Skuteczne doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej

Z uzasadnienia WSA w Olsztynie

WSA w Olsztynie postanowieniem z 28.4.2021 r., I SA/Ol 737/20, odmówił A. w S. (dalej: Skarżąca) przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku WSA w Olsztynie z 10.2.2021 r. w sprawie ze skargi na decyzję Zarządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie w przedmiocie określenia przypadającej do zwrotu kwoty dofinansowania z budżetu Unii Europejskiej.

W uzasadnieniu WSA w Olsztynie stwierdził, że odpis wyroku doręczono Skarżącej w formie elektronicznej na wskazany adres ePUAP. W Urzędowym Poświadczeniu Doręczenia (dalej: UPD) odnotowano brak daty odbioru, datę utworzenia pierwszego UPD: 16.2.2021 r. i powtórnego UPD: 24.2.2021 r. Skarżąca zgłosiła w formie dokumentu elektronicznego, wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku i nadała go 6.4.2021 r. Następnie Skarżąca wyjaśniła, że z niewiadomych przyczyn nie otrzymała odpisu wyroku na adres e-mail przypisany do systemu ePUAP, za pomocą którego dokonano doręczenia, ani też żadnej informacji o oczekującym do odbioru piśmie. Wskazany adres e-mail podawała w piśmie z 8.2.2021 r., które – jako pierwsze w sprawie – przekazała drogą elektroniczną wyłącznie dlatego, żeby WSA w Olsztynie otrzymał zawarty w nim wniosek o przeprowadzenie rozprawy przed posiedzeniem niejawnym zaplanowanym na 10.2.2021 r. Zarzuciła, że pomimo incydentalnego charakteru ww. pisma, WSA w Olsztynie zdecydował, że całość korespondencji od tej pory będzie kierowana do Skarżącej drogą elektroniczną.

WSA w Olsztynie, odmawiając przywrócenia terminu do złożenia przedmiotowego wniosku, wskazał, że z akt sprawy jednoznacznie wynika, że Skarżąca uchybiła terminowi do zgłoszenia ww. wniosku. Odpis wyroku został bowiem 3.3.2021 r. doręczony Skarżącej prawidłowo za pośrednictwem elektronicznej platformy ePUAP w terminie wymienionym w art. 74a § 8 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej: PostAdmU), tj. 14 dni od utworzenia pierwszego UPD. Wobec tego termin do złożenia tego wniosku upłynął 10.3.2021 r., który nie był dniem ustawowo wolnym od pracy.

Prawidłowe doręczenie

WSA w Olsztynie wyjaśnił, że nie ma wątpliwości co do prawidłowości doręczenia Skarżącej korespondencji zawierającej odpis ww. wyroku. Nie jest też tak, jak przekonuje Skarżąca, że to WSA w Olsztynie zdecydował o doręczaniu dalszej korespondencji na adres elektroniczny. WSA w Olsztynie działa na podstawie przepisów prawa, a z art. 74a § 1 pkt 1 PostAdmU, wynika obowiązek doręczania stronie kolejnych pism drogą komunikacji elektronicznej – jeżeli strona wniosła pismo w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą sądu lub organu, za pośrednictwem którego składane jest pismo. Dopiero jeśli strona zrezygnuje z doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, sąd doręcza pismo w sposób określony dla pisma w formie innej niż forma dokumentu elektronicznego (art. 74a § 2 zdanie 1 PostAdmU). Skarżąca została o tym pouczona przy piśmie z 18.11.2020 r., doręczonym 20.11.2020 r. Dlatego też nie powinna zasłaniać się niewiedzą i zaskoczeniem z powodu doręczenia korespondencji przez ePUAP.

Jednocześnie WSA w Olsztynie wyjaśnił, iż okoliczność braku informacji o oczekującym piśmie nie przekonuje, że Skarżąca uprawdopodobniła brak winy w uchybieniu terminu. Adres poczty elektronicznej przypisany do systemu ePUAP osoba uprawniona może zmieniać, wpisać niewłaściwie czy błędnie. Bez względu na możliwość wystąpienia takiego zdarzenia Skarżąca miała wgląd do korespondencji bezpośrednio na platformie ePUAP. W tym zakresie załączone do wniosku zrzuty ekranu nie mogą stanowić dowodu w sprawie. Jednak już z ich treści wynika, że osoba uprawniona nie logowała się na skrzynkę ePUAP w okresie od 8.2.2021 r. do 30.3.2021 r. Ponadto Skarżąca nie podnosiła, że powodem uchybienia terminowi były takie okoliczności, jak awaria platformy ePUAP czy prace techniczne związane z obsługą systemu. W interesie wnioskodawcy leży sprawdzenie wystąpienia tego typu okoliczności i powołanie się na nie przed sądem.

Zażalenie

Skarżąca wniosła zażalenie na postanowienie WSA w Olsztynie, zaskarżyła je w całości i zarzuciła naruszenie art. 86 PostAdmU i art. 87 PostAdmU, poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy wykazała przesłanki przywrócenia terminu do złożenia przedmiotowego wniosku. W uzasadnieniu podniosła, że nie otrzymała na adres elektroniczny przypisany do systemu ePUAP informacji o oczekującym piśmie.

