Wymóg odpowiedniego podpisania pełnomocnictwa przekazywanego drogą elektroniczną

Z uzasadnienia WSA w Warszawie

Zaskarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odrzucił skargę spółki G. S.K.A. w P. (dalej: Skarżąca), w uzasadnieniu wskazując, że pełnomocnik Skarżącej został wezwany, w terminie 7 dni, pod rygorem odrzucenia skargi, do nadesłania pełnomocnictwa podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym. W wezwaniu wskazano, że nadesłane do Sądu, przy piśmie z 4.9.2019 r. wniesionym w formie dokumentu elektronicznego, pełnomocnictwo nie zostało opatrzone podpisem elektronicznym. Takim podpisem podpisane zostało jedynie pismo przewodnie, w którego załączeniu nie wymieniono pełnomocnictwa, co nie spełnia wymagań z art. 46 § 2b ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2325, dalej: PostAdmU). Powyższe wezwanie zostało doręczone pełnomocnikowi Skarżącej 20.11.2019 r. Nie usunął on jednak braku formalnego skargi poprzez nadesłanie pełnomocnictwa podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, w związku z czym Sąd postanowił o odrzuceniu skargi.

Zażalenie Spółki

Na powyższe postanowienie Spółka wniosła zażalenie, zarzucając naruszenie art. 58 § 1 pkt 3 PostAdmU w zw. z art. 168 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1325) poprzez niewłaściwe zastosowanie, polegające na bezzasadnym odrzuceniu skargi, mimo złożenia przez Spółkę kompletu dokumentów, w tym pełnomocnictwa uprawniającego do reprezentowania strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym, podpisanych kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Pełnomocnik Spółki wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości, zaś w uzasadnieniu wskazał, że skarga wraz ze wszystkimi załącznikami (odpis, pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej, odpis z KRS) została zapisana w jednym pliku, który następnie jako całość został podpisany kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Pełnomocnik zauważył, że aby w ogóle możliwe było nadanie pisma za pomocą środków elektronicznych, w tym platformy ePUAP, konieczne jest podpisanie dokumentu, co może on udowodnić przy pomocy UPP.

Z uzasadnienia NSA

NSA uznał, że zażalenie zasługiwało na uwzględnienie, a odrzucenie skargi było błędne.

W pierwszej kolejności NSA przywołał pogląd zaprezentowany w postanowieniu NSA z 16.6.2002 r. (II OZ 275/20, CBOSA), zgodnie z którym „stanowisko (…), że elektroniczne podpisanie pisma głównego sporządzonego w formularzu platformy e-PUAP skutkuje podpisaniem jedynie tekstu tego pisma, a nie skutkuje podpisaniem załączonych do niego plików jest błędne. Zaprzecza mu nie tylko treść dokumentu elektronicznego (…), treść UPP, ale też oficjalne zasady funkcjonowania (instrukcje i podręczniki dla platformy e-PUAP) i podpisywania pism w platformie e-PUAP oraz mechanizmy wizualizacji dla użytkowania platformy e-PUAP”. Innymi słowy NSA opowiedział się za stanowiskiem, że elektroniczne podpisanie pisma głównego sporządzonego w formularzu platformy e-PUAP skutkuje podpisaniem tekstu tego pisma oraz załączonych do niego plików.

Dla uzasadnienia powyższego NSA zauważył, że w dokumencie pomocy zamieszczonym na stronie internetowej www.epuap.gov.pl (w zakładce: Pomoc > Instrukcje i podręczniki > Załatwianie sprawy), w punkcie 3. „Wypełnienie i wysyłanie wniosku”, w kilku krokach opisana została droga do prawidłowego sporządzenia, podpisania i wysłania pisma za pośrednictwem platformy e-PUAP. W Kroku 3 dotyczącym wprost przedmiotu niniejszej sprawy wskazuje się, że: „Z rozwijanej listy użytkownik może wybrać Rodzaj pisma [5], jakie chce złożyć do urzędu. Może to być wniosek, skarga, oświadczenie etc. Następnie wypełnia pola wymagane, tj.: Tytuł pisma [6] oraz uzupełnia jego Treść [7]. Użytkownik może również pobrać załączniki z dysku i wysłać je wraz z wypełnionym formularzem do urzędu. Jeśli chce dodać załącznik klika na symbol zielonego plusa [8], następnie wybiera ścieżkę do miejsca, w którym umieszczony jest wybrany plik a na końcu wpisuje Opis załącznika”. Na końcu opisu Kroku 3 (w ramce z wykrzyknikiem) umieszczono następującą informację i zasadę: „Aby dokument miał moc prawną powinien być podpisany przed wysłaniem. Jest to sytuacja analogiczna jak w przypadku korespondencji drogą tradycyjną – na wnioskach, które składamy w urzędach osobiście, również składamy podpisy. Podpis odnosi się do całej treści formularza wraz z załączonymi do niego plikami”. Ta reguła została powtórzona także w zakładce: Pomoc > Instrukcje i podręczniki > Zakładanie konta użytkownika i załatwianie sprawy, w punkcie „Jak wysłać pismo”.

