Od 1.10.2020 r., czyli wraz z wejściem w życie art. 109 ust. 3b ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 106, ze zm., dalej: VATU), zaczęły obowiązywać nowe zasady prowadzenia przez podatników VAT ewidencji w formacie pliku JPK_V7. Przepisy rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 18.10.2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2019 r. poz. 1988, dalej: SzczegZakrDanDeklR) nakładają obowiązki stosowania w ewidencji sprzedaży szeregu oznaczeń.
Jednym z nich jest oznaczenie transakcji między podmiotami, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 VATU. A więc takimi, między którymi istnieją wskazane we właściwych przepisach powiązania. Transakcje te z samej natury rzeczy w oczywisty sposób wydają się fiskusowi potencjalnie podatne na różnego rodzaju pokusy. Stąd pomysł dodatkowego ich oznaczania. Ale same oznaczenie „TP” sprawiało podatnikom sporo problemów (zwłaszcza na początku obowiązywania opisywanych przepisów).
Czego dotyczyła sprawa
Podatnik prowadzi (w formie sp. z o.o.) działalność gospodarczą w zakresie wynajmu lokali użytkowych. Najemcami są zarówno osoby fizyczne jak i podmioty gospodarcze. Prezesem zarządu spółki-podatnika jest pani X. Podatnik nabrał wątpliwości co do konieczności oznaczania symbolem TP (zgodnie z § 10 ust. 4 pkt 3 SzczegZakrDanDeklR) transakcji realizowanych z następującymi podmiotami:
- z przedsiębiorcą prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą – panem X, prywatnie małżonkiem pani X (czyli panią prezes zarządu spółki-podatnika). Jakkolwiek wspólność majątkowa między małżonkami została kilka lat temu zniesiona;
- ze spółką „Y” – której prezesem zarządu jest córka pani X;
- ze spółka „Z” – prezesem zarządu spółki „Z” jest pan X (mąż pani X) zaś prokurentem – sama pani X we własnej osobie.
Co ważne, kwoty czynszów z tytułu wynajmu pomieszczeń na rzecz ww. podmiotów są stosunkowo niskie (od kilkuset do kilkunastu tysięcy złotych miesięcznie). Zdaniem podatnika wpływa to na brak konieczności stosowania oznaczeń „TP” . Skłoniło to podatnika do uznania, że pomimo istnienia oczywistych powiązań, opisywane transakcje…nie są transakcjami pomiędzy podmiotami powiązanymi.
Wydając interpretacje indywidualną z 3.2.2021 r., 0111-KDIB3-1.4012.876.2020.2.KO, Legalis, Dyrektor KIS z takim podejściem nie zgodził się. Uznał bowiem, że oznaczenie „TP” dotyczy powiązań między nabywcą a dostawcą towarów lub usług i należy je stosować dla każdej transakcji, która zawiera co najmniej dane dotyczące podstawy opodatkowania. Ponadto, oznaczenia te należy stosować do wszystkich dowodów, które wpisuje się w ewidencji dotyczącej podatku należnego, jeżeli w danym dowodzie wystąpiła transakcja/procedura objęta obowiązkiem oznaczania. Oznaczenie „TP” odnosi się bowiem wyłącznie do faktu wystąpienia powiązań między dostawcą a nabywcą. Samo wystąpienie powiązań powoduje więc obowiązek stosowania ww. oznaczenia.
Przepisy SzczegZakrDanDeklR oraz VATU odsyłają w zakresie stosowania oznaczenia „TP” wprost do art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1406 ze zm., dalej: PDOPrU oraz art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426 ze zm., dalej: PDOFizU). Przepisy te opierają się przede wszystkim na pojęciu „wywierania znaczącego wpływu”. Ta definicja odwołuje się zaś do posiadania minimum 25% udziałów w kapitale lub praw głosu, względnie udziału w zyskach (kryterium organizacyjne), pozostawania w związku małżeńskim lub pokrewieństwa bądź powinowactwa (kryterium rodzinne), względnie do zdolności podejmowania kluczowych decyzji.
Nie ulega wątpliwości, że w opisywanym przypadku takie powiązania występują (czego nie kwestionował sam podatnik). Chodzi o powiązania rodzinne, niebudzące większych kontrowersji.
Nie zostało to co prawda wypowiedziane wprost. Jednak wydaje się, że zdaniem podatnika oznaczenie „TP” nie ma zastosowania z uwagi na brak konieczności sporządzania dokumentacji cen transferowych. Oczywiście przyjmując bardzo prawdopodobne założenie, że żaden z ww. podmiotów nie generuje straty ani nie działa w SSE ani na podstawie decyzji o wsparciu. Po prawdzie jednak nie ma to jednak większego znaczenia dla obowiązku stosowania oznaczenia na poziomie ewidencji sprzedaży VAT. Tu bowiem decydują realne powiązania, a nie obowiązki w zakresie cen transferowych.
Ww. interpretacja nie jest więc przesadnie zaskakująca. Potwierdza zasadę wynikającą właściwie wprost z przepisów. Inna sprawa, że przy okazji przygotowywania JPK_V7 za październik 2020 r. temat podmiotów powiązanych był jednym z bardziej problematycznych. Nagle okazało się, że trzeba drobiazgowo analizować kwestię „wywierania znaczącego wpływu” zwłaszcza w przypadku transakcji między podmiotami należącymi do członków rodziny albo w których wspólnikami są te same podmioty (z koniecznością wyliczania procentowego udziału w kapitale czy w prawach głosu). Jedyne pocieszenie jest takie, że ćwiczenie te najczęściej wystarczyło dokonać jeden raz (a dobrze). O ile nie dochodzi do żadnych istotnych zmian np. w strukturze właścicielskiej, raz wypracowany schemat można (oby prawidłowo) powielać przy okazji każdej kolejnej ewidencji.
