Precyzując, chodzi o odszkodowania za negatywne skutki poniesione w związku z zanieczyszczonym środowiskiem i kryzysem klimatycznym.
Agnieszka Warso-Buchanan, starsza prawniczka w Fundacji ClientEarth (zajmującej się ochroną środowiska), zwraca uwagę, że obecnie w Polsce prowadzone są sprawy, w których osoby fizyczne pozwały Skarb Państwa, aby doprowadzić do zmiany systemowej w obszarze redukcji emisji gazów cieplarnianych i przyjęcia przez Polskę ambitnej polityki klimatycznej. W przeciwieństwie do tzw. spraw powietrznych, z których kilka zakończyło się sukcesem i zasądzeniem zadośćuczynienia na rzecz osób fizycznych, dotychczasowe tzw. pozwy klimatyczne kończą się wyrokami korzystnymi dla Skarbu Państwa. Niewykluczone jednak, że sprawy te trafią ostatecznie do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.
Przyczynić się do tego może najnowsze orzecznictwo ETPC, w tym w szczególności kwietniowy wyrok dotyczący Szwajcarii. Trybunał uznał, że państwo to, nie wdrażając odpowiednich praktyk i regulacji mających przeciwdziałać zmianom klimatu, naruszyło Europejską konwencję praw człowieka. Pozywający wskazali, że niewdrażanie krajowej polityki klimatycznej znacząco przyczyniło się do pogorszenia komfortu ich życia, a występujące coraz częściej w Szwajcarii wysokie temperatury są szczególnie dotkliwe dla osób starszych.
– Trybunał w Strasburgu na podstawie art. 8 Europejskiej konwencji praw człowieka stwierdził, że Szwajcaria uchybiła swoim obowiązkom w zakresie podejmowania skutecznych działań na rzecz ograniczania niekorzystnych zmian klimatu, w tym odpowiedniej redukcji gazów cieplarnianych, co narusza prawo jednostek do ochrony przed poważnymi i niekorzystnymi skutkami mającymi wpływ na ich życie, zdrowie, dobre samopoczucie i jakość życia – tłumaczy Agnieszka Warso-Buchanan.
To przełomowe orzeczenie będzie dawało podstawę do tego, aby w kolejnych latach można było łatwiej egzekwować prawo do zdrowia czy czystego środowiska na podstawie konwencji. W Polsce uzyskanie zadośćuczynienia za naruszanie norm środowiskowych jest możliwe.
Agnieszka Warso-Buchanan wskazuje, że aktualnie w Trybunale czekają na rozpatrzenie sprawy wniesione przez Fundację ClientEarth, Stowarzyszenie Miasto jest Nasze oraz osoby fizyczne, dotyczące łamania w Polsce przepisów związanych z jakością powietrza oraz prawa dostępu do wymiaru sprawiedliwości. Organizacje i osoby fizyczne powołują się m.in. na naruszenie art. 6 i 8 konwencji, a zatem prawa do sądu i poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, w tym prawa do zdrowego i czystego powietrza.
Ekspertka zwraca uwagę, że w Polsce uzyskanie odszkodowania czy zadośćuczynienia stało się teoretycznie łatwiejsze wskutek uchwały Sądu Najwyższego z 28.5.2021 r. (III CZP 27/20), a następnie wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach (III Ca 1548/18). Zadośćuczynienie od Skarbu Państwa w wysokości 30 tys. zł dla osoby fizycznej zostało przyznane w związku z naruszeniem dóbr osobistych, m.in. prawa do wolności i prywatności w związku z jakością powietrza, która nie spełnia w Polsce standardów określonych przepisami prawa.
Agnieszka Warso-Buchanan podkreśla jednak, że dochodzenie odszkodowania jest wciąż trudne. Dlatego Fundacja ClientEarth opublikowała listę postulatów do przyszłych władz UE. Jedną ze zgłoszonych propozycji jest możliwość łatwiejszego uzyskania odszkodowań przez osoby, których zdrowie zostało zagrożone lub uległo pogorszeniu wskutek naruszenia przepisów dotyczących ochrony środowiska.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
