Opis stanu faktycznego
SR w O. wyrokiem z 12.8.2019 r., II K 615/17, uznał M.W. za winnego tego, że 23.7.2017 r. w miejscowości G. kierował samochodem osobowym, będąc w stanie nietrzeźwości, z wynikami 1,19 mg/l i 1,10 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu. Był już wcześniej skazany prawomocnym wyrokiem Sądu za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, tj. za czyn z art. 178a § 1 i 4 KK. Sąd wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 42 § 3 KK orzekł wobec Oskarżonego dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, a na podstawie art. 43a § 2 KK świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie 10 tys. zł.
Obrońca oskarżonego zaskarżył w całości powyższy wyrok. W apelacji zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na jego treść. SO w W. wyrokiem z 8.2.2021 r., VI Ka 1446/19, utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.
Zaskarżając wyrok w całości, kasację wniósł obrońca skazanego M.W. Postawił orzeczeniu zarzut „rażącej obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, w postaci art. 440 KPK, polegającej na utrzymaniu w mocy wyroku skazującego M.W. za czyn z art. 178a § 1 i 4 KK, w sytuacji, gdy w chwili wydania wyroku przez Sąd ad quem, uprzednie skazania za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości uległy zatarciu (art. 82 § 1 KK w zw. z art. 107 § 1 KK)”. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy SO w W. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. Ponadto w oparciu o art. 532 § 1 KPK wniósł o wstrzymanie wykonania wyroku SR w O. z 12.8.2019 r., II K 615/17.
W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Okręgowej w W. uznała kasację za zasadną. Wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy SO w W. do ponownego rozpoznania oraz o wstrzymanie wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec skazanego M.W. Po rozpoznaniu kasacji obrońcy skazanego SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę SO w W. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Uzasadnienie SN
Zdaniem SN wniesiona przez obrońcę i poparta przez prokuratora kasacja jest oczywiście zasadna, co pozwoliło na uwzględnienie jej w całości na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 KPK. Wcześniej, z uwagi na wysokie prawdopodobieństwa wydania takiego rozstrzygnięcia, postanowieniem z 7.9.2021 r. wstrzymano wykonanie wobec M.W. wyroku SO w W. z 8.2.2021 r., VI Ka 1446/19 (w art. 532 § 1 KPK jest mowa o wstrzymaniu, co do zasady, orzeczenia zaskarżonego kasacją – oznacza to, że nie chodzi o wstrzymanie tylko wykonania kary).
W nawiązaniu do zarzutu podniesionego przez obrońcę w odpowiedzi na kasację prokurator trafnie wskazała, że zgodnie z art. 433 § 1 KPK sąd odwoławczy powinien z urzędu badać prawidłowość orzeczenia zaskarżonego apelacją nie tylko przez pryzmat zarzutów sformułowanych w środku odwoławczym, lecz także z przekroczeniem ich granic, pod kątem istnienia potrzeby postąpienia po myśli przepisów art. 435, art. 439 § 1, art. 440 i art. 455 KPK. Nie budzi też wątpliwości pogląd stron, że w rozpoznawanej sprawie SO nie wypełnił tego obowiązku i nie dostrzegł konieczności orzekania przy zastosowaniu art. 440 KPK. Nawet jeżeli przyjąć, że miał rację, uznając niezasadność zarzutu apelacji, to wydał orzeczenie rażąco niesprawiedliwe, utrzymując w mocy zaskarżony wyrok.
W przeszłości M.W. był kilkakrotnie karany, w tym wyrokiem SR w O. z 14.3.2003 r., V K 38/03, za czyn z art. 178a § 1 KK na karę grzywny 50 stawek dziennych po 10 zł każda, z orzeczeniem zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 2 lat, oraz świadczenia pieniężnego w wysokości 100 zł. Wyrokiem SR w W. z 8.8.2003 r., V K 126/03, także za czyn z art. 178a § 1 KK, został on skazany na karę grzywny w wymiarze 60 stawek dziennych po 50 złotych każda, z orzeczeniem zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 2 lat. Wobec kolejnych skazań i treści art. 108 KK nie doszło do zatarcia tych skazań w zwykłych terminach, przewidzianych przez art. 107 § 4a i 6 KK. Analizując te skazania, SO stwierdził, że „18.4.2006 r. SR w O. skazał oskarżonego w sprawie II K 116/06 na łączną karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, z odbycia której został on warunkowo przedterminowo zwolniony z okresem próby wyznaczonym na 30.3.2011 r.”.
