego w S. z 27.2.2020 r. w sprawie o sygn. II W 54/20 oraz z 3.4.2023 r. w sprawie, II K 468/20, nie pozostawia wątpliwości, iż ich przedmiotem było to samo zdarzenie historyczne – uszkodzenie przez S.K. w dniu 9.5.2019 r. w K tego samego telefonu komórkowego na szkodę M.K. i nie zmienia tej oceny różnica w ustaleniu wysokości szkody (500 zł i 730 zł).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy w P w oparciu powinien – jak to wskazano w kasacji – ustalić, że przypisany S.K. w pkt 9. wyroku Sądu meriti występek z art. 288 § 1 KK stanowi wykroczenie z art. 124 § 1 KW, co do którego zapadło już prawomocne rozstrzygnięcie i umorzyć w tej części postępowanie z uwagi na wystąpienie ujemnej przesłanki procesowej w postaci powagi rzeczy osądzonej (art. 104 § 1 pkt 7 w zw. z art. 5 § 1 pkt 8 KPW), która wyprzedza wspomnianą wcześniej ujemną przesłankę w postaci przedawnienia orzekania (art. 5 § 1 pkt 4 KPK).

Komentarz

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →