Rozliczenie pracy dorywczej może być pełne pułapek

Polski Ład wprowadza obniżkę PIT nie tylko dla pracowników i emerytów, ale także dla osób zarabiających na podstawie tzw. małych umów poniżej 200 zł. Od 1 lipca będą one opodatkowane stawką 12 proc. Problem w tym, że nawet po obniżce daniny takie umowy nie wszystkim będą się opłacać. Dla młodych pracowników poniżej 26. roku życia może to być pułapka, bo nie będą już mogli skorzystać ze zwolnienia z podatku. Zastosowanie ryczałtu 200 zł wyklucza ulgę dla młodych.

Jak zauważa Łukasz Bączyk, doradca podatkowy, członek zarządu ASB Tax, może się okazać, że obniżenie najniższej stawki PIT dla tzw. małych umów (o wartości do 200 zł) będzie mało marginalne znaczenie.

– W praktyce większość takich umów zawierana jest z osobami młodymi, np. studentami. A przecież te osoby mogą korzystać ze zwolnienia z PIT, jeżeli ich dochody pochodzą z umowy o pracę lub umowy zlecenia i nie przekraczają progu podatkowego, czyli kwoty 85 528 zł – wyjaśnia Łukasz Bączyk.

To oznacza, że student poniżej 26. roku życia, który podpisze umowę na kwotę poniżej 200 zł, zapłaci 17 proc. podatku. Tymczasem jego kolega, przy umowie na np. 205 zł, będzie zwolniony z PIT na podstawie tzw. ulgi dla młodych.

Trudno wskazać plusy

Eksperci zwracają też uwagę, że przepisy o ryczałcie od małych umów nie odpowiadają obecnym realiom gospodarczym. By stały się atrakcyjne, konieczne są większe zmiany.

– Wydaje się, że obecnie, gdy kwota wolna od podatku została podniesiona do 30 tys. zł, trudno wskazać wyraźne plusy obowiązkowego ryczałtu od małych umów dla zleceniobiorców. Natomiast dla zleceniodawców może to oznaczać w pewnych sytuacjach kłopoty z prawidłowym rozliczeniem tych umów – mówi Grzegorz Grochowina, szef zespołu zarządzania wiedzą w departamencie podatkowym KPMG w Polsce.

Z wyjaśnień Ministerstwa Finansów wynika, że podstawową formą opodatkowania jest skala podatkowa. PIT oblicza się od dochodu, czyli przychód pomniejsza się o koszty jego uzyskania. Wyjątkiem od reguły jest zastosowanie ryczałtu do należności nieprzekraczających 200 zł. Dotyczy to m.in. umów zlecenia lub o dzieło. Obecnie pobiera się od nich zryczałtowany podatek w wysokości 17 proc. uzyskanego przychodu, bez pomniejszania o koszty. Po zmianach będzie to 12 proc.

Jakie są korzyści? Podatnik nie musi deklarować tych przychodów w zeznaniu rocznym. Płatnik zaś nie sporządza rocznych informacji PIT-11.

Skomplikowane zasady

By jednak zastosować ryczałt, trzeba spełnić ustawowe warunki. Kwota należności określona w umowie nie może przekraczać 200 zł, a umowa musi być zawarta z podmiotem innym niż pracodawca. Niespełnienie któregokolwiek z tych warunków oznacza konieczność opodatkowania na zasadach ogólnych.

Co ważne, limit 200 zł dotyczy pojedynczej umowy i kwoty z umów zawartych w danym miesiącu nie podlegają sumowaniu. Zdarza się, że przedsiębiorcy podpisują np. jedną umowę zamiast dwóch, by przekroczyć limit i zaoferować zleceniobiorcy korzystniejsze warunki.

– Wprowadzenie kilkanaście lat temu ryczałtu od małych umów miało uprościć procedury administracyjne. Jednak od tamtego czasu system podatkowy został znacznie zmodyfikowany – mówi Grzegorz Grochowina.

Według Przemysława Ruchlickiego z Krajowej Izby Gospodarczej limit 200 zł jest zbyt niski.

– Sama koncepcja jest ciekawa, niestety brak waloryzacji kwoty ryczałtu powoduje, że w praktyce została zmarginalizowana w obrocie gospodarczym. Podniesienie progu do 600–800 zł zapewne zwiększyłoby popularność tego rozwiązania – mówi Ruchlicki.

Wyjaśnia, że ryczałtowe rozliczenie umów do 200 zł miało być opcją dla osób, które osiągają incydentalne dochody bądź mają wiele umów zleceń na niskie kwoty z różnymi podmiotami. Jednak limit 200 zł wyłącza większość zleceń funkcjonujących w obrocie gospodarczym.

Według Ruchlickiego to rozwiązanie mogłoby też ułatwić legalizację umów między osobami fizycznymi. Jednak w praktyce bardziej zorganizowane osoby rejestrują działalność gospodarczą albo działają w szarej strefie.