Zgodnie z art. 107 ust. 1 ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1542; dalej: AkcyzU), podmiot, który nabył prawo rozporządzania jak właściciel samochodem osobowym niezarejestrowanym wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, od którego akcyza została zapłacona na terytorium kraju, dokonujący dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego, lub jeżeli w jego imieniu ta dostawa albo eksport są realizowane, ma prawo do zwrotu akcyzy na wniosek złożony właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie roku od dnia dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu osobowego.
Przyczyną nowelizacji są wnioski wynikające z wyroku TSUE z 17.5.2023 r., C-105/22, Legalis. W swoim uzasadnieniu TSUE odróżnił tam rejestrację czasową pojazdu z urzędu stanowiącą część zwykłego procesu rejestracji, od rejestracji czasowej dokonanej na wniosek właściciela samochodu w celu umożliwienia wywozu pojazdu za granicę.
Na czym polega zmiana?
Zgodnie z nowymi przepisami, prawo do zwrotu akcyzy przysługuje również w przypadku dokonania WDT lub eksportu samochodu osobowego wcześniej czasowo zarejestrowanego na terytorium kraju w celu umożliwienia jego wywozu za granicę zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, od którego akcyza została zapłacona na terytorium kraju. Zasady dotyczące zwrotu akcyzy stosowane będą więc odpowiednio do samochodu osobowego: zarejestrowanego czasowo na terytorium kraju w celu umożliwienia jego wywozu za granicę zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, od którego nastąpił zwrot akcyzy oraz zarejestrowanego profesjonalnie na terytorium kraju w celu wykonywania jazd testowych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, od którego nastąpił zwrot akcyzy albo który został zwolniony od akcyzy.
Ustawodawca przewiduje także brak prawa do zwrotu akcyzy w sytuacji, gdy samochód zostanie ponownie zarejestrowany na terytorium kraju w ciągu roku od dokonania dostawy wewnątrzwspólnotowej lub eksportu. Chodzi o unikanie sytuacji pozornych, tj. czasowego wywozu tylko po to aby odzyskać zapłaconą akcyzę. Wygląda więc na to, że spory podatników z organami podatkowymi o zwrot akcyzy odejdą już w niepamięć. Podobnie rozstrzygały już zresztą sądy administracyjne (np. NSA w wyroku z 26.10.2023 r., I FSK 299/21, Legalis).
Samochody wykorzystywane do prac rozwojowych i badań naukowych
Zgodnie z art. 110b AkcyzU, zwolnione od akcyzy są być samochody osobowe zarejestrowane profesjonalnie na terytorium kraju w celu wykonywania jazd testowych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym. Zastosowanie zwolnienia zależy od spełnienia kilku warunków. Pierwszy to wykonywanie jazd testowych samochodem osobowym z wypełnionym profesjonalnym dowodem rejestracyjnym i z wykorzystaniem profesjonalnych tablic rejestracyjnych. Drugi to przeznaczenie samochodu osobowego do badań naukowych lub prac rozwojowych w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej przez okres ważności decyzji o profesjonalnej rejestracji pojazdów, nie dłużej jednak niż przez okres 18 miesięcy, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego. Trzeci to wpisanie samochodu osobowego do wykazu pojazdów z wykorzystaniem profesjonalnego dowodu rejestracyjnego. Po czwarte wreszcie, nastąpi wywóz samochodu z terytorium kraju, wycofanie samochodu osobowego z eksploatacji i uzyskanie zaświadczenia o jego demontażu albo zwrot samochodu osobowego producentowi samochodu osobowego lub jego upoważnionemu przedstawicielowi – w terminie 14 dni od dnia upływu okresu wskazanego w drugim warunku powyżej. Trzeba w tym zakresie złożyć organowi podatkowemu stosowne zaświadczenie.
W przypadku naruszenia warunków zwolnienia, podmiot zobowiązany jest do zapłacenia akcyzy, której wysokość określa się według stanu z dnia powstania obowiązku podatkowego. Z uwzględnieniem przepisów o zaległościach podatkowych, a więc także o odsetkach.
Komentarz
Doktryna podatkowa i specjaliści z dziedziny akcyzy od dawna podnoszą, że cały system opodatkowania akcyzą samochodów osobowych nadaje się do głębokiej reformy. Najlepiej – do kosza, bo przecież opodatkowanie akcyzą samochodów osobowych to polska specyfika, podobne rozwiązania nie funkcjonują na szczeblu ogólnoeuropejskim. Z uwagi na interes fiskalny Skarbu Państwa jest to jednak nierealne. Ministerstwo Finansów wskazuje co prawda, że planuje prace legislacyjne dotyczące zmiany systemu opodatkowania akcyzą samochodów osobowych w ramach realizacji kamienia milowego E3G zawartego w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności (to cytat z odpowiedzi na kolejną interpelację poselską w tym temacie), to efektów tego planowania póki co kompletnie nie widać.
A szkoda. Warto bowiem odnotować ewolucję niektórych rozwiązań pod wpływem orzecznictwa sądowego. Ciekawa jest historia opodatkowania samochodów wynajmowanych od zagranicznych podmiotów (np. firm leasingowych) i czasowo użytkowanych w Polsce przez okres wynajmu czy leasingu (aczkolwiek bez konieczności rejestracji). Fiskus oczywiście domagał się akcyzy od takich aut twierdząc, że dochodzi w takich przypadkach do wewnątrzwspólnotowego ich nabycia. Sprawę na swój sposób rozstrzygnął jednak NSA, przykładowo wyrokiem z 29.3.2023 r., I GSK 2247/19, Legalis. Sąd uznał, że za nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel, można uznać tylko takie formy przeniesienia władztwa ekonomicznego nad tym samochodem, które można uznać za przeniesienie posiadania samoistnego towaru, tzn. gdy posiadacz samoistny „wykonuje uprawnienia” składające się na treść prawa własności. Dlatego w takich przypadkach nie powstaje obowiązek podatkowy w akcyzie i nie ma zapłaty akcyzy od przemieszczenia samochodu na terytorium kraju. Wreszcie więc i organy podatkowe zajmują (choć niechętnie) takie stanowisko (np. Dyrektor KIS w interpretacji z 21.11.2024 r., 0111-KDIB3-3.4013.102.2018.11.MW, Legalis). Ciekawe, czy podobnie nie rozwinie się sytuacja np. z samochodami mild hybrid, od których fiskus hurtowo w ostatnim czasie domaga się dopłat podatku akcyzowego. Zobaczymy, czas pokaże, czas pokaże.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