W sprawie tej (a zarazem i wcześniejszych dwóch) zatarcie skazania powinno nastąpić 30.3.2021 r. Przypisanego w niniejszym postępowaniu czynu oskarżony dopuścił się 23.7.2017 r., a zatem – niezależnie już od późniejszych skazań – w okresie, kiedy żadne ze wskazanych wyżej nie uległo zatarciu. W pełni zatem uzasadniona jest przyjęta przez Sąd I instancji kwalifikacja prawna czynu oskarżonego z art. 178a § 1 i 4 KK. Wynika z tego, że Sąd odwoławczy podzielił stanowisko Sądu meriti, który uznał, że „zatarcie skazania w przedmiotowej sprawie (II KK 116/06) nastąpi 30.3.2021 r., gdyż tego dnia upływa 10 letni termin od daty zakończenia odbywania przez oskarżonego kary pozbawienia wolności, wyznaczony postanowieniem SO w R.”. Zajmując takie stanowisko, SR zadeklarował, że miał na uwadze dyspozycję art. 80 § 1 KK i art. 82 § 1 KK, jednak w kasacji słusznie zauważono, że rozważając w odniesieniu do M.W. kwestię zatarcia skazania, sądy orzekające nie wyciągnęły właściwych wniosków z unormowania z art. 82 § 1 KK. Jasno stanowi ono, że jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jej zakończenia nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia. W świetle tego przepisu oraz faktu, że wymienionemu nie odwołano warunkowego zwolnienia, należało przyjąć, że M.W. odbył karę wymierzoną wyrokiem w sprawie II K 116/06 z chwilą warunkowego zwolnienia, tj. 30.3.2009 r., a nie 30.3.2011 r., kiedy upłynął mu okres próby.
W konsekwencji ustalony przez art. 107 § 1 KK 10-letni okres, który musiał upłynąć, by nastąpiło zatarcie skazań, w tym za czyny z art. 178a § 1 KK, zakończył się 2 lata wcześniej niż przyjęły to sądy orzekające, tj. 30.3.2019 r. Z powodu skazania M.W. kolejnym wyrokiem SR w M. z 7.4.2017 r., II K 945/16, na karę grzywny 150 stawek dziennych po 15 zł każda, którą wykonano 8.10.2018 r., zatarcie wcześniejszych skazań po raz kolejny uległo przesunięciu w czasie i wraz ze skazaniem w sprawie II K 945/16 nastąpiło 8.10.2019 r. Inaczej niż w przypadku wyrokowania przez Sąd I instancji miało to znaczenie w przypadku wyrokowania przez Sąd odwoławczy, bowiem miało ono miejsce po tej dacie. Obligowało to do uznania, że z powodu zatarcia skazania, m.in. za czyny z art. 178a § 1 KK, do będącego aktualnie przedmiotem procesu czynu zarzuconego M.W. nie ma zastosowania art. 178a § 4 KK.
Mając powyższe na uwadze, SN orzekł jak w wyroku o zwrocie opłaty od kasacji, orzekając zgodnie z art. 527 § 4 KPK. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd odwoławczy rozważy kwestię kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu przez Sąd I instancji, mając w polu widzenia uwagi poczynione w niniejszym uzasadnieniu.
Niewątpliwie rację miał obrońca, który wskazał, że „w okolicznościach niniejszej sprawy – w następstwie błędu w ustaleniach faktycznych dotyczących zatarcia skazania – doszło do zastosowania przepisu prawa materialnego przewidującego surowszą odpowiedzialność karną. Uchybienie to, ze swej istoty, miało istotny wpływ na treść orzeczenia”. Obrońca nie podniósł zagadnienia pominięcia przez Sąd I instancji art. 82 KK przy badaniu kwestii zatarcia skazania. Gdyby nawet to uczynił, nie byłby w stanie wykazać wpływu uchybienia na treść wyroku, bowiem nawet uwzględnienie tego przepisu nie prowadziłoby do wniosku o zatarciu skazania w dacie wyrokowania przez Sąd meriti. Sąd odwoławczy powinien jednak, niezależnie od podniesionego w apelacji zarzutu, dostrzec i uwzględnić aktualność wskazanego zagadnienia w dacie wyrokowania przez ten Sąd. W konsekwencji powinien uznać, iż mimo niepodzielenia zarzutu apelacji, utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku będzie rażąco niesprawiedliwe i w oparciu o art. 440 KPK, którego zastosowania wymagał przepis art. 433 § 1 KPK, zmienić wyrok na korzyść oskarżonego. Na marginesie można zauważyć, że w odpowiedzi na kasację prokurator błędnie stwierdziła, iż wyrok reformatoryjny SO powinien wydać w trybie art. 455 KPK i zmienić kwalifikację prawną czynu, uznając, że Oskarżony dopuścił się występku z art. 178a § 1 KK. W art. 455 KPK jest mowa o poprawieniu przez Sąd odwoławczy błędnej kwalifikacji prawnej czynu bez zmiany ustaleń faktycznych. W niniejszej sprawie zastosowanie art. 178a § 1 KK nie byłoby możliwe bez zmiany ustaleń faktycznych, polegającej na wyeliminowaniu twierdzenia, że Oskarżony dopuścił się przedmiotowego występku, będąc wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
