Od 1.5.2021 r. obowiązują przepisy ustawy z 30.3.2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 694 ). To kolejna duża nowelizacja, po obowiązującej od 1.2.2021 r. ustawy z 10.12.2020 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 72, dalej: ZmAkcyzaU20). Nowa ustawa jest znacznie obszerniejsza i wprowadza zmiany zarówno w specyficznych obszarach opodatkowania akcyzą jak i takie, które dotyczą wszystkich podmiotów mających do czynienia z wyrobami akcyzowymi.
Niniejsze opracowanie dotyczy zmian natury sprawozdawczo-ewidencyjnej. Zmiany w tym zakresie dotykają wszystkich podatników akcyzy.
Deklaracje podatkowe dla wszystkich…
Do tej pory, zgodnie z art. 21 ust. 3 pkt 3 ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 722 ze zm.; dalej: AkcyzU), szerokie spectrum podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy akcyzy nie musiało spełniać obowiązków w zakresie składania deklaracji akcyzowych. Chodziło przede wszystkim (choć też z pewnymi wyjątkami) o podmioty prowadzące działalność w zakresie wyrobów akcyzowych objętych zerową stawką akcyzy lub objętych zwolnieniem od akcyzy.
Aby skorzystać z preferencji, podmioty takie musiały rejestrować się jako podatnicy akcyzy. Przykładowo, zgodnie z art. 32 ust. 6 AkcyzU ciąży ów obowiązek na podmiotach zużywających wyroby akcyzowe zwolnione z akcyzy ze względu na przeznaczenie (np. alkohol etylowy zużywany w procesach produkcyjnych, czy paliwa do celów żeglugi). Podobnie, rejestracja wymagana jest dla uzyskania statusu zużywającego podmiotu gospodarczego zgodnie z art. 2 pkt 22a AkcyzU. Podmiot taki może korzystać ze stawki akcyzy 0 PLN zgodnie z art. 89 ust. 2 AkcyzU w przypadku wyrobów wymienionych w załączniku 2 do AkcyzU.
Ale koniec tego dobrego. Oto bowiem zgodnie z art. 24e AkcyzU, podatnicy ww. są obowiązani do składania naczelnikowi urzędu skarbowego deklaracji podatkowych w terminie do 25. dnia drugiego miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. Podobny obowiązek dotyczy także podmiotów zużywających zwolnione z akcyzy wyroby węglowe oraz gazowe a także producentów energii elektrycznej (z koncesją) zużywanej na cele zwolnione. Ministerstwu Finansów chodzi o możliwość szacowania wysokości preferencji akcyzowych.
Zmiany dotkną rozliczeń za okres rozpoczynający się 1.7.2021 r.
Z tego samego względu, obowiązek składania kwartalnych deklaracji dotknie także podatników dokonujących WNT wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą (zgodnie z art. 78 ust. 1 AkcyzU) – w przypadku gdy nabywane wyroby akcyzowe są opodatkowane na terytorium kraju zerową stawką akcyzy. Tu czas na złożenie deklaracji ograniczony jest jednak do 10. dnia przypadającego w drugim miesiącu po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Zasady ww. nie dotyczą na szczęście osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Z lektury art. 24e ust. 2 AkcyzU wywnioskować można, że brak obowiązku składania deklaracji dotyczy nie tylko wyrobów zwolnionych z akcyzy ze względu na przeznaczenie, ale wszystkich wyrobów zwolnionych. W tym np. energii elektrycznej wytworzonej z generatora o mocy poniżej 1 MW (na warunkach określonych w § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 28.12.2018 r. w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (Dz.U. z 2018 r. poz. 2525 ze zm.). Odetchną więc np. osoby fizyczne korzystające z instalacji fotowoltaicznych.
