Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685 ze zm., dalej: VATU), świadczenie szeregu usług finansowych korzysta ze zwolnienia z VAT. Katalog usług zwolnionych jest na tyle szeroki, że na start łatwiej wymienić te usługi finansowe, które literalnie podlegają efektywnemu opodatkowaniu VAT. Zwolnienie z VAT nie ma więc zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu, usług doradztwa finansowego oraz w zakresie leasingu (art. 43 ust. 1 pkt 15 VATU). A także do usług finansowych (w tym pośrednictwa) dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających tytuł prawny do towarów, nieruchomości, praw rzeczowych i udziałów dających ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości, czy wreszcie praw majątkowych, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku (art. 43 ust. 16 VATU).
Zwolnienie ww. usług z VAT rodzi istotne skutki przede wszystkim dla instytucji finansowych. Z oczywistych względów, nie mają one prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z dokonywanymi zakupami związanymi z prowadzoną działalnością zwolnioną (art. 86 ust. 1 VATU i wynikająca z niego zasada ogólna). Tracą więc ekonomicznie, a usługobiorcy usług finansowych niekoniecznie zyskują. Jeśli bowiem usługi finansowe są związane z działalnością opodatkowaną takich podmiotów, VAT byłby i tak neutralny.
Polski Ład – opcja opodatkowania
Przepisy ustawy podatkowej w ramach tzw. Polskiego Ładu dają instytucji finansowej możliwość rezygnacji ze zwolnienia usług finansowych z VAT. Niezbędne jest jednak, by podatnik był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny oraz świadczył usługę na rzecz innego podatnika. A co równie ważne – by złożył naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania ww. usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.
Wybór „opcji opodatkowania” nie ma charakteru wieczystego. Niemniej, rezygnacja z opodatkowania i powrót do zwolnienia możliwe będą nie wcześniej niż po upływie dwóch lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego podatnik wybrał opodatkowanie usługi finansowej. Wymaga to złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia. Ponownie opodatkowanie znów jest możliwe. Ale znów nie wcześniej niż po upływie dwóch lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego instytucja finansowa ponownie korzysta ze zwolnienia.
Co ważne, oświadczenie o wyborze opcji opodatkowania jest jednostronne. Nie wymaga zgody kontrahentów.
O jakie usługi chodzi?
Opcja opodatkowania ma dotyczyć następujących usług finansowych:
- transakcji, łącznie z pośrednictwem, dotyczących walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy (art. 43 ust. 1 pkt 7 VATU);
- zarządzania funduszami (art. 43 ust. 1 pkt 12 VATU);
- usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług oraz zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (art. 43 ust. 1 pkt 38 VATU);
- usług w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzania gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (art. 43 ust. 1 pkt 39 VATU);
- usług w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług (art. 43 ust. 1 pkt 40 VATU);
- usług, w tym także usług pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach lub w innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają osobowość prawną (art. 43 ust. 1 pkt 40a VATU);
- usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe, oraz usług pośrednictwa w tym zakresie (art. 43 ust. 1 pkt 41 VATU).
Nie jest to wyczerpujący katalog. Nie będzie więc opcji opodatkowania m.in. usług ubezpieczeniowych (art. 43 ust. 1 pkt 37 VATU) czy dostawy złota do NBP (art. 43 ust. 1 pkt 8 VATU).
Możliwość wyboru opcji opodatkowania VAT dla usług finansowych przewidziana została w przepisach unijnych. Jak do tej pory, korzysta z niej osiem państw członkowskich, więc stosunkowo niewiele. Ustawodawca nie kryje, że przyznanie podatnikom możliwości wyboru opodatkowania usług finansowych ma na celu zapewnienie większej neutralności podatku VAT w sektorze finansowym, co mogłoby stanowić dodatkową zachętę do lokowania w Polsce nowych inwestycji podmiotów z branży finansowej. To koleje po grupie VAT rozwiązanie podatkowe w ramach Polskiego Ładu, które ewidentnie sprzyja branży finansowej. Niech każdy czytelnik odpowie sobie sam na pytanie, z czego ta przychylność ustawodawcy wynika.
Co ważne, opcja opodatkowania nie dotyczy usług na rzecz konsumentów (osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej). To dobrze o tyle, że ceny tego rodzaju usług nie wzrosną (przynajmniej ze względu na VAT). Z drugiej strony, podmioty świadczące usługi finansowe tak dla przedsiębiorców jak i konsumentów staną przed koniecznością ewentualnego dualizmu rozliczeń. I mogą nie mieć nań ochoty zwłaszcza, że w takiej sytuacji odliczenie podatku naliczonego z tytułu niealokowalnych wydatków nadal możliwe będzie wyłącznie proporcją sprzedaży z art. 90 ust. 2 VATU (choć niewątpliwie wyższą, niż obecnie).
Co równie ważne, wybór opcji opodatkowania będzie musiał być konsekwentny. Instytucje finansowe nie będą mogły np. opodatkować usług udzielania pożyczek, jednocześnie zwalniając usługi depozytów. Decydując się na opcję opodatkowania, trzeba zagrać all in i opodatkować świadczenie wszystkich usług wymienionych w powyższym katalogu. W przynajmniej dwuletnim cyklu. Tak czy owak, opisywane rozwiązanie jest oczywiście fakultatywne. Nikt nikogo do niczego nie zmusza, więc do propozycji należy podejść z umiarkowanym – ale jednak – optymizmem.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