Z uzasadnienia postanowienia NSA

NSA wskazał, że art. 86 § 1 PostAdmU przewiduje możliwość przywrócenia uchybionego terminu, jednakże przy zachowaniu określonych przepisami warunków, wynikających z art. 87 § 1-4 PostAdmU. Jednym z nich, przewidzianym w art. 87 § 2 PostAdmU, jest uprawdopodobnienie braku winy w uchybieniu terminu. Oznacza to, że przywrócenie uchybionego terminu możliwe jest jedynie w sytuacji powstania przeszkody uniemożliwiającej zachowanie terminu przez stronę. Brak winy po stronie podmiotu dokonującego określonej czynności procesowej stanowi konieczną przesłankę przywrócenia terminu. Art. 86 § 1 PostAdmU nie określa, według jakich kryteriów należy oceniać zachowanie strony, a ocena braku winy pozostawiona została uznaniu sądu. O braku winy w uchybieniu terminu można mówić jedynie wówczas, gdy strona nie mogła usunąć przeszkody nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Co istotne, przepis wprost stanowi o wymogu uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu. Uprawdopodobnienie jest natomiast środkiem zastępczym dowodu i stanowi wyjątek od zasady, zgodnie z którą wszystkie fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy powinny być udowodnione.

Przenosząc ww. regulacje na grunt rozpoznawanej sprawy, NSA wskazał, że WSA w Olsztynie uznając, iż doszło do uchybienia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku oparł się na treści UPD, który to dokument, wygenerowany w przepisanej przez prawo formie przez uprawniony do tego podmiot, stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo poświadczone, a Skarżąca nie przedstawiła przeciwdowodu podważającego fakt doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem zgodnie z wymogami ustawowymi.

Następnie NSA wskazał, że materię doręczania pism przez sąd za pomocą środków komunikacji elektronicznej reguluje art. 74a PostAdmU, z którego wywieść, w ocenie NSA należy, że prawidłowe doręczenie pisma w formie dokumentu elektronicznego wymaga uprzedniego przesłania zawiadomienia przewidzianego w art. 74a § 3 PostAdmU na adres elektroniczny (e-mail) podany przez adresata. Nie ulega przy tym wątpliwości, że wykazanie braku prawidłowego doręczenia, co do zasady, skutkuje tym, że termin do dokonania określonej czynności procesowej nie rozpoczyna biegu. W sytuacji zaś braku stosownych zawiadomień (o których mowa w art. 74a § 3 PostAdmU) doręczenie pisma za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w sposób ustanowiony w art. 74a § 8 PostAdmU, nie mogłoby być uznane za skuteczne. W takim stanie rzeczy – co do zasady – wystąpienie z wnioskiem o przywrócenie terminu do dokonania czynności w postępowaniu sądowym byłoby bezprzedmiotowe.

Kolejno NSA zauważył, że z załączonej przez Skarżącą dokumentacji wynika, że nie miała ona wiedzy o skierowanej przez WSA w Olsztynie korespondencji, a okoliczność tę potwierdza również WSA w Olsztynie wskazując, że Skarżąca nie logowała się do systemu w okresie od 8.2.2021 r. do 30.3.2021 r. Odpis wyroku został natomiast doręczony Skarżącej 3.3.2021 r. za pośrednictwem elektronicznej platformy ePUAP. Należy zwrócić uwagę, że WSA w Olsztynie co do zasady prawidłowo odniósł się do poglądu, że termin odbioru korespondencji biegnie od daty pierwszego jej awizowania przez kolejne 14 dni. Jednakże pogląd ten znajduje zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy ustalono, że nastąpiło dwukrotne awizowanie, a przy doręczeniu elektronicznym od daty doręczenia pierwszego zawiadomienia, oczywiście przy zachowaniu wszystkich wymogów przewidzianych dla tego trybu. W tej sprawie Skarżąca uprawdopodobniła, że wymaganego (art. 74a § 3 PostAdmU) zawiadomienia nie otrzymała. Wątpliwość, czy dotarło ono do adresata powoduje uznanie doręczenia za bezskuteczne.

W okolicznościach sprawy nieprawidłowe było zatem uznanie przez WSA w Olsztynie, że Skarżąca nie uprawdopodobniła braku winy w nieodebraniu kierowanej do niej korespondencji. Wskazywane przez Skarżącą okoliczności podważają skuteczność doręczenia odpisu wyroku, a w konsekwencji powodują wątpliwości, czy uchybiła ona terminowi do wniesienia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku.

Reasumując, w ocenie NSA wątpliwości, czy prawidłowo doręczono Skarżącej pierwsze awizo podważa skuteczność doręczenia wyroku. W takiej sytuacji za datę doręczenia uznać należy dzień, w którym adresat faktycznie otrzyma korespondencję z sądu. Z tego względu, działając na podstawie art. 185 § 1 PostAdmU w zw. z art. 197 § 1 i 2 PostAdmU, NSA uchylił zaskarżone postanowienie.

Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →