Jednorazowe uchybienie jest podstawą do cofnięcia zezwolenia na sprzedaż alkoholu

Stan faktyczny

WSA w Łodzi rozpoznał sprawę ze skargi przedsiębiorcy na decyzję SKO w przedmiocie cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwa przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. Wyrokiem oddalił skargę. W sprawie Organ I instancji cofnął Skarżącemu zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5% alkoholu oraz piwa przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży w sklepie spożywczo-przemysłowym (stacja paliw). W odwołaniu od decyzji Skarżący wskazał na naruszenie m.in.:

1. Art. 15 ust. 1 pkt. 2 i ust. 2 ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119; dalej: AlkU) poprzez przypisanie Skarżącemu sprzedaży alkoholu osobom do lat 18, pomimo ustalenia przez sąd karny, że ten nie sprzedawał nieletniej alkoholu;
2. Art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU poprzez cofnięcie zezwolenia w sytuacji niepopełnienia przez Skarżącego czynu zabronionego.

SKO utrzymało powyższą decyzję w mocy. W uzasadnieniu Organ wskazał, że w myśl art. 66 § 1 KK sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. W doktrynie i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że orzeczenie o warunkowym umorzeniu postępowania oznacza obalenie domniemania niewinności oskarżonego. Tym samym zawiera stwierdzenie jego winy, a więc uznanie, że dopuścił się on przestępstwa, które mu zarzucono, i za które ponosi konsekwencje wynikające z konieczności wypełnienia nałożonych na niego obowiązków. Wyrok orzekający o warunkowym umorzeniu postępowania karnego opiera się więc na ustaleniu winy sprawcy czynu zabronionego i rozstrzygnięciu jej stopnia. Stanowi zatem skazanie sprawcy, oczywiście ze względu na charakter środka probacyjnego i na czas pomyślnego upływu okresu próby.

Tym samym wyrok warunkowo umarzający postępowanie, który zakończył przywołaną sprawę karną, jest wyrokiem stwierdzającym popełnienie przez daną osobę zarzuconego jej przestępstwa. SKO stwierdziło, że analiza akt sprawy wskazuje, że strona sprzedała alkohol nieletniemu. Organ wskazał też, że zgodnie z art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU organ cofa zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych w przypadku nieprzestrzegania określonych w ustawie zasad sprzedaży napojów alkoholowych, a w szczególności sprzedaży napojów alkoholowych osobom nieletnim. W ocenie SKO treść przepisu jest jednoznaczna. Powołany przepis jest skorelowany z art. 15 ust. 1 pkt. 2 AlkU, który ustanawia zasadę, do której odwołuje się art. 18 ust. 10 pkt 1 lit. a AlkU. Zasada ta brzmi, iż zabrania się sprzedaży napojów alkoholowych osobom do 18 lat. Strona sprzedała napój alkoholowy osobie nieletniej.

Na gruncie art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU nawet jednorazowe złamanie zasady sprzedaży napojów alkoholowych powoduje obowiązek właściwego organu do cofnięcia zezwolenia na sprzedaż tych napojów. Należy wyraźnie podkreślić, że Organ pierwszej instancji był zobligowany do wszczęcia w przedmiotowej sprawie postępowania administracyjnego z urzędu. Ustawodawca nie pozostawił organom administracji żadnej możliwości oceny stopnia zawinienia strony. SKO uznało, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z decyzją związaną. Oznacza to sytuację, w której organ administracji wydający decyzję sprawdza jedynie, czy są spełnione przesłanki wydania decyzji, a jeśli tak, to wydaje ściśle określoną decyzję. Ponadto w rozpoznawanej sprawie jedyną przesłanką sankcji administracyjnej jest udowodniona okoliczność sprzedaży napoju alkoholowego osobie do 18 lat. Organ administracji może weryfikować tylko tę przesłankę, i jeżeli jest ona spełniona, musi wydać rozstrzygnięcie cofające zezwolenie. Skarżący zakwestionował rozstrzygnięcie SKO w skardze.

Ocena WSA

WSA w Łodzi uznał skargę za niezasadną. Podstawę prawną zaskarżonych decyzji stanowiły przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości. W myśl art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych, przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży, podlega cofnięciu w przypadku nieprzestrzegania określonych w ustawie zasad sprzedaży napojów alkoholowych, a w szczególności sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom nieletnim, nietrzeźwym, na kredyt lub pod zastaw.

