Odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku
WSA wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym i doręczył odpis jego sentencji Skarżącemu. A.B. w ustawowym terminie wniósł za pośrednictwem Poczty Polskiej wniosek o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia, adresując go do Organu, który wydał zaskarżoną decyzję. Kilka dni później Organ przekazał wniosek na Biuro Podawcze Sądu, jednak nastąpiło to już po upływie terminu. Sąd I instancji odmówił sporządzenia uzasadnienia wyroku, wskazując, że warunkiem zachowania 7-dniowego terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku oddalającego skargę jest skierowanie w tym terminie wniosku do właściwego sądu. W przypadku złożenia wniosku za pośrednictwem innego organu lub innego sądu ten powinien ją przekazać sądowi właściwemu. Wówczas o zachowaniu terminu lub jego uchybieniu decyduje data nadania wniosku przez organ lub sąd do właściwego sądu.
Sąd musi precyzyjnie formułować pouczenia
NSA uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. W uzasadnieniu postanowienia podkreślono, że Skarżący nie jest reprezentowany w postępowaniu sądowoadministracyjnym przez profesjonalnego pełnomocnika. W pouczeniu Sądu I instancji, skierowanym do A.B. przy doręczeniu odpisu sentencji wyroku, wskazano termin, w jakim należy złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia, ale nie wynika z niego do jakiego podmiotu należy skierować ten wniosek. Skarżący jako osoba niemająca doświadczenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym mógł przyjąć, że wniosek należy wnieść tak jak skargę, czyli za pośrednictwem organu. W pouczeniu wskazano, że wniosek podlega opłacie na rachunek sądu, ale nie można tego uznać za równoznaczne z informacją, iż wniosek ten składa się do sądu. NSA stwierdził, że wpis od skargi też jest uiszczany na rachunek sądu, pomimo tego, że ten środek zaskarżenia wnosi się za pośrednictwem organu.
Obowiązki sądu wobec strony działającej bez profesjonalnego pełnomocnika
NSA podkreślił, że zgodnie z art. 6 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329; dalej: PostAdmU) sąd administracyjny w razie uzasadnionej potrzeby udziela stronom występującym w sprawie bez profesjonalnego pełnomocnika niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych i skutków ich zaniedbań. Sąd nie ma obowiązku udzielania pouczeń co do wszelkich możliwych zachowań, a obowiązek ten odnosi się do wskazówek i pouczeń celowych z punktu widzenia prawidłowego dokonania danej czynności procesowej (zob. wyrok NSA z 7.9.2018 r., II OSK 1435/17, Legalis). W rozumieniu tego przepisu potrzebną wskazówką jest taka, bez której strona byłaby pozbawiona wpływu na toczące się postępowanie i nie mogłaby realizować swoich uprawnień, przez co pozbawiona byłaby prawa do sądu. Sąd winien pouczać stronę zarówno o skutkach prawnych czynności procesowych, które na danym etapie postępowania powinna ona podjąć, jak i skutkach prawnych niedokonania tych czynności w ogóle lub w określonym zakresie (zob. postanowienie NSA z 2.3.2022 r., I OZ 39/22, Legalis; postanowienie NSA z 21.3.2018 r., I GZ 28/18, Legalis).
NSA podkreślił, że w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd nie wskazał A.B., że choć wniosek wpłynął do Sądu po upływie terminu, to Skarżący może skorzystać z instytucji wniosku o przywrócenie terminu do dokonania uchybionej czynności. W uzasadnieniu zaznaczono też, że Skarżący wniósł o sporządzenie uzasadnienia wyroku w terminie. Gdyby Organ szybciej przekazał wniosek do właściwego sądu, korzystając ze środków komunikacji elektronicznej (ePUAP), to Sąd I instancji nie miałby podstaw do stwierdzenia uchybienia terminowi. W ocenie NSA uzależnianie konstytucyjnie chronionego prawa do dwukrotnego rozpoznania sprawy przez sąd od szybkości działania organu nie jest prawidłowe. Termin przekazania wniosku przez organ do właściwego sądu to czynnik, na który skarżący nie ma żadnego wpływu.
W konsekwencji NSA zobowiązał Sąd I instancji do ponownego rozpoznania wniosku Skarżącego o sporządzenie uzasadnienia wyroku z uwzględnieniem, że strona nie jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika i powinna zostać poinformowana o możliwości wniesienia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Jednocześnie NSA pouczył A.B., że na wniesienie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia ma 7 dni od doręczenia mu postanowienia NSA. We wniosku Skarżący powinien wskazać okoliczności i przyczyny uchybienia terminu bez własnej winy.
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