… i (co do zasady) tylko elektronicznie
To kolejna istotna zmiana. Dotyczy zarówno podatników akcyzy już wcześniej zobowiązanych do deklarowania swoich czynności. Jak i tych, na których ten nowy obowiązek dopiero spadł z nieba. Zmiana ma na celu ułatwienie dostępu fiskusowi do wrażliwych danych i wspomóc automatyzację procesu analiz.
Osoby fizyczne będące podatnikami akcyzy mogą jednak zachować formę papierową. Chodzi rzecz jasna o podatników-osoby fizyczne, którzy już wcześniej mieli obowiązek składania deklaracji.
Ewidencje też elektronicznie
Zgodnie z art. 138p AkcyzU, ewidencje akcyzowe mogły być do tej pory prowadzone elektronicznie albo w formie papierowej. Szczegóły w tym zakresie określa rozporządzenie Ministra Finansów z 24.12.2019 r. w sprawie ewidencji i innych dokumentacji dotyczących wyrobów akcyzowych i znaków akcyzy (Dz.U. z 2019 r. poz. 2534).
Zasady prowadzenia ewidencji papierowej przywołują czasy słusznie minione. Tego rodzaju forma wymaga bowiem m.in. przeszycia karty dokumentacji przed rozpoczęciem jej wypełniania oraz ponumerowania stron. Co więcej, właściwy naczelnik urzędu celno-skarbowego powinien opatrzeć przeszycie plombą, przy użyciu plombownicy stosowanej do plombowania dokumentacji prowadzonych przez organ KAS, a na ostatniej stronie dokumentacji dodatkowo wpisać liczbę stron a całość podpisać.
Myli się jednak ten kto myśli, że owa archaiczna dość forma nie była stosowana w praktyce. Była, a to dlatego, że organy podatkowe dość rygorystycznie podchodziły do technicznych możliwości prowadzenia ewidencji elektronicznej. Nieakceptowany był np. format excel (tak np. Dyrektor KIS w interpretacji z 8.5.2018 r., 0111-KDIB3-3.4013.57.2018.1.JS, Legalis). Trudny związane z wdrożeniem specjalnego oprogramowania wyłącznie do celów ewidencji akcyzowej skłaniały więc do bardziej tradycyjnych form (a więc do plombowania, przeszywania itd.).
Forma papierowa odejdzie do lamusa 1.1.2022 r.
Przy okazji, wprowadzono kilka zmian pomniejszych. Na uwagę zasługuje regulacja, zgodnie z którą ewidencji nie będą musiały prowadzić osoby fizyczne produkujące energię elektryczną z generatorów o mocy do 1 MW. Oczywiście pod warunkiem że od wyrobów energetycznych wykorzystywanych do produkcji tej energii elektrycznej została zapłacona akcyza w należnej wysokości. Znów odetchną więc posiadacze instalacji fotowoltaicznych. Zwłaszcza, że energia słoneczna nie jest opodatkowana akcyzą (jeszcze).
Skutki regulacji
Szerokie grono podmiotów zarejestrowanych do celów akcyzy dotknie odium nowych obowiązków. Składanie deklaracji podatkowych wymagać będzie zarówno przeszkolenia działów księgowych jak i zadbania o sferę techniczno-informatyczną. Również elektronizacja ewidencji wymaga odpowiedniego dostosowania systemów księgowych i technologicznych (ewidencje często spoczywają w rękach pracowników działów produkcyjnych).
Brak składania deklaracji podatkowych zagrożony jest odpowiedzialnością karnoskarbową. W większości przypadków realną sankcją będzie jedynie grzywna za wykroczenie skarbowe. Stawka akcyzy 0 PLN lub zwolnienie nie spowoduje bowiem uszczuplenia podatkowego. Niemniej pamiętać należy, że niedopełnianie różnych innych obowiązków akcyzowych również obwarowane jest surową odpowiedzialnością. Przestępstw akcyzowych zresztą przy okazji omawianej nowelizacji przybywa. Ale to temat na zupełnie inną historię.
