Pozyskanie drewna z lasu nie zawsze przekracza zwykły zarząd rzeczą

Stan faktyczny

WSA w Gdańsku rozpoznał skargę na postanowienie SKO w Słupsku w przedmiocie wykonania cechowania oraz wydania świadectwa legalności pozyskania drewna. Sąd wydał wyrok, którym uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Starosty Człuchowskiego.

W sprawie Skarżący złożył wniosek do Nadleśnictwa Człuchów o cechowanie oraz wydanie świadectwa legalności pozyskania drewna pochodzącego ze wskazanych działek. Skarżący wyjaśnił przy tym, że jest współwłaścicielem przedmiotowej nieruchomości i nie zna nazwisk wszystkich pozostałych współwłaścicieli, nie wie kim oni są i nie ma możliwości przeprowadzenia spraw spadkowych. Jednocześnie Skarżący wskazał, że od wielu lat sam przeprowadza na przedmiotowej nieruchomości wszelkie cięcia pielęgnacyjne i zrębowe w oparciu o Uproszczony Plan Urządzania Lasu. Od wielu lat sam płaci podatki za całość przedmiotowej nieruchomości i sam ponosi koszty utrzymania nieruchomości: orek, odnowień, kosztów zakupu sadzonek, ogrodzeń, nawożenia, ochrony przed zwierzyną, itp.

Postanowieniem wydanym na podstawie m.in. art. 14a ust. 3 ustawy z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 672; dalej: LasU) Starosta Człuchowski odmówił wykonania cechowania oraz wydania świadectwa legalności pozyskania drewna.

Uzasadniając wydane postanowienie, Starosta wskazał, że Skarżący jest współwłaścicielem przedmiotowej nieruchomości w 5/8 częściach. W przypadku, gdy las stanowi współwłasność kilku osób, to pozyskiwanie drewna i wystąpienie o świadectwo legalności w trybie art. 14a ust. 3 LasU stanowi czynność przekraczającą zwykły zarząd w myśl art. 199 KC i wymaga zgody wszystkich współwłaścicieli bądź zastępującego taką zgodę orzeczenia sądu. Ponieważ Skarżący nie posiada takiej zgody ani też orzeczenia sądu zastępującego taką zgodę, należało odmówić wykonania cechowania i wydania świadectwa legalności pozyskania drewna.

Skarżący wniósł zażalenie na powyższe postanowienie, w którym wskazał m.in., że zgodnie z LasU jego obowiązkiem jest prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej, polegającej na jednoczesnym wykorzystaniu możliwości produkcyjnych lasu z koniecznością odnawiania wylesionych powierzchni, zwiększania odporności i produkcyjności drzewostanów poprzez wykonywanie cięć sanitarnych, zabiegów pielęgnacyjnych (czyszczeń i trzebieży) oraz innych zabiegów ochronnych, zabezpieczających drzewostany przed działaniem szkodliwych grzybów i owadów oraz zwierzyny. SKO w Słupsku utrzymało w mocy ww. postanowienie Starosty Człuchowskiego.

SKO podzieliło stanowisko Organu I instancji, zgodnie z którym nie można wydać świadectwa legalności pozyskania drewna jednemu ze współwłaścicieli lasu, nielegitymującemu się zgodą pozostałych współwłaścicieli bądź wymaganym orzeczeniem sądu.

Skarżący wywiódł skargę do WSA.

Stanowisko WSA

Materialnoprawną podstawę kontrolowanych postanowień stanowi przepis art. 14a LasU, zgodnie z którym drewno pozyskane z lasów podlega ocechowaniu (art. 14a ust. 1 LasU). Obowiązek cechowania drewna spoczywa na właścicielach lasów, z zastrzeżeniem art. 14a ust. 3 LasU (art. 14a ust. 2 LasU).

Zasadniczym celem cechowania drewna pozyskanego w lasach jest potwierdzenie legalności jego pozyskania, a tym samym ułatwienie wykrywania kradzieży leśnych oraz bezprawnych wyrębów w lasach prywatnych. Samo cechowanie drewna stanowi czynność techniczną.

