12.11.2020 r. weszły w życie nowe zasady wnoszenia opłat sądowych w sprawach cywilnych. To ważna zmiana?
Do tej pory przewidziane były trzy metody uiszczania opłat sądowych: bezgotówkowa, gotówkowa i znaki sądowe. W przypadku formy bezgotówkowej rozporządzenie wskazywało dwa sposoby uiszczania opłat: przelewem na rachunek bieżący dochodów sądu i za pomocą mechanizmów gwarantujących nieodwołalne zainicjowanie procedury wpłaty oraz identyfikację wnoszącego opłatę, udostępnionych przez system teleinformatyczny Ministerstwa Sprawiedliwości obsługujący płatności. Te sposoby nadal obowiązują.
Od 12 listopada 2020 r. katalog sposobów bezgotówkowych będzie natomiast otwarty.
Co to znaczy ?
Użyte w § 3 pkt 3 rozporządzenia określenie „lub innego instrumentu płatniczego” oznacza, że inne metody płatności bezgotówkowej związane z nowymi technologiami będą dopuszczalne, o ile sąd zyska takie możliwości techniczne. Odnośnie do wpłaty gotówkowej oprócz wpłat w kasie sądu przewidziano też wpłaty w punkcie kasowym prowadzonym przez podmiot zewnętrzny na podstawie umowy zawartej z sądem lub za pomocą urządzenia elektronicznego zlokalizowanego w sądzie (wpłatomaty).
Która z tych zmian ma największe znaczenie?
Od strony praktycznej możliwość bezgotówkowego wnoszenia opłat oraz w formie znaków sądowych, które można wygenerować z systemu dostępnego na stronie ministerstwa. Znajomość wysokości opłaty pozwala na jej złożenie z widocznym na pierwszej stronie dowodem uiszczenia. Takie samo znaczenie ma przelew na rachunek sądu i dołączenie wydruku jako załącznika do pozwu. W tych przypadkach złożenie pozwu nie musi się łączyć z wizytą w sądzie. Dotyczy to jednak tylko osób, które wiedzą, jak ustalić wysokość opłaty od pozwu (wniosku).
A co z osobami działającymi bez adwokata, radcy?
Muszą poczekać na wezwanie sądu do uiszczenia opłaty (w takim piśmie wskazany jest numer konta). Dokonanie opłaty przelewem nie wymaga obecności w sądzie. Pozew może więc być złożony skutecznie pocztą.
A jeżeli ktoś składa pozew osobiście w sądzie i chce uiścić od razu opłatę od niego, bo uzyskał informację o jej wysokości, np. w biurze obsługi interesantów?
Może tego dokonać za pośrednictwem terminalu płatności elektronicznej, który daje możliwość albo wydrukowania znaku opłaty sądowej (dołącza się go do pierwszej strony pozwu), albo uiszczenia opłaty elektronicznie. Terminal taki jest w Sądzie Okręgowym w Warszawie. Myślę jednak, że takie możliwości są jedynie w dużych sądach. W małych nadal dominuje wpłata gotówkowa lub przelewem.
Nowela nakłada też na dyrektorów sądów obowiązek informowania o sposobach płatności oraz jej szczegółach, np. numerach kont, mikrokont przypisanych do danego wydziału sądu.
Na wstępnym etapie, kiedy złożony pozew jest kierowany do systemu losowego przydziału spraw, mikrokonta nie mają praktycznego znaczenia, ponieważ nie wiadomo jeszcze, do którego wydziału sprawa trafi. Dlatego też opłaty sądowe uiszczane przelewem powinny trafić na rachunek bieżący dochodów sądu (jego numer jest podany na stronie internetowej sądu). Pracownicy sądu na specjalnym portalu ustalają, czy zadeklarowana przez stronę wpłata (przelewem) trafiła na rachunek sądu. Na dalszym etapie, jeżeli strona lub jej pełnomocnik są wzywani do wpłaty np. zaliczki na biegłego, to w piśmie Sądu Okręgowego w Warszawie wskazany jest numer mikrokonta (przynależnego do danego wydziału). To są jednak kwestie wpływające na pracę sekretariatu sądu. Dla strony mają one o tyle znaczenie, że numer konta może ulec zmianie. Trzeba więc zwracać na to uwagę przy czytaniu wezwań z sądu.
Podstawa prawna: rozporządzenie MS z 21 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 28 października 2020 r., poz. 1892)
