Prostsza legalizacja starych samowoli budowlanych
Obowiązkiem organu nadzoru budowlanego jest ustalenie, czy możliwa jest legalizacja samowoli budowlanej. Samowola budowlana może zostać zalegalizowana, na wniosek właściciela obiektu budowlanego i po pozytywnym zakończeniu postępowania legalizacyjnego. Nowelizacja PrBud ustawą z 13.2.2020 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 471) przewiduje uproszczone postępowanie legalizacyjne dotyczące tych obiektów, które są użytkowane przez co najmniej 20 lat. Wprowadza nowe wymogi formalne (dokumentacja legalizacyjna w postępowaniu uproszczonym), a także zwolnienie od ponoszenia opłaty legalizacyjnej. Decyzja legalizacyjna jest wydawana, gdy z ekspertyzy technicznej wynika, że nielegalnie wybudowany obiekt budowlany nie stwarza zagrożenia dla życia oraz zdrowia użytkujących go ludzi.
Samowola budowana- czyli co?
Generalnie samowolą budowlaną jest wykonanie przez inwestora robót budowlanych bez wymaganego pozwolenia na budowę lub bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia. W świetle „starych przepisów” prowadzono jedno postępowanie w przypadku wszczęcia i prowadzenia robót budowlanych bez zezwolenia. W wyniku zmian w PrBud wprowadzono odrębne postępowanie w sprawie rozpoczęcia i prowadzenia robót budowlanych z naruszeniem ustawy (art. 48 i n. PrBud).
Nowością jest uproszczone postępowanie legalizacyjne dla samowoli budowlanych obiektów budowlanych lub części obiektów budowlanych zbudowanych bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę, gdy od zakończenia budowy upłynęło co najmniej 20 lat.
W świetle wcześniejszych przepisów PrBud zalegalizowanie samowoli budowlanej było możliwe, gdy były one wzniesione zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub warunkami zabudowy. Natomiast nowa regulacja wprowadza uproszczoną procedurę legalizacyjną w trakcie której organ nie będzie badał już zgodności z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
Wszczęcie uproszczonego postępowania legalizacyjnego
Zgodnie z art. 49f PrBud organ nadzoru budowlanego wszczyna uproszczone postępowanie legalizacyjne w przypadku stwierdzenia budowy obiektu budowlanego lub jego części:
1) bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę albo
2) bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia, jeżeli od zakończenia budowy upłynęło co najmniej 20 lat, organ nadzoru budowlanego wszczyna uproszczone postępowanie legalizacyjne.
Uproszczone postępowanie legalizacyjne w odniesieniu do obiektów budowlanych, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne, prowadzi się na żądanie właściciela lub zarządcy tego obiektu budowlanego (art. 49f ust. 2 PrBud). Bowiem generalnie na podstawie art. 103 ust. 2 PrBud do takich obiektów stosuje się przepisy dotychczasowe.
Warunki uproszczonej legalizacji i zwolnienia z opłaty legalizacyjnej
Podstawowym warunkiem zwolnienia od ponoszenia opłaty legalizacyjnej jest zgłoszenie nielegalnego obiektu budowlanego. Właściciel obiektu budowlanego jest zobligowany do zgłoszenia organowi nadzoru budowlanego samowoli budowlanej, co najmniej 20-letniej oraz przedstawienie ekspertyzy technicznej, która potwierdza możliwość bezpiecznego użytkowania obiektu oraz geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej.
W ramach uproszczonego postępowania legalizacyjnego organ nadzoru budowlanego nakłada, w drodze postanowienia, obowiązek przedłożenia dokumentów legalizacyjnych w terminie nie krótszym niż 60 dni od dnia jego doręczenia (art. 49g ust. 1 PrBud).
Dokumentacja legalizacyjna (tzw. dokumenty legalizacyjne) obiektów budowlanych, które są użytkowane nielegalnie przez co najmniej 20 lat przedkładanych w postępowaniu uproszczonym legalizacyjnym składana przez właściciela zawiera:
1) oświadczenie o dysponowaniu nieruchomością na cele budowlane,
2) geodezyjną inwentaryzację powykonawczą legalizowanego obiektu,
3) ekspertyzę techniczną sporządzoną przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia budowlane, z której będzie wynikało, że stan techniczny obiektu nie stwarza zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi i pozwala na jego bezpieczne użytkowanie obiektu zgodnie z dotychczasowym lub zamierzonym sposobem użytkowania (art. 49g ust. 2 PrBud).
W trakcie uproszczonego postępowania legalizacyjnego organ nadzoru budowlanego sprawdza kompletność dokumentów legalizacyjnych oraz czy z przedłożonej ekspertyzy technicznej wynika, że stan techniczny obiektu budowlanego nie stwarza zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi oraz pozwala na bezpieczne użytkowanie obiektu budowlanego zgodne z dotychczasowym lub zamierzonym sposobem użytkowania (art. 49h ust. 1 PrBud). W sytuacji stwierdzenia niekompletności dokumentów legalizacyjnych organ nadzoru budowlanego wydaje postanowienie o obowiązku usunięcia niekompletności w wyznaczonym terminie.
Wyłączenie spod legalizacji
Wprowadzonego w drodze nowelizacji PrBud z 19.9.2020 r. uproszczonego postępowania legislacyjnego nie będzie można wszcząć w odniesieniu do każdego obiektu budowlanego. Ustawodawca wyłączył możliwość zastosowania uproszczonej procedury legalizacyjnej w stosunku do obiektów budowlanych, do których wydano decyzje o nakazie rozbiórki przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej (czyli przed 19.9.2020 r.) oraz, gdy dwudziestoletni termin upłynął po dniu wydania postanowienia o wstrzymaniu budowy.
Decyzje wydawane w uproszczonym postępowaniu legalizacyjnym
Organ nadzoru budowlanego, w uproszczonym postępowaniu legalizacyjnym może wydać decyzję o legalizacji lub decyzje o nakazie rozbiórki. Decyzja o legalizacji obiektu budowlanego jest wydawana, gdy:
1) dokumenty legalizacyjne są kompletne lub ich niekompletność została usunięta zgodnie z postanowieniem o obowiązku usunięcia niekompletności w wyznaczonym terminie,
2) z ekspertyzy technicznej wynika, że stan techniczny obiektu budowlanego nie stwarza zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi oraz pozwala na bezpieczne użytkowanie obiektu budowlanego zgodne z dotychczasowym lub zamierzonym sposobem użytkowania.
Wydanie decyzji o legalizacyjnej stanowi podstawę użytkowania obiektu budowlanego (art. 49i ust. 2 PrBud).
Decyzja o nakazie rozbiórki
Nakaz rozbiórki-tak jak dotychczas jest wydawany w sytuacji, gdy właściciel nie spełni wymogów legalizacyjnych. Decyzja o nakazie rozbiórki jest wydawana w przypadku:
1) nieprzedłożenia w wyznaczonym terminie dokumentów legalizacyjnych;
2) niewykonania, w wyznaczonym terminie postanowienia o usunięciu nieprawidłowości w dokumentach legalizacyjnych;
3) gdy z ekspertyzy technicznej wynika, że stan techniczny obiektu budowlanego stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi lub nie pozwala na bezpieczne użytkowanie obiektu budowlanego zgodne z dotychczasowym lub zamierzonym sposobem użytkowania (art. 49i ust.1 pkt 2 PrBud)
