Stan faktyczny
Spółka akcyjna matka (dalej: M) utworzyła spółkę akcyjną córkę (dalej: C) w celu przeprowadzenia wyodrębnionego złożonego zadania biznesowego. Spółka M jako jedyny akcjonariusz spółki C poniosła wydatek na akcje emitowane przez C, dzięki czemu C uzyskała fundusze niezbędne do przeprowadzenia planowanego zadania. Obecnie spółka M planuje zbycie akcji w spółce C celem ich umorzenia, za wynagrodzeniem w wysokości wartości rynkowej akcji C. Wynagrodzenie to będzie niższe od wysokości wydatków poniesionych przez M na objęcie tych akcji, co wynika ze spadku wartości rynkowej akcji C w okresie ich posiadania przez M., będącego rezultatem kondycji finansowej spółki C.
Spółka M złożyła wniosek o wydanie interpretacji podatkowej, pytając, czy powinna ustalić przychód i koszty na zasadach ogólnych i w efekcie rozpoznać stratę ze zbycia akcji. Zdaniem spółki takie postępowanie jest prawidłowe.
Innego zdania był jednak organ interpretujący, który stwierdził, że w związku z wyraźnym brzmieniem art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1406; dalej: PDOPrU) rozpoznanie straty jest niedopuszczalne.
Stan prawny
Do przychodów nie zalicza się kwot otrzymanych z odpłatnego zbycia akcji w celu ich umorzenia – w części stanowiącej koszt ich nabycia bądź objęcia (art. 12 ust. 4 pkt 3 PDOPrU). Z brzmienia tego przepisu wynika, że koszty nabycia bądź objęcia akcji mogą spowodować jedynie to, że nie powstanie przychód do opodatkowania (gdy koszty będą od niego wyższe albo równe), a więc straty (w sensie podatkowym) wygenerować nie mogą.
Stanowisko WSA w Warszawie
Sąd uchylił zaskarżoną interpretację. Wskazał, że zmiany w zakresie CIT wprowadzone w 2011 r. poddały czynność zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia ogólnej regule ustalania podstawy opodatkowania, dopuszczającej rozpoznanie straty, a pozostawienie art. 12 ust. 4 pkt 3 PDOPrU należy uznać za ewidentny błąd ustawodawcy. Przepisu tego nie należy więc w ogóle brać pod uwagę.
Stanowisko NSA
Sąd oddalił skargę kasacyjną organu. Potwierdził, że w obecnym stanie prawnym nie jest możliwe zastosowanie art. 12 ust. 4 pkt 3 PDOPrU dla opodatkowania zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia. Wykładnia systemowa – przy zastosowaniu zasady racjonalnego ustawodawcy – pozwala bowiem na uznanie, że do tej czynności należy zastosować art. 7 ust. 1 i ust. 2 w zw. z art. 12 ust. 3, oraz art. 15 ust. 1 w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 8 PDOPrU, a zastosowanie tych przepisów wyklucza zastosowanie art. 12 ust. 4 pkt 3 PDOPrU. W konsekwencji ustalając dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych w przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia, otrzymane wynagrodzenie należy pomniejszyć o wydatki poniesione na nabycie bądź objęcie udziałów (akcji). Może też się zdarzyć, że u podatnika powstanie z tego tytułu strata.
Powyższy kazus jest specyficzny dlatego, że powstały w nim spór nie dotyczy kwestii, jak zastosować dany przepis, ale czy w ogóle go zastosować, a to zdarza się rzadko. Może więc kogoś zdziwić, że sądy zdecydowały się potraktować formalnie obowiązujący przepis art. 12 ust. 4 pkt 3 PDOPrU per noga (inaczej: per non est). Przypomnijmy więc, że niekiedy jest to wręcz nieuniknione. Może bowiem zachodzić sprzeczność dwóch przepisów (norm) polegająca na tym, że pierwszy mówi: może być A, a drugi, że nie może być A. Oczywiste jest, że w odpowiedzi na pytanie, czy może być A, obu przepisów zastosować się nie da. W niniejszej sprawie sądy zdecydowały się zastosować normę, że może być A (tu: strata), a więc przyjęły rozwiązanie korzystne dla podatników. Nie po raz pierwszy zresztą (zob. np. wyrok NSA z 28.9.2018 r., II FSK 2655/16, Legalis).
Artykuł pochodzi z Systemu Legalis. Bądź na bieżąco, polub nas na Facebooku →
