Postępowanie administracyjne
Naczelnik Urzędu Skarbowego w K. określił nadwyżkę naliczonego podatku VAT nad należnym w kwocie 22 tys. zł, w miejsce zadeklarowanej przez podatnika kwoty 68 tys. zł. J.B. wniósł o stwierdzenie nieważności tej decyzji, wskazując, że Organ doręczył ją za pośrednictwem portalu e-PUAP A.T., a pełnomocnictwo udzielone mu przez podatnika było ograniczone do zapoznania z materiałem dowodowym i składania wniosków dowodowych, nie obejmowało zaś doręczeń w sprawie decyzji wymiarowej. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w O. odmówił wszczęcia postępowania, uznając, że skoro sporna decyzja nie została skutecznie doręczona stronie, to nie weszła do obrotu prawnego i nie wiąże ani strony, ani Organu.
Po powzięciu informacji o nieskuteczności pierwszego doręczenia, Organ I instancji doręczył wydruk decyzji wydanej w formie elektronicznej samej stronie. Podatnik wniósł odwołanie, twierdząc, że przesłany mu wydruk nie spełnia wymogów określonych w art. 144b § 2 OrdPU. J.B. twierdził, że nie ma na nim informacji, że pismo zostało wydane w formie dokumentu elektronicznego oraz brakuje identyfikatora pisma nadawanego przez system teleinformatyczny. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w O. utrzymał w mocy decyzję Organu I instancji. Organ przyznał, że wydruk nie zawierał wszystkich elementów określonych w art. 144b § 2 OrdPU, gdyż nie wskazano w nim identyfikatora pisma, jednak zawierał numer sprawy, który ją dostatecznie identyfikuje. Zdaniem Organu należy uznać, że decyzja weszła do obrotu prawnego, bowiem strona zapoznała się z jej treścią i w terminie wniosła odwołanie.
Orzeczenie WSA
WSA w Opolu uchylił decyzję Organu II instancji. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że decyzja wydana w formie dokumentu elektronicznego, opatrzona kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, doręczana jest co do zasady za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Jeśli strona nie wnosiła o doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub nie wyraziła zgody na doręczanie pism w taki sposób, wówczas zgodnie z art. 144b § 1 OrdPU należy doręczyć wydruk pisma odzwierciedlającego jego treść. Wydruk ten na mocy art. 144b § 4 OrdPU stanowi dowód tego, co zostało stwierdzone w piśmie wydanym w formie dokumentu elektronicznego, pod warunkiem, że zawiera informację, iż pismo zostało wydane w formie dokumentu elektronicznego przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego i podpisane kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP, ze wskazaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby, która je podpisała, a także identyfikator tego pisma, nadawany przez system teleinformatyczny Szefa KAS. W ocenie Sądu, skoro doręczony stronie wydruk nie zawiera wszystkich obligatoryjnych elementów, to nie korzysta z domniemania autentyczności oraz domniemania zgodności z prawdą, o których mowa w art. 144b § 4 OrdPU. W rezultacie należy uznać, że decyzja Organu I instancji po raz kolejny nie została skutecznie doręczona stronie, a skoro nie istnieje w obrocie prawnym, to nie doszło do rozpoczęcia biegu terminu do wniesienia odwołania.
Zarzuty skargi kasacyjnej
Organ wniósł skargę kasacyjną, twierdząc, że wskazanie identyfikatora pisma nadawanego przez system teleinformatyczny nie było możliwe z przyczyn technicznych i niezależnych od Organu I instancji. W chwili wydania decyzji przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w K. Organ ten nie korzystał bowiem z takiego systemu. System umożliwiający nadanie wydrukowi decyzji wydanej w formie dokumentu elektronicznego identyfikatora systemu teleinformatycznego zaczął być stosowany w urzędach skarbowych dopiero 8 miesięcy po wydaniu decyzji Organu I instancji.
Stanowisko NSA
NSA oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu wskazano, że w przypadku pism wydawanych w formie dokumentu elektronicznego, które zostały opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, organ może doręczyć stronie wydruk pisma odzwierciedlającego treść tego pisma. Aby jednak doręczenie takie mogło zostać uznane za skuteczne, wydruk pisma powinien zawierać elementy wskazane w art. 144b § 2 OrdPU, w tym identyfikator tego pisma, nadawany przez system teleinformatyczny. W ocenie NSA tyko wydruk pisma zawierający elementy, o których mowa w art. 144b § 2 OrdPU, uzyskuje moc dokumentu urzędowego i korzysta z domniemania zgodności z prawdą zawartych w nim twierdzeń. W konsekwencji niezamieszczenie identyfikatora pisma stanowi brak formalny przesądzający o nieskutecznym doręczeniu decyzji organu I instancji.
Weryfikacja decyzji
NSA podkreślił, że dla strony, która otrzymuje decyzję w formie dokumentu elektronicznego za pomocą środków komunikacji elektronicznej albo wydruk takiego pisma, istotna jest możliwość zweryfikowania w odpowiednim programie komputerowym nie tylko istnienia i treści pisma, lecz także tego, że decyzja została podpisana kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem zaufanym osoby do tego upoważnionej. Dla jednoznacznego zweryfikowania tych elementów niezbędne jest opatrzenie wydruku pisma identyfikatorem nadawanym przez system teleinformatyczny. W uzasadnieniu wyroku za bezzasadną uznano argumentację Organu II instancji, że to z powodów technicznych Organ I instancji nie mógł umieścić na wydruku decyzji identyfikatora nadawanego przez system teleinformatyczny Szefa KAS. Jak wskazano, art. 144b § 2 OrdPU zaczął obowiązywać od 1.1.2016 r., zaś brak dostosowania przez organy podatkowe systemów teleinformatycznych do obowiązujących przepisów, w świetle art. 121 OrdPU, nie może obciążać drugiej strony postępowania negatywnymi konsekwencjami zaniechania organów podatkowych.
Uchybienia w doręczeniu obciążają organ
NSA uznał również, że bezpodstawne jest doszukiwanie się braku znaczenia uchybień Organu w fakcie, iż strona otrzymała wydruk, zapoznała się z treścią decyzji i w ustawowym terminie wniosła od niej odwołanie. Z orzecznictwa wynika bowiem, że ocena skuteczności doręczenia nie może być uzależniona od aktywności procesowej strony (zob. uchwała NSA z 7.3.2022 r., I FPS 4/21, Legalis; uchwała NSA z 18.3.2019 r., I FPS 3/18, Legalis). Skoro doręczony stronie wydruk nie został sporządzony zgodnie z przepisami OrdPU, to nie korzysta z domniemania autentyczności oraz domniemania zgodności z prawdą, o których stanowi art. 144b § 4 OrdPU. Oznacza to, że nie doszło do skutecznego doręczenia skarżącemu decyzji Organu I instancji, w przewidzianej przepisami formie i we właściwym trybie, dlatego decyzja ta nie została wprowadzona do obrotu prawnego. Jeśli przepisy nakładają na organ podatkowy obowiązek określonego działania, nie jest dopuszczalne, aby skutki błędu organu podatkowego w zakresie realizacji norm prawnych były przerzucane na stronę postępowania, zwłaszcza w sytuacji, gdy ustawodawca wiąże z doręczeniem powstanie szeregu skutków materialnoprawnych i procesowych.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