W zakresie interpretacji art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU obecnie można mówić o utrwalonej wykładni powołanego przepisu, nadającej mu ustaloną treść normatywną. Zgodnie z dominującym stanowiskiem sądów administracyjnych jedyną przesłanką zastosowania powołanego przepisu jest obiektywne nieprzestrzeganie przez przedsiębiorcę ustawowych zasad sprzedaży napojów alkoholowych, w tym zakazów i ograniczeń tej sprzedaży przewidzianych w ustawie. Ustawodawca nie różnicuje przy tym skutków nieprzestrzegania warunków sprzedaży napojów alkoholowych od stopnia szkodliwości społecznej konkretnego naruszenia, ani też od ilości dokonanych naruszeń. Zatem każda, nawet jednorazowa, sprzedaż napoju alkoholowego osobie nieletniej, w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej, stanowi nieprzestrzeganie określonych w ustawie zasad sprzedaży napojów alkoholowych i jest podstawą do cofnięcia zezwolenia na obrót napojami alkoholowymi przez uprawniony organ.

Cofnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych stanowi sankcję administracyjną za naruszenie zakazu sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom do lat 18, ustanowionego w art. 15 ust. 1 pkt. 2 AlkU. W związku z tym dla ustalenia odpowiedzialności administracyjnej przedsiębiorcy nie ma znaczenia wina sprzedawcy. Nie jest też ważne, czy przedsiębiorca miał świadomość, że dokonuje sprzedaży napoju alkoholowego osobie nieletniej, jak też to, czy dokonał sprzedaży osobiście, czy przez zatrudnionego pracownika, na którego działanie nie miał wpływu w momencie dokonywania sprzedaży. Nie ma także znaczenia ewentualny aspekt ekonomiczny. Przeciwdziałanie zjawiskom społecznym, takim jak alkoholizm, nie może bowiem podlegać relatywizacji w zderzeniu z interesem ekonomicznym podmiotu gospodarczego. Z treści art. 1 ust. 1 Alku i art. 2 ust. 1 pkt. 4 AlkU wynika bowiem, iż nadrzędnym celem powołanej ustawy jest ochrona prawidłowego fizycznego, psychicznego i społecznego rozwoju społeczeństwa. Oznacza to, że celem cofnięcia zezwolenia jest nie tylko spowodowanie dolegliwości dla naruszającego prawo, lecz także zapewnienie ochrony (w tym ochrony prewencyjnej) wartości i dóbr, w które godziło naruszanie warunków i zasad sprzedaży napojów alkoholowych. Dlatego też, mimo że omawiany przepis zawiera dość restrykcyjne rozwiązanie, to nie narusza on konstytucyjnej zasady proporcjonalności, wynikającej z określonej w art. 2 Konstytucji RP zasady demokratycznego państwa prawnego.

Ratio legis art. 18 ust. 10 pkt. 1 lit. a AlkU jest dążenie do eliminowania z obrotu napojami alkoholowymi tych przedsiębiorców, którzy dopuszczają się naruszeń zasad sprzedaży napojów alkoholowych. Przedsiębiorca, który sprzedał piwo osobie nieletniej, nie daje rękojmi, że nie będzie tak postępował w przyszłości, a tym samym nie daje rękojmi należytej realizacji zadań wynikających z powołanej ustawy. Dlatego też w przypadku stwierdzenia naruszenia zasad obrotem napojami alkoholowymi można wyciągnąć dalej idące konsekwencje, sprowadzające się w efekcie do cofnięcia nie tylko zezwolenia, z którym związane jest naruszenie, ale także pozostałych zezwoleń udzielonych podmiotowi, i dotyczących danego punktu handlowego (por. uchwała NSA z 30.10.2007 r., II GPS 2/07, Legalis). Z uwagi na rodzaj chronionego dobra, jak też z uwagi na fakt, iż dochowanie ustawowych zasad dystrybuowania napojów alkoholowych w istocie jest uzależnione od sprzedawcy tych napojów, przedsiębiorca jest zobowiązany zorganizować sprzedaż napojów alkoholowych w taki sposób, aby nie doszło do naruszenia zasad sprzedaży napojów alkoholowych określonych w ustawie. Ryzyko ewentualnej utraty (na jakiś czas) zezwolenia na obrót napojami alkoholowymi obciąży wyłącznie tego przedsiębiorcę. Należy jednak zauważyć, iż przedsiębiorca ma możliwość uniknięcia negatywnych konsekwencji cofnięcia zezwolenia na obrót napojami alkoholowymi. Na mocy art. 15 ust. 2 AlkU sprzedawca ma bowiem prawo do wylegitymowania nabywcy napoju alkoholowego. Skorzystanie z tego uprawnienia zależy wyłącznie od woli sprzedawcy i przysługuje bez względu na sposób postrzegania wieku osoby kupującej.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →