Opis stanu faktycznego

K.M. został skazany prawomocnymi wyrokami:

  1. SR w T. z 16.3.2009 r., VIII K 135/09, za przestępstwo z art. 209 § 1 KK, za które wymierzono mu karę 10 miesięcy ograniczenia wolności, przy czym kara została wykonana w całości;
  2. SR w T. z 5.5.2014 r., VII K 154/14, za czyny z art. 209 § 1 KK, za które wymierzono mu karę 12 miesięcy ograniczenia wolności, przy czym kara nie została wykonana;
  3. SR w O. z 27.11.2014 r., II K 1006/14, za czyn z art. 207 § 1 i art. 157 § 2 w zw. z art. 11 § 2 KK, za który wymierzono mu karę roku pozbawienia wolności, warunkowo zawieszając wykonanie kary na okres próby wynoszący 3 lata, przy czym postanowieniem SR w P. z 16.5.2016 r., VI Ko 727/16, zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności, która została w całości wykonana;
  4. SR w T. z 9.12.2014 r., VII K 744/14, za czyn z art. 209 § 1 KK, za który wymierzono mu karę 9 miesięcy ograniczenia wolności, przy czym kara ta nie została wykonana;
  5. SR w O. z 8.9.2015 r., II K 665/15, za czyn z art. 207 § 1 i art. 157 § 2 w zw. z art. 11 § 2 KK, za który wymierzono mu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby, przy czym nie doszło do zarządzenia wykonania tej kary;
  6. SR w B. z 20.7.2017 r., III K 665/17, za czyn z art. 242 § 3 KK, za który wymierzono mu karę miesiąca pozbawienia wolności, przy czym kara ta została wykonana w całości, w okresie od 29.11.2017 r. do 29.12.2017 r.

Sąd Rejonowy w B. wyrokiem łącznym z 29.1.2018 r., III K 999/17, na podstawie art. 91 § 2 i art. 87 § 1 KK połączył kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności, orzeczone wyrokami opisanymi w pkt. 2-6. Wymierzył skazanemu karę łączną roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, przyjmując, że jeden miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności. Zaliczył przy tym skazanemu na poczet orzeczonej kary łącznej okresy już odbytych kar, orzeczonych wyżej wymienionymi wyrokami, i w tym zakresie karę łączną pozbawienia wolności uznał za wykonaną. W pozostałym zakresie połączone wyroki pozostawił do odrębnego wykonania. Powyższy wyrok uprawomocnił się 17.3.2018 r. wobec niezaskarżenia przez strony postępowania.

Prokurator Generalny wniósł kasację od tego wyroku, zaskarżając go w całości na korzyść skazanego. Zarzucił rażące oraz mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 366 § 1 w zw. z art. 574 KPK, przez zaniechanie wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności faktycznych związanych z przebiegiem postępowania wykonawczego, a także naruszenie prawa materialnego, to jest art. 85 § 1 w zw. z art. 91 § 2 i art. 87 § 1 KK w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania. Podnosząc powyższe, wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy SR w B. do ponownego rozpoznania. Po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę SR w B. do ponownego rozpoznania.

Pisma procesowe w sprawach karnych z objaśnieniami. Skonfiguruj Twój System Legalis! Sprawdź

Uzasadnienie SN

Zdaniem SN kasacja zasługiwała na uwzględnienie, ponieważ podniesiony w niej zarzut rażącego naruszenia art. 85 § 2 KK w brzmieniu obowiązującym w czasie orzekania okazał się zasadny, co miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. W pierwszej kolejności należało odnotować, że SR w B., wydając zaskarżony wyrok łączny, słusznie stosował przepisy Rozdziału IX KK w brzmieniu nadanym ustawą z 20.2.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 396), a więc przepisy obowiązujące w czasie orzekania. Na podstawie przepisów obowiązujących poprzednio w tym zakresie do połączenia węzłem kary łącznej nadawałyby się tylko kary orzeczone wyrokami w sprawach II K 1006/14 i VII K 744/14. Przepisy obwiązujące do 30.6.2015 r. nie były dla skazanego korzystniejsze od zastosowanych w tej sprawie. Zgodnie z art. 85 § 2 KK obowiązującym w czasie orzekania „podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu, z zastrzeżeniem art. 89 KK, w całości lub w części kary lub kary łączne za przestępstwa, o których mowa w § 1”. W myśl tego przepisu wykonanie kary jednostkowej lub kary łącznej jest przeszkodą prawną do objęcia tej kary węzłem kary łącznej (orzeczenia kary łącznej).

Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Jedna z kar jednostkowych objęta zaskarżonym wyrokiem łącznym, kara miesiąca pozbawienia wolności, orzeczona wyrokiem SR w B. z 20.7.2017 r., III K 665/17, została w całości wykonana przed wydaniem wyroku łącznego. Z załączonych do akt sprawy dokumentów w postaci opinii o skazanym, informacji o pobytach i orzeczeniach, pisma Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego w J. oraz danych zgromadzonych w systemie informatycznym Centralna Baza Danych Osób Pozbawionych Wolności wynika, że skazany karę tę odbył w okresie od 29.11.2017 r. do 29.12.2017 r. Rozpoznając sprawę na rozprawie 22.1.2018 r., SR zapoznał się z treścią tych dokumentów, a mimo to, wydając 29.1.2018 r. wyrok łączny, uznał, że „zbieg umożliwiający połączenie kar pozbawienia wolności i ograniczenia wolności wystąpił m.in. w stosunku do kary orzeczonej wyrokiem SR w B. z 20.7.2017 r., III K 665/17”. Tym samym błędnie przyjął, że kara ta nie została jeszcze wykonana.

Skarżący ma rację, że objęcie tej kary węzłem kary łącznej doprowadziło do połączenia kar podlegających wykonaniu z karą, która takiego przymiotu już nie posiadała, i wymierzenia kary łącznej pozbawienia wolności w miejsce kar o charakterze wolnościowym. Trafnie wskazuje się w piśmiennictwie, że „nie może stanowić podstawy wymiaru kary łącznej kara, która nie podlega wykonaniu w momencie rozważania kwestii wymiaru kary łącznej, a więc taka, która nie podlega wykonaniu z tego powodu, że została już w całości wykonana lub nie została wykonana w całości, lecz zaktualizowały się przesłanki wykluczające jej wykonanie” (zob. P. Kardas, [w:] W. Wróbel, Nowelizacja prawa karnego w 2015 r. Komentarz, Kraków 2015, s. 494). Powyższe prowadzi do wniosku, że Sąd, przed którym zapadło zaskarżone orzeczenie, dopuścił się rażącego i mającego istotny wpływ na jego treść naruszenia art. 85 § 2 KK w brzmieniu obowiązującym w czasie orzekania.

Na gruncie przepisów obowiązujących w czasie orzekania nie było też dopuszczalne połączenie węzłem kary łącznej: kary roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby, orzeczonej wyrokiem SR w O. z 8.9.2015 r., II K 665/15, której wykonanie nie zostało zarządzone, oraz kar ograniczenia wolności orzeczonych przez SR w T. wyrokami z 5.5.2014 r., VII K 154/14 i z 9.12.2017 r., VII K 744/14. Łącząc węzłem kary łącznej karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczoną z warunkowym zawieszeniem jej wykonania z karami ograniczenia wolności i karą miesiąca bezwzględnego pozbawienia wolności (wykonaną), SR w B. rażąco naruszył więc powołany w podstawie prawnej pierwszego zarzutu przepis art. 85 § 2 KK, w brzmieniu obowiązującym w czasie orzekania.

Stwierdzone uchybienia miały istotny wpływ na treść wydanego wyroku łącznego i były niekorzystne dla skazanego, gdyż kara pozbawienia wolności, która nie została zarządzona do wykonania, w wyniku jej połączenia z karami ograniczenia wolności i już wykonaną karą pozbawienia wolności została de facto przekształcona w bezwzględną karę pozbawienia wolności. Rozpoznanie zarzutu rażącego naruszenia art. 85 § 2 KK okazało się wystarczające do zdecydowania o uchyleniu zaskarżonego wyroku, więc badanie zasadności naruszenia innych przepisów prawa karnego procesowego i materialnego wymienionych w zarzutach kasacji było bezprzedmiotowe (art. 436 w zw. z art. 518 KPK).

Kara pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono, nie miała statusu kary podlegającej wykonaniu w rozumieniu art. 85 § 2 KK. Wynika to wprost z treści tego przepisu, w którym ustawodawca, statuując generalny zakaz łączenia kar niepodlegających wykonaniu, wprowadził od niego tylko jeden wyjątek, umożliwiający łączenie warunkowo zawieszonych kar pozbawienia wolności w układzie sytuacyjnym opisanym w art. 89 KK oraz dopełniającym go art. 89a KK. W związku z tym w orzecznictwie ugruntowane jest zapatrywanie, że przepisy rozdziału IX KK w brzmieniu obowiązującym w czasie orzekania nie pozwalają na orzeczenie kary łącznej w oparciu o karę ograniczenia wolności oraz karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, dopóki sąd nie zarządzi wykonania tej ostatniej, nadając jej w ten sposób status kary podlegającej wykonaniu (postanowienie SN z 13.11.2019 r., I KZP 8/19, Legalis). Ponadto trafnie wskazuje się, że „nie istnieje podstawa prawna do połączenia kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania z karą ograniczenia wolności. Przepis art. 87 § 1 KK dopuszczał połączenie tylko bezwzględnej kary pozbawienia wolności z karą ograniczenia wolności” (postanowienie SN z 5.9.2019 r., I KZP 5/19, Legalis).

Wszystkie aktualności n.ius® po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Kup online, korzystaj od razu! Sprawdź

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →