Zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 4 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931, dalej: VATU) należy wystawić fakturę dokumentującą otrzymanie całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności. Art. 106f VATU określa zaś zasady wystawiania faktur zaliczkowych oraz elementy, jakie faktura taka powinna zawierać. Ważna zasada dotyczy też wystawiania faktur rozliczeniowych. Oto bowiem jeżeli faktura zaliczkowa nie obejmuje całej zapłaty, w fakturze wystawianej po wydaniu towaru lub wykonaniu usługi sumę wartości towarów lub usług pomniejsza się o wartość otrzymanych części zapłaty, a kwotę podatku pomniejsza się o sumę kwot podatku wykazanego w fakturach dokumentujących otrzymanie części zapłaty. Faktura, o której mowa w zdaniu pierwszym, powinna również zawierać numery faktur wystawionych przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi (art. 106f ust. 3 VATU).
Z ww. reguł wynika więc, że dla celów VAT nie trzeba wystawiać faktury rozliczeniowej, jeśli zaliczka obejmuje całość zapłaty. I vice versa – trzeba wystawić fakturę rozliczającą czynność opodatkowaną, jeśli zaliczka nie pokrywa całości wynagrodzenia należnego dostawcy. Zasady te niebawem jednak się zmienią.
Nie trzeba będzie wystawiać faktury zaliczkowej
Projekt SLIM VAT 3 zakłada możliwość rezygnacji z wystawiania faktur zaliczkowych. Pod warunkiem jednak, że podatnik otrzyma zaliczkę w tym samym miesiącu, w którym dokonał właściwej czynności.
Zmiana ta ma więc na celu uproszczenie obowiązków dokumentacyjnych podatników. Ale nie będzie dotyczyć wszystkich sytuacji. Nie skorzystają z niej podatnicy dokonujący czynności, w których wystawienie faktury ma wpływ na powstanie obowiązku podatkowego (np. świadczący usługi budowlane, usługi najmu czy dostawę energii elektrycznej, usługi stałej obsługi prawnej i biurowej). Ale także – co oczywiste – podatnicy, którzy z zasady wystawiają faktury zaliczkowe przed otrzymaniem, przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi, całości lub części zapłaty. Nie będzie bowiem możliwości rezygnacji z faktur rozliczeniowych (gdy są wymagane), a jedynie z zaliczkowych. Nie będzie też można zrezygnować z wystawiania faktur zaliczkowych „na żądanie” – art. 106b ust. 3 VATU.
Pomimo braku uregulowania w przepisach, ww. zasada funkcjonuje już w praktyce podatkowej. Spójrzmy na interpretację indywidualną Dyrektora KIS z 14.2.2022 r., 0111-KDIB3-1.4012.1016.2021.1.KO, Legalis. Podatnik prowadzi działalność w zakresie sprzedaży drobnego asortymentu elektrycznego do hurtowni elektrycznych. Coraz większym problemem w toku działalności jest brak płatności ze strony kontrahentów, w szczególności dotyczy to nowych podmiotów z którymi zawarto umowy. W związku z powyższym podatnik planuje przejść na rozliczenia z kontrahentami w systemie zaliczek, czyli zacząć pobierać od kontrahentów zaliczki przed realizacją dostawy krajowej. W zdecydowanej większości przypadków, otrzymana zaliczka oraz realizacja dostawy będzie miała miejsce w tym samym miesiącu.
Dyrektor KIS uznał, że jeżeli obowiązek podatkowy z tytułu otrzymania zaliczki i dokonania dostawy towarów powstaje w tym samym okresie rozliczeniowym (miesiącu), podatnik może zrezygnować z wystawienia faktury zaliczkowej i ograniczyć się do wystawiania faktury zawierającej elementy, o których mowa w art. 106e-106f VATU, w której uwzględni całość dokonanej dostawy (łącznie z kwotą otrzymanej zaliczki lub zaliczek). W takim przypadku właściwe jest dokumentowanie dokonania transakcji poprzez wystawienie jednego dokumentu – faktury rozliczeniowej, której treść będzie poszerzona o kwotę zapłaty, kwotę podatku, datę i kwotę brutto otrzymanej zaliczki.
Zgodnie z art. 19a ust. 8 VATU, zaliczką jest zapłata otrzymana przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi. Ten prosty wydawać by się mogło przepis budzi pewne wątpliwości praktyczne. Czy jest zaliczką zapłata za towar następująca np. jeden dzień przed jego dostawą? Również na podstawie nowej regulacji wydaje się, że tak. Tyle tylko, że nie trzeba tego odrębnego zdarzenia opodatkowanego dokumentować odrębną fakturą zaliczkową. Ale tylko w przypadku, gdy efektywnie nie wpłynie to na rozliczenie podatkowe. Pytanie zyskuje znaczenie np. w przypadku eksportu towarów. Tam zaliczka kreuje obowiązek podatkowy (art. 41 ust. 9a VATU). Ale jednocześnie pozwala na „wydłużenie” możliwości stosowania 0% stawki VAT w przypadku braku otrzymania potwierdzenia IE-599 do sześciu miesięcy od otrzymania zapłaty. „Standardowo” są to tylko dwa miesiące.
Wątpliwość dotyczy też zaliczek w walutach obcych. „Dwie faktury” upraszczały przeliczenie. W przypadku rozliczenia jedną fakturą końcową zaliczki w wysokości 50% ceny wpłaconej np. 10.1.2023 r. oraz dostawy zrealizowanej 30.1.2023 r. wydaje się, że podatnik nadal powinien zastosować dwa kursy. Zgodnie z regułą z art. 31a VATU, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. A zaliczka nadal taki obowiązek podatkowy kreuje.
Opisywane uproszczenie nie powinno za to komplikować rozliczeń w podatku dochodowym. Zaliczka z zasady nie kreuje przychodu, więc podatnicy często wystawiają faktury rozliczeniowe nawet wówczas, gdy zaliczka opiewa na 100% ceny. Decydują o tym „względy systemowe”. Oczywiście faktury takie nie powinny trafiać do JPK, skoro całość podatku VAT została rozliczona przy okazji zaliczki. Mogą też budzić wątpliwości po stronie nabywcy a czasem prowadzić wręcz do ryzyka podwójnego odliczenia podatku naliczonego (nieuprawnionego, rzecz jasna).
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