Przedstawiony powyższej sposób wnoszenia dokumentu elektronicznego i składania podpisu przez platformę e-PUAP jest również – jak podkreślił NSA – zgodny z PostAdmU. W art. 12b § 1 i § 2 PostAdmU mowa jest bowiem o wnoszeniu do sądu administracyjnego dokumentów elektronicznych, a warunek formy pisemnej uważa się za zachowany, jeżeli dokument elektroniczny został podpisany w sposób, o którym mowa w art. 46 § 2a. Natomiast art. 46 § 2a PostAdmU odnosi się wyłącznie do pism stron wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego. Tak więc podpisanie wymaganym podpisem dokumentu elektronicznego wnoszonego przez platformę e-PUAP, wewnątrz którego przekazywane są inne dokumenty, np. załączniki, skutkuje podpisaniem całego dokumentu elektronicznego, tj. treści formularza wraz z załączonymi do niego plikami. Wykładni tej nie przeczy również treść art. 46 § 2b PostAdmU, zgodnie z którym zasady podpisywania przewidziane w § 2a dotyczą także załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego. Z przepisu tego wynika bowiem jedynie, że jeżeli strona chce wnieść do sądu załącznik w formie odrębnego dokumentu elektronicznego to ten dokument powinien być również podpisany przez stronę albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Istotne jest zatem odpowiednie podpisanie przekazywanego dokumentu elektronicznego. Formalistyczna wykładnia art. 46 § 2b PostAdmU, co do wymogu podpisania podpisem elektronicznym odrębnie każdego dokumentu (pliku) w przesyłanym jednym dokumencie elektronicznym przeczy celowi wprowadzenia informatyzacji postępowania sądowoadministracyjnego oraz oficjalnym zasadom funkcjonowania i podpisywania pism w platformie e-PUAP.

Pełnomocnictwo podpisane kwalifikowanym podpisem elektronicznym

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy, NSA wskazał, że Skarżący przesłał za pośrednictwem platformy e-PUAP jeden dokument elektroniczny zawierający pismo przewodnie i załączone do niego pliki, który został podpisany kwalifikowanym podpisem elektronicznym. W związku z tym niezasadne było wzywanie Skarżącego do usunięcia braku formalnego poprzez nadesłanie pełnomocnictwa podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, skoro takie znajdowało się już w aktach. Spornego braku Sąd I instancji dopatruje się w tym, że załącznik zawierający pełnomocnictwo nie jest wymieniony z nazwy w załączonych plikach. Jednakże niewątpliwie znajduje się on w aktach sprawy, które Sąd założył po wpłynięciu skargi (podobnie jak odpis KRS Spółki, który też nie był wymieniony z nazwy jako osobny załącznik). Jeżeli zatem pełnomocnictwo zostało przesłane razem ze skargą prawidłowo podpisanym pismem, to sam fakt niewymienienia pełnomocnictwa w spisie załączników nie powoduje braku formalnego skargi wymagającego uzupełnienia pod rygorem odrzucenia. Skoro pełnomocnictwo Sąd I instancji sam do akt dołączył razem ze skargą i resztą dokumentów, to taka wykładnia jest dla Strony krzywdząca i prowadzi do niedopuszczalnego ograniczenia prawa do sądu.

Z powyższych względów, NSA – na podstawie art. 185 § 1 w zw. z art. 197 § 1 i 2 PostAdmU uchylił zaskarżone postanowienie.