Właściwa wykładnia art. 14a ust. 3 LasU wskazuje, że stwierdzenie legalności pozyskania drewna dokonywane jest w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym.

Jeżeli las stanowi współwłasność kilku osób, to do pozyskania drewna i wystąpienia o świadectwo legalności, o którym mowa w art. 14a ust. 3 LasU, zastosowanie mają przepisy KC stanowiące o rozporządzaniu rzeczą wspólną. Drzewa rosnące na działkach leśnych stanowią bowiem części składowe nieruchomości (art. 48 KC), a zatem współwłasność nieruchomości rozciąga się na części składowe. Drzewo pozyskane z lasu w rozumieniu art. 53 § 1 KC stanowi pożytki. Pobieranie zaś pożytków jest niewątpliwie atrybutem prawa do rzeczy. Jeżeli zatem las objęty jest współwłasnością, to również drzewa z niego wycięte stanowią rzecz wspólną przysługującą wszystkim współwłaścicielom. Zgodnie z art. 207 KC pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów.

Zgodnie z przepisami KC ustawowy zarząd rzeczą wspólną z obejmuje zaś zarówno podejmowanie czynności zwykłego zarządu, jak i czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu. Zgodnie z treścią art. 201 KC do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. W przypadku braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności. Z kolei zgodnie z treścią art. 199 KC do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W przypadku braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie, mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.

Za czynności zwykłego zarządu należy uznać załatwianie spraw związanych z normalną, bieżącą eksploatacją rzeczy, mające na celu zachowanie jej substancji, pobieranie pożytków i dochodów, uprawę gruntu, konserwację, administrację i szeroko rozumianą ochronę w postaci różnych czynności zachowawczych, o jakich mowa w art. 209 KC. Zgodnie z tym przepisem każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. W sytuacji zatem, gdy wspólne prawo jest narażone na niebezpieczeństwo, każdy ze współwłaścicieli ma uprawnienie do samodzielnego podejmowania wszelkich czynności, które są potrzebne do usunięcia tego niebezpieczeństwa (zob. wyrok WSA w Kielcach z 7.12.2017 r., II SA/Ke 465/17, Legalis).

O ile zatem w przypadku wycinki drzew we wspólnym lesie (a potem pozyskania drewna) zachodzą okoliczności do uznania tego rodzaju działania za przekraczające zwykły zarząd majątkiem wspólnym (wyrok NSA z 19.7.2012 r., II OSK 773/11, Legalis), to ocena samej czynności pozyskania drewna zmienia się radykalnie w sytuacji, w której współwłaściciel nie decyduje o wyrębie, a jego zachowanie polega jedynie na zebraniu drzew powalonych wskutek żywiołu, uporządkowaniu ich, zabezpieczeniu i w konsekwencji pozyskaniu drewna, które stanowi w tym przypadku przychód ze wspólnej nieruchomości. Zabezpieczenie takiego przychodu jest prawem każdego współwłaściciela i stanowi czynność zachowawczą, o jakiej mowa w art. 209 KC. Prawa pozostałych współwłaścicieli w żaden sposób nie zostają naruszone, gdyż przychód, jaki współwłaściciel w tym przypadku uzyska, podlega rozliczeniu pomiędzy nimi zgodnie z treścią art. 207 KC. Stanowi on, że pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów.

W świetle powyższego, zdaniem Sądu, ocena dokonana przez Organy orzekające w niniejszej sprawie, zgodnie z którą pozyskanie przez skarżącego drewna z lasu stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym, na co niezbędna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli lub stosowne orzeczenie sądu, budzi wątpliwości Sądu co do jej zasadności i jawi się jako przedwczesna i nieuwzględniająca wszystkich aspektów przedmiotowej sprawy.

Zarówno w złożonym wniosku, jak i zażaleniu oraz w skardze skarżący wskazywał, że w momencie, gdy uzyskał prawo do przedmiotowej nieruchomości, była ona zaniedbana – drzewostany były od lat niepielęgnowane i zasiedlone przez szkodniki. Dlatego też cięcia sanitarne i zabiegi pielęgnacyjne wykonywał w ramach racjonalnej gospodarki leśnej i w ramach doprowadzenia nieruchomości do właściwego stanu.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →